Atenasko Akademia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

20:25, 23 azaroa 2008ko berrikusketa

Atenasko Akademia edo Platondar Akademia (Ἀκαδήμεια) Platonek K. a. 388 inguruan sortutako eskola filosofiko bat izan zen, Akademoko lorategietan, eta Justinianok itxia 529. urtean. Ezagutzan ikertu eta sakontzen aritua, bertan egin zen garaiko lan matematiko guztia, eta teoria heliozentrikoa garatu zen. Unibertsitateen aurrekaritzat har daiteke.

Kokapena

Akademia altxatu zen tokia, jakinduriaren jainkosa zen Ateneari eskainitako olibadi sakratu bat izan zen, Atenasen kanpoaldean. Brontze Aroko erritu erlijiosoak egingo ziren bertan, eta han, Akademok, tokiari izena emango ziona, Kastor eta Pollux Dioskuroak gurtuko zituen. Toki honetan zeuden beste manifestazio erlijioso batzuk, Prometeo eta Dionisoren gurtzarekin lotuta zeuden. Atenasetik irtetzen zen bidean, bertako hiritarren zerraldoak zeuden.

Historia

Egungo Atenasko Akademia, Theofil Jansenek diseinatua eta 1887an amaitua.

Hiru fase handi izan zituen:

Antzinako Akademia, Platonen ikasle zuzenek eratzen zutena: Espeusipo, Xenokrates, Polemon, Krates Atenasekoa edo Krantor Solikoa, hauen lana mantendu ez delarik, *baina euren irakaslearen irakaspenak jarraitzen zituztenak: ezagutza, justifikatutako benetako sinesmenetan oinarritua dagoela, alegia.

Akademia ertaina, Artzesilao Pitanakoak sortu eta ordezkatua K. a. 244an eta, bere ezaugarria, Sokratesen metodora itzuli izana da, ironia, galdera eta zalantza erabiliz eztabaida filosofikoetan.

Akademia berria, K. a. 160tik aurrera eta Karneadesek ordezkatua, erabateko eszeptizismoan erori gabe, balizkoa bakarrik dena lor daitekeela erakusten zuena, hau da, ezinezkoa dela erabateko ziurtasuna edo erabateko zalantza.

Badago 4. eta 5. akademia bat onartzen duenik ere, hauen ordezkariak, Filon Larisakoa eta Antioko Askalonekoa izango liratekeelarik, Platonen erakuspenetatik gertuago zeudenak eta hau estoizismoarekin batu nahi izan zutenak.

Ikasleak

Platonen ikasle guztien artean ezagunena, Aristoteles izan zen, ondoren bere irakaskuntza toki propioa zabaldu zuen arren, Lizeoa.
Eudoxo Knidosekoa, matematikari eta astronomo bikaina, eredu planetario bat garatu zuena.
Heraklides Pontiko, astronomoa eta Pitagorasen teorien jarraitzailea
Han ikasi zuten beste batzuk, Juliano Apostata erromatar enperadorea, Basilio Zesareakoa eta Gregorio Nazianzeno izan ziren, 350eko hamarkadan. Azken bi hauek, kristauak eta teologoak zirenak, bere irakaskuntza kristauetara, kultura klasikoa errespetatu egin behar zela gehitu zuten.

Ixtea

Damastzio Diakodoak, eskola neoplatondarra berrantolatu zuen Proklus hil zenean, 485ean, bere bizitza osoa, Platon eta Aristotelesen lana aztertzen emanez. Justinianok, Bizantziar Inperioaren nagusitasuna bermatzeko batasun erlijiosoa nahi zuena, ediktu bat argitara eman zuen 529an, non paganismoa, judaismoa eta sekta mordo bat proskribatzen zituen, greziar filosofiaren irakaskuntza debekatu eta euren azken egoitza izan ziren Atenasko eskolak ixtera derrigortuz

Bibliografia

Gonzáez Urbaneja, Pedro Miguel Platón y la Academia de Atenas 2006 ISBN 978-84-96566-25-5 Nivola Libros
Brun, Jean| Platón y la Academia 1992 ISBN 84-7509-789-8 Paidós

