Elizabeth Cady Stanton

Elizabeth Cady Stanton
	; (1880) Irudi gehiago
National Woman Suffrage Association (en) presidentea	;
National Woman Suffrage Association (en) presidentea
Bizitza
Jaiotza	Johnstown (New York), 1815eko azaroaren 12a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	New York, 1902ko urriaren 26a (86 urte)
Hobiratze lekua	Woodlawn Cemetery (en)
Heriotza modua	: bihotz-gutxiegitasuna
Familia
Aita	Daniel Cady
Ama	Margaret Livingston
Ezkontidea(k)	Henry Brewster Stanton (en) (1840ko maiatzaren 1a - 1887ko urtarrilaren 14a)
Seme-alabak	ikusi Theodore Stanton (en) ; Harriot Eaton Stanton Blatch (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Emma Willard School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, aktorea, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea eta abolitionist (en)
Jasotako sariak	ikusi Emakumeen Arrakastaren Saloi Nazionala (1973) ;
Mugimendua	transzendentalismoa; feminismoa; Abolizionismoa
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa

Elizabeth Cady Stanton (1815eko azaroaren 12a – 1902ko urriaren 26a) Ipar Ameriketako Estatu Batuen ekintzaile, abolizionista eta emakumeen mugimenduko erreferente nabaria izan zen. 1848an "Sentimenduen Aitorpena" aurkeztu zuen Seneca Falls-en garaturiko emakumeen eskubideen aldeko lehenengo batzarrean, Seneca Fallseko konbentzioan. Aitorpen hori Ipar Ameriketako emakumeen mugimendu antolatuen hasiera bezala onartzen da askotan, emakumeen eskubide eta sufragioaren aldeko mugimendua^[1].

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Emakumeen eskubideen aldeko politikan buru belarri hasi baino lehen, abolizionista amorratua izan zen bere senarra Henry Brewster Stanton eta bere lehengusuarekin batera, Gerrit Smith. Elizabeth-k, sufragio eskubideen alde borrokatzeaz gain harago joan eta emakumeei buruzko beste gai jorratu zizkion: gurasotasun eskubideak eta emakumeen kustodiarenak, propietatearen eskubideak, enplegu eta soldata eskubideak, dibortzio legeak, familiaren osasun ekonomikoa eta jaiotze kontrola^[2]. XIX mendeko Tenplantzaren Mugimenduaren aldekoa izan zen ere.

Ipar Ameriketako guda zibilaren ostean, Elizabeth-en emakumeen sufragioaren aldeko konpromisoak haustura sortu zuen emakumeen eskubideen aldeko mugimenduan. Arrazoia izan zen Ipar Ameriketako konstituzioaren Hamalaugarren eta Hamabosgarren zuzenketak ez zituela babestu Susan B. Anthony-rekin batera, biek beste elkarte bat sortu zuten, Emakumearen sufragioaren aldeko Elkarte Nazionala. Ez zuten nahi afroamerikar gizonei legezko babes eta sufragio eskubide gehiago eman, emakume beltz eta zuriei eskubide berberak errekonozitzen ez zitzaien bitartean. Stanton-ek gai horren gainean zuen jarrera gehi antolaturiko kristianismoari buruz zituen pentsamenduak zein bototik harago zihoazen emakumeen inguruko beste gaiak zituela sortu ziren emakumeen eskubideen aldeko bi erakunde banatuek, hogei urteren bat beranduago batu ziren erakunde bateratuan Elisabeth presidentea izanda.

Idazlanak (egile eta egilekide)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

History of Woman Suffrage; 1–3 bolumenak (Susan B. Anthony eta Matilda Joslyn Gage-rekin idatzita); 4–6 bolumenak (beste egilekin osatuta, Anthony, Gage eta Ida Harper barne) (1881–1922)
Solitude of Self (hasieran hitzaldi bezala 1892-an; geroago Paris Press-ek argitaratu zuen)
The Woman's Bible (1895, 1898)
Eighty Years & More: Reminiscences 1815–1898

