Esther Pak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Esther Pak

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak김점동
JaiotzaJeong-dong (en) Itzuli, 1877ko martxoaren 16a
Heriotza1910eko apirilaren 13a (33 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: tuberkulosia
Hezkuntza
HeziketaEwha Womans University (en) Itzuli
Hizkuntzakkoreera
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakmedikua

Esther Pak edo Esther Park (에스더 박 (), Kim Jeom-dong 김점동 jaiotzez (hangulez, 金點童), (Jeong-dong, Hego Korea, 1876 edo 1877ko martxoaren 16a - 1910eko apirilaren 13a), mediku korearra izan zen, Mendebaldeko medikuntzan aritu zen lehen emakume korearra.[1][2]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kim, Jeom-dong 1876ko martxoaren 16an jaio zen (edo, beste iturri batzuen arabera, 1877ko edo 1879ko martxoaren 16an) Jeong-dong barrutian, Seulen. Lau alabetatik hirugarrena zen. Kimen aitak Henry Appenzeller misiolari estatubatuarrarentzat egiten zuen lan. 1886an, Mary F. Scrantonek sortutako Ewha Neskatoen Eskolara bidali zuen alaba ikastera.[3] Kimen gurasoek bi baldintza jarri zizkioten ikasteko: Estatu Batuetara joatea debekatu zioten, eta ezkondu aurretik eskola uztea.[4]

Kim ikasle ona zen, ingelesean bereziki ona. Rosetta Sherwood Hall doktore misiolari estatubatuarrak eskola bisitatu zuenean, Kimi eskatu zioten bere interpretari gisa lan egiteko.[5] Hall doktorearen kirurgiaz txundituta, erbi-ezpaina eta ahosabai arraildua zuzentzeko, Kimek karrera mediko bat egin nahi izan zuen. Rosetta Hallek Sherwood Hall-ek Kim konbentzitu zuen korearrek behar bezala tratatzea onartzen ez duten konfuziar debekuen eragina dutela: gizartean sexuen arteko bereizketa zorrotzak emakume bat gizon batek aztertzea eragozten zuen.[6][7]

Heziketa eta karrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rosetta Sherwood Hallek senarrarekin lan egiten zuen Pak Yusan (박여선, 朴 汝先) aurkeztu zion Kimi, eta 1893ko maiatzaren 24an Kim Jeom-dong berarekin ezkondu zen korearren arteko mendebaldeko estiloko lehen ezkontza-ekitaldian.[5] Ezkontzaren ondoren, Esther Pak izena hartu zuen eta bere senarraren izena gehitu zion bataiatu zuten izenari. 1894an, Sherwood Hall New Yorkera itzuli zen, Esther eta Yusan berarekin eramanez.[7][8][9][10]

Rosetta Sherwood Hall, misiolari medikua eta Esther Paken irakaslea

Esther Pak New Yorken urtebetez latina, fisika eta matematika ikasi ondoren graduatu zen.[4] 1900ean, Park Women's Medical College of Baltimore-n graduatu zen, Estatu Batuetan mediku titulua lortu zuen lehen emakume korearra izan zelarik.[11] Senarrak Paken heziketa medikoa babestu zuen, baina tuberkulosiak jota hil zen, graduatu baino urte erdi lehenago.[5][7] Bere titulua lortu ondoren, Pak Koreara itzuli zen eta herrialdeko lehen emakumezko ospitalean kokatu zen, Bogu-yogwan (보구 여관 (hangulez, 普救女館)), Jeongdon, Seulen. Hamar hilabetez han lanean, Pak doktoreak 3.000 paziente baino gehiagori lagundu zien, eta gero, 1901ean, Piongiangera joan zen bizitzera. Han, Hall doktoreak ospitale berri bat ezarri zuen.[5] Pak Korea osoan ibili zen, baita kolera izurritean ere, pazienteei doan laguntzen. Lan nagusiaz gain, hezkuntza eta irakaskuntza jarduerak ere egin zituen, doktore korearren lehen belaunaldiari irakatsiz. Pakek hitzaldi publikoak eman zituen, emakumeen osasunerako eta heziketarako hezkuntzaren garrantzia azpimarratuz eta kristautasuna sustatuz.[1][12]

Esther Pak 1910eko apirilean hil zen tuberkulosiak jota, 34 urte zituela.[7][12]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1909ko apirilaren 28an, Esther Pak eta beste bi aitzindari korear omendu zituzten zeremonia batekin, Ha Ran-sa, AEBetako unibertsitate bateko Literaturan lizentziatutako lehen emakumea, eta Yun Jeong-won, Meiji Japoniar Unibertsitateko (Musika) lehen graduatu korearra; 7800 pertsona bertaratu ziren.[12] Gojong enperadoreak zilarrezko domina eman zion Paki.[5]
  • Pak Dora Pattersonen "Lekukoen hodei bat" izeneko misiolari dokumentu batean agertzen diren irudi historikoetako bat izan zen, 1933an Hazletonen (Pennsylvania) egina.[13]
  • 2006an, Koreako Zientzia eta Teknologia Akademiak Esther Park sartu zuen Koreako Zientzia eta Teknologiaren Ospearen Aretoan.[5]
  • 2008an, Ewhako Unibertsitateko Ikasle Ohien Batzordeak Esther Pak domina sortu zuen, unibertsitatean graduatu eta doktore bihurtu ziren emakumeen meritua aitortzen duena.[14]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2018-03-16). «Esther Park, médica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-03-21).
  2. ↑ (Koreeraz) 전소민. (2010-04-12). «First Korean female doctor and scientist, Esther Park» Ewha Voice (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  3. ↑ (Ingelesez) «(32) Ester Pak: first female doctor in Korea» koreatimes 2012-04-04 (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  4. ↑ a b (Ingelesez) 이화역사관. (2005). EWHA Old and New: 110 Years of History (1886-1996). Ewha Womans University Press ISBN 978-89-7300-655-7. (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  5. ↑ a b c d e f «KBS WORLD Radio». world.kbs.co.kr.
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Ewha old and new : 110 years of history (1886-1996) | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  7. ↑ a b c d Hall, Rosetta Sherwood; Methodist Episcopal Church. Woman's Foreign Missionary Society. ([19--]). Mrs. Esther Kim Pak, M. D. : Korea's first woman doctor. Boston : Woman's Foreign Missionary Society, Methodist Episcopal Church (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  8. ↑ «18951110 The Phil. Inq Sun p. 26» The Philadelphia Inquirer: 26. 1895-11-10 (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  9. ↑ Lee, Bang Weon. (2007-12). «[Life and medical missionary activities of Esther K. Pak (1877-1910)»] Ui Sahak 16 (2): 193–213. ISSN 1225-505X. PMID 18548974. (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  10. ↑ «Esther Pak 1897» The Baltimore Sun: 10. 1897-02-01 (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  11. ↑ «Dr. Esther Kim Pak May 1900» The Baltimore Sun: 12. 1900-05-14 (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  12. ↑ a b c (Ingelesez) Yi, Pae-yong. (2008). Women in Korean History 한국 역사 속의 여성들. Ewha Womans University Press ISBN 978-89-7300-772-1. (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  13. ↑ «Dora Patterson 1933» The Plain Speaker: 15. 1933-03-10 (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).
  14. ↑ (Koreeraz) 전소민. (2010-04-12). «First Korean female doctor and scientist, Esther Park» Ewha Voice (Noiz kontsultatua: 2024-03-19).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Esther_Pak&oldid=9636224"(e)tik eskuratuta