Ikus, gainera

37°59′33″N 23°42′29″E / 37.99250°N 23.70806°E

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-[[Irudi:Raffael 058.jpg|300 px|thumb|''Akademia'', [[Raffaello|Rafael Sanzio]]ren [[oleo]]a]]
+[[Irudi:Raffael 058.jpg|320px|thumb|''Akademia'', [[Raffaello|Rafael Sanzio]] italiarraren [[olio pintura]] (1509–1510)]]
-'''Atenasko Akademia''' edo '''Platondar Akademia''', [[Platon]]ek [[K. a. 388]] inguruan sortutako eskola filosofiko bat izan zen, Akademoko lorategietan, eta [[Justiniano]]k itxia [[529]]. urtean. Ezagutzan ikertu eta sakontzen aritua, bertan egin zen garaiko lan matematiko guztia, eta [[teoria heliozentriko]]a garatu zen. [[Unibertsitate]]en aurrekaritzat har daiteke.
+'''Atenasko Akademia''' edo '''Platondar Akademia''' (Ἀκαδήμεια) [[Platon]]ek [[K. a. 388]] inguruan sortutako [[eskola]] filosofiko bat izan zen, Akademoko lorategietan, eta [[Justiniano]]k itxia [[529]]. urtean. Ezagutzan ikertu eta sakontzen aritua, bertan egin zen garaiko lan matematiko guztia, eta [[teoria heliozentriko]]a garatu zen. [[Unibertsitate]]en aurrekaritzat har daiteke.
 == Kokapena ==
-Akademia altxatu zen tokia, jakinduriaren jainkosa zen [[Atenea]]ri eskeinitako olibadi sakratu bat izan zen, [[Atenas]]en kanpoaldean. [[Brontze Aro]]ko erritu erlijiosoak egingo ziren bertan, eta han, [[Akademo]]k, tokiari izena emango ziona, Kastor eta Pollux Dioskuroak gurtuko zituen. Toki honetan zeuden beste manifestazio erlijioso batzuk, [[Prometeo]] eta [[Dioniso]]ren gurtzarekin lotuta zeuden. Atenasetik irtetzen zen bidean, bertako hiritarren zerraldoak zeuden.
+Akademia altxatu zen tokia, jakinduriaren jainkosa zen [[Atenea]]ri eskainitako olibadi sakratu bat izan zen, [[Atenas]]en kanpoaldean. [[Brontze Aro]]ko erritu erlijiosoak egingo ziren bertan, eta han, [[Akademo]]k, tokiari izena emango ziona, Kastor eta Pollux Dioskuroak gurtuko zituen. Toki honetan zeuden beste manifestazio erlijioso batzuk, [[Prometeo]] eta [[Dioniso]]ren gurtzarekin lotuta zeuden. Atenasetik irtetzen zen bidean, bertako hiritarren zerraldoak zeuden.
 == Historia ==
@@ 15. lerroa: / 15. lerroa: @@
 *Akademia berria, [[K. a. 160]]tik aurrera eta [[Karneades]]ek ordezkatua, erabateko [[eszeptizismo]]an erori gabe, balizkoa bakarrik dena lor daitekeela erakusten zuena, hau da, ezinezkoa dela erabateko ziurtasuna edo erabateko zalantza.
-Badago 4. eta 5. akademia bat onartzen duenik ere, hauen ordezkariak, [[Filon Larisa]]koa eta [[Antioko Askalonekoa]] izango liratekeelarik, Platonen erakuspenetatatik gertuago zeudenak eta hau [[estoizismo]]arekin batu nahi izan zutenak.
+Badago 4. eta 5. akademia bat onartzen duenik ere, hauen ordezkariak, [[Filon Larisa]]koa eta [[Antioko Askalonekoa]] izango liratekeelarik, Platonen erakuspenetatik gertuago zeudenak eta hau [[estoizismo]]arekin batu nahi izan zutenak.
 == Ikasleak ==
@@ 29. lerroa: / 29. lerroa: @@
 *Gonzáez Urbaneja, Pedro Miguel Platón y la Academia de Atenas 2006 ISBN 978-84-96566-25-5 Nivola Libros
 *Brun, Jean| Platón y la Academia 1992 ISBN 84-7509-789-8 Paidós
+==Ikus, gainera==
+*[[Antzinako greziar filosofia]]
+*[[Platonismo]]a
+*[[Neoplatonismo]]a
+{{coord|37|59|33|N|23|42|29|E|display=title}}
 [[cs:Akademie platónská]]