Carmen Laffón
| Carmen Laffón | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Carmen Laffón |
| Jaiotza | Sevilla, 1934ko urriaren 8a |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Sanlúcar de Barrameda, 2021eko azaroaren 7a (87 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Irakaslea(k) | Manuel González Santos (en)  |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | margolaria eta eskultorea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Kidetza | San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia |
  | |
.svg){kind=small}
Carmen Laffón de la Escosura (Sevilla, 1934ko urriaren 8a – Sanlúcar de Barrameda, Cádiz, 2021eko azaroaren 7a) Espainiako margolari eta eskultore figuratiboa izan zen.[1][2] Alfontso X.a Jakitunaren Ordena Zibileko Gurutze Handia, San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademiaren Arte Plastikoen[3] eta akademikoen Sari Nazionala. Andaluziako Alaba Kutun izendapena jaso zuen 2013. urtean.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sevillan jaio zen, Espainian, 1934an, familia landu, aurrerakoi eta aberats batean. Madrilgo Ikasleen Egoitzan ezagututako gurasoek erabaki zuten ikastetxera ez eramatea. Bere etxean ikasi zuen, irakasleak etxera joaten zitzaikion.
Pinturan 12 urte zituela hasi zen, Manuel González Santos margolariaren eskutik. Margolaria familiaren laguna zen, eta aitaren marrazketa-irakasle ohia. Haren aholkuz, Sevillako Arte Ederren Eskolan sartu zen, 15 urte zituela. Erakunde horretan hiru urtez ikasketak egin ondoren, Madrilera joan zen, eta Arte Ederren Eskolan amaitu zuen bere karrera. Urte horretan bertan, 1954, ikasketa-amaierako bidaia egin zuen Parisera, eta Marc Chagall-en lanak hunkitu egin zuen. Hurrengo urtean ikasketak egin zituen Erroman Hezkuntza Ministerioaren beka batekin. Vienara eta Herbehereetara egindako bidaiak ere garrantzitsuak izan ziren prestakuntza-urte haietan.[4]
1956an, Sevillara itzuli zenean, La Jarako udako etxean margotzen jarraitu zuen, Doñanako barrutiaren parean, eta, azkenean, bere arte-jardueraren gune nagusia izan zen. 1958an banakako bere lehen bi erakusketak egin zituen, bata Madrilgo Ateneoan eta bestea Sevillako Club La Rábidan. 1960 eta 1962 artean Madrilen bizi izan zen. 1961ean, Juana Mordó ezagutu zuen, eta hark bere obrarekiko interes bizia izan zuen eta Biosca galeriarekin kontratua eskaini zion. Juana Mordórekiko harremanak geroago jarraitu zuen, berak bere galeria jarri zuenean. Mordorentzat lan egiten zuen artista taldean garai hartako Espainiako pinturaren izen garrantzitsu asko zeuden: Manuel Millares, Antonio Saura, José Luis Mauri, Lucio Muñoz, Eusebio Sempere, Manuel Hernández Mompó, Pablo Palazuelo, Gustavo Torner, Fernando Zobel, Jaime Burguillos. Carmen Laffónen pintatzeko modua oso bestelakoa zen garai hartan Espainiako zirkulu sortzaileetan nagusi zen abstrakzioarekiko, non Juana Mordóren artistek postu nagusia baitzuten.[4]
1962an Sevillara itzuli zen, baina Juana Mordórekin harremanetan jarraitu zuen. 1967an El Taller eskola sortu zenean, Teresa Duclós eta José Sotorekin batera, Carmen Laffón irakaskuntza artistikoaren mundura hurbildu zen; handik urte batzuetara, 1975ean, Sevillako Arte Ederren Eskolako Marrazketa Katedran sartu zen, eta han 1981era arte egon zen. 1982an Arte Plastikoen Sari Nazionala jaso zuen.[4]
1991n Durán Pintura Sariaren epaimahaiko lehendakaria izan zen, non Antonio Manuel Campoy ere epaimahaikidea zen. Urte horretan, Santos Hu Errealismo Onirikoaren ordezkariak irabazi zuen lehen saria.[5]
1998an Madrilgo San Fernando Arte Ederren Errege Akademiako akademiko izendatu zuten. 2000ko urtarrilaren 16an, sarrera hitzaldia eman zuen, "Visión de un paisaje" ("Paisaia baten ikuspegia") izenekoa, Sanlúcar de Barramedarekin eta Doñanako barrutiarekin zuen harremanari buruzkoa. Sanlúcar de Barramedaren eta Sevillaren artean bizi zen, eta izugarri miresten zuen Mark Rothko.[6]
«Guadalquivir ibaia Sevillakoa da, nire jaioterrikoa, eta Sanlúcar de Barramedara, nire beste hirira, eraman ninduen. Han hasi nintzen pintatzen eta ametsetan».
