Elizabea jauregia

Elizabeako jauregia
	Monumentu historikoa
	Ikuspegi orokorra.; Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Zuberoa
Herria	Iruri
Koordenatuak	43°07′52″N 0°52′39″W / 43.1311°N 0.8775°W
Historia eta erabilera
Eraikuntza	1660 - 1663
Jabea	Jean-Arnaut du Peyrer
Arkitektura
Arkitektoa	François Mansart
Estiloa	arkitektura klasikoa
Ondarea
Mérimée ID	PA00084535

Elizabeako jauregia Iruriko jauregia da. 1660 eta 1663 artean François Mansartek estilo klasikoan eraikia, Luis XIII.aren estiloan hain zuen: irtengune simetrikoak, ajimez‑leihoak eta gainean frontoiak, eta txapitula‑formako teilatua.^[1] 1986ko abuztuaren 29an Frantziako monumentu historiko bilakatu zen^[2].

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Luis XIII.a Frantziakoaren Mosketari Konpainiaren kapitaina eta Iruriko kondea zen Jean-Armand du Peyrer, Alexandre Dumasek Hiru mosketariak bere eleberrian ospea eman zionari, 1660 eta 1663 artean eraiki zuen, François Mansart arkitektoa izanik.

Uhaitzanditik gertu eta Basabürüko mendiei begira kokatuta, pisu bi ditu. Fatxada nagusia leihoez beterik dago. XIX. mendean egindako lorategi ingelesa ere badu, 6 hektareako azalera duena^[3].

Eleberriko pertsonaia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oloroeko hargin batek, Joan Peyrerrek, Elizabea lursaila erosi zien etxauztarrei; ezkontzagatik, etxauztarrentzat izan zen. Peyreren biloba, Armand, Parisera joan zen, eta han mosketarien buru bilakatu zen, eta Luis XIII.aren ganberako kapare; kapareen kargua da, printzearenaren ondoren, kargu garrantzitsuenetarikoa. Alexandre Dumasen Hiru mosketariak eleberriko «Treville» pertsonaia da.^[1]

Jaun‑andre berriak eta abesti bat[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Geroago, montrealdarrek gaztelua erosi zuten. Urtso luma gris gaxua kantan aipatzen den musde Sarri, Montreal‑Troisville baten sasiko semea zen:

Urtxo luma gris gaxua
Ore bidajin bahua
Gerthatzen bazaik musde Sarri, jaun
[apetitu hun hura
Begiz ikhusten balin bahai, Phetiri
[ñalat bahua.

Sasiko semea elizan sartzea eragin zuen; abestiari arreta jarriz gero, ohartuko gara semeak ez zuela gutxiesten hegalik gabeko usoen besarkada. Kanta idatzi zen garaian Bithiriñako apaiza izan zen, eta Barkoxen lurperatu zuten; honako epitafio hau irakur zitekeen Barkoxeko elizako arkupearen azpian: "Hemen datza Pierre Sarry Troisvillekoak, apaiza, teologian doktore, eta Barkoxeko, Bithiriñako eta Moneingo prebendadun zenak, Zuberoako Estatu Jeneraletako kideak. Maulen hil zen 1777. urteko urriaren 25ean, 66 urte zituela. Otoitz bere alde".^[1]