Charles Schepens
| Charles Schepens | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Mouscron, 1912ko martxoaren 13a |
| Herrialdea |  Belgika  Ameriketako Estatu Batuak (1950(e)ko hamarkada - |
| Lehen hizkuntza | frantsesa nederlandera |
| Heriotza | 2006ko martxoaren 28a (94 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | medikua, oftalmologoa eta Erresistentziaren kidea |
| Jasotako sariak | |
| Kidetza | Belgikako Medikuntzako Errege Akademia |
Charles L. Schepens (Mouscron, 1912ko martxoaren 13a – Nahant, Massachusetts, 2006ko martxoaren 28a) Belgikako oftalmologoa izan zen, geroago estatubatuar naturalizatua, eta lanbidean “kirurgia erretiniko modernoaren aitatzat” hartzen da. Bigarren Mundu gerran, Belgikako Erresistentziako kide garrantzitsua izan zen.[1]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gazte denbora
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mediku baten semea zen, eta medikuntza ikasketak amaitu eta armaden osasun zerbitzuan sartu zen, Alemaniak Belgika inbaditu zuenean 1940ko maiatzean. 1942an, Gestapotik ihesik, Schepens-ek Frantziara ihes egin zuen eta Erresistentzian konpromiso sendoa hartu zuen.
"Jacques Pérot" erresistentea eta Mendibeko zerrategia (Euskal Herrian)
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Begikako erresistentziako kideentzat Pirinioetako muga pasatzeko bide baten bila zebilela, Mendiben (Euskal Herria), Iratiko basotik gertu, Espainiarekin muga egiten duen eremuan, Jacques Pérot izenarekin, baso-ustiapenari ekin zion, eta zenbait urte lehenago abandonatutako zerrategia eta hornikuntza-kablea jarri zituen martxan.
Kolaboratzaile-plantak eginez, Pérot jaunak alemanak eta bertako euskaldunak engainatu zituen, Manex Saroxar euskal artzainaren laguntzarekin.[2] Informazio-dokumentuak eta iheslariak bestaldera pasatzeko sare bat antolatu zuen, halako eraginkortasun eta diskrezio handiarekin, non historiak ahanzten ahalko baitzituen.
Atxiloketa baten ondoren, Iratiko sekretua argitara agertu zen, eta Schepensek, berriz ihes egin zuen, 1943an, emaztea eta haurrak Mendiben utzita; gerra amaitu zuen Ingalaterran, non mirariz erreskatatutako familiarekin bat egin baitzuen.
Ingalaterrara ihes egin ondoren, Londresko inteligentzia-zerbitzu britainiarrek Mendibeko operazio sekretuaren garrantziaren neurria hartu zuten. Pirinioetan barna ihes egin zuten milaka lagunen artean, ehun batek Charles Schepens doktoreari eta Jean Saroxar artzainari zor dio bizitza.
Le Chirurgien et le berger-Deux héros de la résistance au Pays basque, Meg Ostrum liburuak (Aubéron argitaletxeak 2011n argitaratua eta 2021ean berrikusirik eta emendaturik), ihes-sare horren historia kontatzen du.[3][4]
Mundu osoan ezaguna den oftalmologoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Estatu Batuetara emigratu zuen 1947an, eta Retina Foundation sortu zuen 1950ean, gaur egun Harvard Unibertsitateari lotua.[5]
Abangoardiako ikerketa-zentro horren buru, berrikuntza kirurgikoak ugaritzen ditu. Zeharkako oftalmoskopio binokularraren asmatzailea (begiaren hondoa estereoskopikoki aztertzeko eta ikusmen binokularra aztertzeko erabiltzen den aparatua, "Schepens" izenekoa), erretinaren aireratzearen kirurgia modernoaren aita, oftalmologiaren mundu-mailako luxutasuna, desagertu egin zen Nahanten, erresistentzia ikusi eta handik 94 urtera.
Xalotasun handiz, Charles Schepens-ek ez zuen inoiz bere erresistentzia-iraganaz hitz egiten Estatu Batuetako ingurune medikoan, eta Euskal Herrira itzultzen zen aldizka, han Jean Saroxar eta haren lagunak aurkitzeko; dena ahazten zuen bere arrakastak eta munduan ezaguna zen oftalmologo gisa zuen ospea.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Charles L. Schepens MD: American Academy of Ophthalmology. American Academy of Ophthalmology.
- ↑ (Frantsesez) Dans l'ombre des passeurs - Gisele Lougarot, Bob Edme - Elkar - Grand format - Place des Libraires. (Noiz kontsultatua: 2023-09-06).
- ↑ Le chirurgien et le berger. ..
- ↑ Benson, Edward. (2006-01-01). «The Surgeon and the Shepherd: Two Resistance Heroes in Vichy France» The Oral History Review 33 (2): 132–134. doi:. ISSN 0094-0798. (Noiz kontsultatua: 2023-09-06).
- ↑ (Ingelesez) «Schepens Eye Research Institute of Mass. Eye and Ear» eye.hms.harvard.edu (Noiz kontsultatua: 2023-09-22).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Frantsesez) reseaux-renseignements-et-ou-evasion-ayant-opere-dans-les-basses-pyrenees-zero-2
- (Frantsesez) resau sans nom (euskaraz azpititulaturik)
- Beñat Urruty-ren lekukotasuna (mintzoak.eus)