2006an, Silosko monasterioko kriptan, "La Viña" lana jarri zuen, La Jarako egoitzan lorategi gisa zaintzen zuen mahastiak inspiratuta. Erakusketa hori Santo Domingori omenaldia egiteko olio-pintura izan zen, Santa Adelako mahastiaren (La Jara) paisaiari buruzko formatu handiko marrazkiak eta mahastiari eta mahats-bilketari buruzko beste batzuk, baita eskaiolazko eskultura bat ere, Madrilgo Centro de Arte Reina Sofía Museo Nazionalak erosia, eta brontzezko hemezortzi kanasta mahats-bilketaren erreferentzia zuzena eginez.
1992an, Madrilgo Reina Sofía Museoan, Laffónen atzera begirako erakusketa sakona egin zen, eta ia ibilbide artistiko osoa egin zuen. Haren lanak, batez ere ikatz-teknikekin, pastelarekin eta olio-pinturarekin, erretratua (Espainiako errege-erreginen erretratuak egin ditu, Joan Karlos I.a eta Greziako Sofia), natura hila, eguneroko objektuak eta, bereziki, paisaia. Doñanako barrutiaren ikuspegiak benetako arazketa estilistikoa eta intentsitate estetikoa dira. 90eko hamarkadaren erdialdetik, Carmen Laffónek bikain aztertzen du eskulturaren mundua.[6]
Museoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Carmen Laffónen lanak dituzten museoak:
- Espainiako Bankua
- Santanderko Bankua
- Cuencako Arte Abstraktuaren Museoa.
- XX. mendeko artea bilduma. Eusebio Sempere dohaintza. Alacant
- Juan March Fundazioa
- Reina Sofia Arte Zentroko Museo Nazionala
- Aena Fundazioa
- Burgosko Kutxa
- Casa de la Moneda fundazioa. Madril
- MUSIKALA. ICO Bildumen Museoa, Madril
- Jaengo Museo Probintziala
- Arte Garaikideko Andaluziako Zentroa. Sevilla
Erakusketak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Madrilgo Ateneoa 1958
- Madrileko Biosca aretoa, 1961
- La Pasabidea galeria Sevilla 1966
- Juana Mordó galeria Madril 1967
- Joana de Aizpuru galeria Sevilla 1978
- Maese Nicolás León galeria 1980
- Reina Sofía Museo Nazionala, 1992
- Focus fundazioa 1995eko atzera begirako erakusketa
- Madrilgo Moneta Etxea 2000
- Hamabi artista Prado Museoan (2007ko maiatza-ekaina).
Aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Alfontso X.a Jakitunaren Ordena Zibileko Gurutze Handia
- 1982, Arte Plastikoen Sari Nazionala[4]
- 1999, Arte Ederretako merezimenduaren Urrezko Domina[4]
- 2013, Andaluziako Alaba Kutuna[4]
- Manuel Clavero saria[6]
- Casa de la Moneda Fundazioaren Tomás Francisco Prieto saria[7]
Iruditegia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]-
Neska pentsakorra, Carmen Laffónen pintura -
Carmen Laffón, 1996 -
Neska gaztea -
Fruta, argia eta kolorea, 1996 -
Gatza Sanlúcar Barramedan -
Errealismoa -
Hondartza -
Itsasbehera La Jaran -
Sanlúcar de Barramedako ikuspegia, Carmen Laffón -
n Manuel Leyton Peñaren heriotza-omenaldia -
Argia margolariaren lankide
,_Carmen_Laff%C3%B3n.jpg)
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Carmen Laffón. Bodegones, figuras y paisajes. Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía.
- ↑ Sevilla, Diario de. (2021-11-07). «Muere Carmen Laffón, una artista incontestable» Diario de Sevilla.
- ↑ EuropaPress. (6 de septiembre de 2012). Carmen Laffon, Premio de Cultura de la Comunidad de Madrid en la categoría de Artes Plásticas. .
- ↑ a b c d e f «Carmen Laffón: se apagó la luz sobre el Coto» sevilla 2021-11-07.
- ↑ China (Taiwan), Ministry of Foreign Affairs, Republic of. (1994-08-26). «Una visión artística totalmente nueva» Noticias de Taiwan.
- ↑ a b c Carmen Laffón, una mujer que ha hecho historia en el arte y la sociedad. .
- ↑ Luque, Alejandro. (2021-11-07). «Adiós a Carmen Laffón, mucho más que la pintora del Guadalquivir» ElDiario.es.
Bibliografía
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Carmen Laffón: Esculturas, Pinturas, Dibujos (ISBN 84-96008-20-7)
- Catálogo de la Exposición Galería Biosca 1961 José Bergamín.
- Naturaleza y Naturalismo en el Arte Español. MNCARS 1967. F. Calvo Serraller.
- Las dos orillas. Jacobo Cortines Catálogo Exposición Mapfre 1992
- Carmen Laffón en Maese Nicolás Antonio Gamoneda 1990
- Carmen Laffón. José Hierro 1971
- Arte Figurativo Español en la Colección del Banco Hispano. José Corredor Matheos.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q5752567