Egunkari eta aldizkarietan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Revolution (Stanton, editorekide) (1868–1870)
Lily (Amelia Bloomer-rek argitaratuta; Stanton como contribuidora)
Una (publicado por Paulina Wright Davis; Stanton laguntzaile gisa)
New York Tribune (Horace Greeley-k argitaratuta; Stanton laguntzaile gisa)

Entsegu eta hitzaldiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Declaration of Rights & Sentiments (1848)
A Petition for Universal Suffrage (1866)
Self-government the Best Means of Self-development (1884)
Solitude of Self (1892)
The Degradation of Disenfranchisement (1892)
Hitzaldiak: "Our Girls," "Our Boys," "Co-education," "Marriage and Divorce," "Prison Life," y "The Bible and Woman's Rights," "Temperence and Women's Rights".

Stanton-en idazlanak artxibaturik daude Rutgers-eko unibertsitatean: Proiektu Elizabeth Cady Stanton eta Susan B. Anthony-ren dokumentuak.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «Elizabeth Cady Stanton Dies at Her Home.». New York Times. 1902ko urriaren 27a. Kontsulta: 2007ko urriaren 31n. «Mrs. Elizabeth Cady Stanton died at 3 o'clock yesterday afternoon at her home in the Stuart Apartment House, 250 West Ninety-fourth Street. Had she lived until the 12th of next month she would have been 87.»
↑ Baker, p. 109

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Baker, Jean H. (2005). Sisters: The Lives of America's Suffragists. Nueva York: Hill and Wang, ISBN 0-8090-9528-9.
Banner, Lois W. (1997). Elizabeth Cady Stanton: A Radical for Women's Rights. Addison-Wesley Publishers, ISBN 0-673-39319-4.
Blatch, Harriot Stanton y Alma Lutz (1940). Challenging Years: the Memoirs of Harriot Stanton Blatch. Nueva York: G.P. Putnam's Sons.
Burns, Ken, dir. (1999). Not for Ourselves Alone - The Story of Elizabeth Cady Stanton & Susan B. Anthony. DVD & VHS, PBS Home Video.
Burns, Ken y Geoffrey C. Ward (1999). Not for Ourselves Alone: The Story of Elizabeth Cady Stanton and Susan B. Anthony. Nueva York: Alfred A. Knoph, ISBN 0-375-40560-7.
Douglass, Frederick (1994). Autobiographies: Narrative of the Life, My Bondage and Freedom, Life and Times. Nueva York: Ed. Henry Louis Gates, Jr. Penguin Putnam, Inc., ISBN 0-940450-79-8.
Dubois, Ellen Carol, ed. (1994). The Elizabeth Cady Stanton-Susan B. Anthony Reader: Correspondence, Writings, Speeches. Northeastern University Press, ISBN 1-55553-149-0.
Dubois, Ellen Carol (1999). Feminism & Suffrage: The Emergence of an Independent Women's Movement in America, 1848-1869. Ithaca, Nueva York: Cornell University Press, ISBN 0-8014-8641-6.
Foner, Philip S., ed. (1999). Frederick Douglass: Selected Speeches and Writings. Chicago: Lawrence Hill Books (The Library of Black America), ISBN 1-55652-352-1.
Gaylor, Annie Laurie (1997). Women Without Superstition: No Gods - No Masters. FFRF, ISBN 1-877733-09-1.
Gordon, Ann D., ed. (2001). The Selected Papers of Elizabeth Cady Stanton & Susan B. Anthony Volume I: In the School of Anti-Slavery 1840–1866. New Brunswick: Rutgers University Press, ISBN 0-8135-2317-6.
Gordon, Ann D., ed. (2000). The Selected Papers of Elizabeth Cady Stanton & Susan B. Anthony Volume II: Against an Aristocracy of Sex 1866–1873. New Brunswick: Rutgers University Press, ISBN 0-8135-2318-4.
Gordon, Ann D., ed. (2003). The Selected Papers of Elizabeth Cady Stanton & Susan B. Anthony Volume III: National Protection for National Citizens 1873–1880. New Brunswick: Rutgers University Press, ISBN 0-8135-2319-2.
Gordon, Ann D., ed. (2006). The Selected Papers of Elizabeth Cady Stanton & Susan B. Anthony Volume IV: When Clowns Make Laws for Queens 1880–1887. New Brunswick: Rutgers University Press, ISBN 0-8135-2320-6.
Griffith, Elisabeth (1985). In Her Own Right: The Life of Elizabeth Cady Stanton. Nueva York: Oxford University Press, ISBN 0-19-503729-4.
James, Edward T., ed. (1971). Notable American Women a Biographical Dictionary (1607–1950); Volume II (G–O). "GAGE, Matilda Joslyn" (pp4–6) y "HOWE, Julia Ward" (pp. 225–229). The Belknap Press of Harvard University Press, ISBN 0-674-62734-2.
James, Edward T., ed. (1971). Notable American Women a Biographical Dictionary (1607–1950); Volume III (P–Z). "STANTON, Elizabeth Cady" (pp. 342–347) y "STONE, Lucy" (pp387–390). The Belknap Press of Harvard University Press; ISBN 0-674-62734-2.
Kern, Kathi (2001). Mrs. Stanton's Bible. Ithaca, Nueva York: Cornell University Press; ISBN 0-8014-8288-7.
Klein, Milton M., ed. (2001). The Empire State: a History of New York. Ithaca, Nueva York: Cornell University Press; ISBN 0-8014-3866-7.
Langley, Winston E. y Vivian C. Fox, eds. (1994). Women's Rights in the United States: A Documentary History. Westport: Praeger Publishers; ISBN 0-275-96527-9.
Mason, Alpheus Thomas (1975). Free Government in the Making: Readings in American Political Thought. Nueva York: Oxford University Press; 3. edizioa.
"Elizabeth Cady Stanton Dies at Her Home"; obituario en The New York Times, 1902ko urriaren 27an, kontsulta 2019ko urriaren 25ean.
Ozieblo, Bárbara (1996). "Un siglo de lucha: la consecución del voto femenino en los Estados Unidos." Malaga, Malagako Aldundi Probintzialeko Argitalpen Zerbitzua.
Palmer, Beverly Wilson, ed. (2002). Selected Letters of Lucretia Coffin Mott. University of Illinois Press; ISBN 0-252-02674-8.
Renehan, Edward J. (1995). The Secret Six: The True Tale of the Men Who Conspired with John Brown. Nueva York: Crown Publishers, Inc., ISBN 0-517-59028-X.
Sigerman, Harriet (2001). Elizabeth Cady Stanton: The Right Is Ours. Oxford University Press, ISBN 0-19-511969-X.
Sklar, Kathryn Kish (2000). Women's Rights Emerges within the Antislavery Movement 1830–1870: A Brief History with Documents. Bedford/St. Martins (The Bedford Series in History and Culture), ISBN 0-312-10144-9.
Stanton, Elizabeth Cady (1993). Eighty Years & More: Reminiscences 1815–1897. Boston: Northeastern University Press; ISBN 1-55553-137-7.
Stanton, Elizabeth Cady (2001). Solitude of Self. Ashfield: Paris Press; ISBN 1-930464-01-0.
Stanton, Elizabeth Cady (1993). The Woman's Bible. Boston: Northeastern University Press; ISBN 1-55553-162-8. Hitzaurrea Maureen Fitzgerald-ena.
Stanton, Elizabeth Cady (1999). The Woman's Bible. Amherst: Prometheus Books; Great Minds Series; ISBN 1-57392-696-6.
Stanton, Elizabeth et al., eds. (1902). History of Woman Suffrage, 4. bol.
Stanton, Theodore y Harriot Stanton Blatch, eds. (1969). Elizabeth Cady Stanton As Revealed in Her Letters Diary and Reminiscences, Volume One. Nueva York: Arno & The New York Times.
Stanton, Theodore y Harriot Stanton Blatch, eds. (1969). Elizabeth Cady Stanton As Revealed in Her Letters Diary and Reminiscences, Volume Two. Nueva York: Arno & The New York Times.
Ward, Geoffrey C. y Ken Burns (2001). Not for Ourselves Alone: The Story of Elizabeth Cady Stanton y Susan B. Anthony. Knopf Publishing Group, ISBN 0-375-70969-X.