Helena Paz Garro

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Helena Paz Garro
Bizitza
JaiotzaMexiko Hiria, 1939ko abenduaren 12a
Herrialdea Mexiko
Heriotza2014ko martxoaren 30a (74 urte)
Familia
AitaOctavio Paz
AmaElena Garro
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea
Elena Garro eta Helena Paz Garro, José Antonio Corderoren "Pepe Lamb" (Cuernavaca, Morelos) "La cuarta casa, un retrato de Elena Garro" dokumentalaren filmazioan.

Laura Helena Paz Garro (Mexiko Hiria, 1939ko abenduaren 12a – Cuernavaca, Morelos, Mexiko, 2014ko martxoaren 30a) mexikar idazle eta poeta izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Helena Paz Mexiko Hirian jaio zen 1939ko abenduaren 12an.[1][2] Gurasoak Octavio Paz eta Elena Garro idazleak izan ziren

Oinarrizko ikasketak Frantzian eta Suitzan egin zituen. Austria, Espainia, New York eta Japonia ezagutu zituen. 1952ko erdialdetik 1953ko urtarrilera bitartean gurasoekin egon zen Tokion, Japonian, non Octavio Paz Mexikoko enbaxadan lanean ari zen. 1954an Mexikora itzuli ziren, eta Helenak antropologia ikasi zuen 1963tik 1970era.

Ernst Jünger idazle eta filosofo alemaniarra ezagutu zuen, bere poesia frantsesa goraipatu eta Ónix poesia-liburuaren hitzaurrea idatzi zion. Adolfo Bioy Casares idazle argentinarra, Elena Garro bere amaren maitalea, eta Archibaldo Burns zinemagile mexikarra, bere amaren laguna ere ezagutu zituen.[3][4][5][6] Jünger-i egindako gutunetan Wehrmachtekiko mirespena, antisemitismoa eta mexikarrekiko arrazismoa erakusten ditu.[7]

La rueda de la fortuna lanaren egilea kexu izan zen Jünger-i egindako gutunetako batean, Mexikoko gobernu federalaren menpekotasun batean egin zuen lana —aitak lortu zion lana— "indiar burokraten" artean egin behar baitzuen.[8] "Indiar" horiek ez ziren hitzez hitz indigenak, mestizo mexikarrak baizik.

Erbesteratzea eta itzulera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elena Garro eta haren alaba Helena Paz 1968. urtean Espainiara eta ondoren Frantziara erbesteratu ondoren, Gustavo Díaz Ordaz presidentearen hurbileko kazetari eta intelektual mexikarrek 1968ko ikasle mudgimenduetan parte hartzeagatik salatuak izan baitziren. 1991n itzuli ziren Europatik Mexikora.

Oktavio Paz Lozano hil ondoren, 1998ko apirilaren 19an, ez zien dirurik ez finkarik utzi; izan ere, ez zuen diru askorik,[9] baina bizi zela diru dezente bidaltzen zien; adibidez, 300 dolar hilean 1959an, 2020an erosteko ahalmena 2,600 dolarrekoa baitzen, eta Octavio Pazek hutsik egin gabe, pentsioa bidali zien bizitza osoan.[10] Octavioren azken emazteak, Marie José Tramini artista plastiko frantsesak Cuernavacan utzi zien etxetxo bat.[11][12]

Gurasoak, beren lan propioekin obsesionatuta, ez zuten inoiz beren sorkuntzen alde egin, inoiz ez zuten beren literatura-helburuetan orientatu, Olivia Terobaren ustez, Emakumearen Nazioarteko Urtetik (1975) munduan zehar dabilen olatu feministan sartzeko.[13]

Helena Pazen frustrazioak, Mexikoko literatura-harean distira gutxi izan baitzuen, gurasoen gainera irauli zituen, batez ere Octavio Pazen gainera, eta hari "erreklamatu" zion hil ostean bere Memoriak liburuan behar adina babestu ez izana, eta, azkenean, aitortu du bataren eta bestearenganako gorrotoa izan zuela, nahiz eta aitak berak adoretu eta aholkatu, "bere buruaren jabe izateko".[14][10]

Helena Paz Garrok ABC, Excélsior eta Unomásuno egunkarietan parte hartu zuen, baita Por qué, El Rehilete, Revista de la Universidad de México eta Sucesos aldizkarietan ere.[1]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pobrezian hil zen, Cuernavacan (Morelos), 2014ko martxoaren 30ean, aitak 100 urte beteko zuen eguna baino egun bat lehenago.[15]

Haren obra batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Ónix (poesía), 1990.
  • Memorias, Editorial Océano de México, 2003.
  • La rueda de la fortuna (poesía), Fondo de Cultura Económica, 2007.[16]

Helena Pazi buruzko liburua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elsa Margarita Schwarz Gasquek eta María del Carmen Vázquez Martínezek Helena liburuan bildu eta ordenatu zituzten idazleak Ernst Jüngeri bidalitako gutunak eta haren erantzunak, ohar laburretan eta posta-txarteletan.[8] La soledad en el laberinto, Ediciones del Lirio / Benemérita Universidad Autónoma de Puebla, 2020.[17]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b Enciclopedia de la Literatura en México. Helena Paz Garro. .
  2. ↑ Helena Paz Garro, el fin de una dinastía literaria. 30 de marzo de 2014.
  3. ↑ Ocho cartas entre Helena Paz Garro y Ernst Jünger. 2 de diciembre de 2019.
  4. ↑ Paz Garro, Helena, Memorias, Editorial Océano de México, S.A. de C.V., México, 2003, p. 320.
  5. ↑ Op. cit., pp. 194, 197 y 435.
  6. ↑ Op. cit., pp. 323 y 350-354.
  7. ↑ Kriza, Elisa. (2022). «Reseña. Helena. La soledad en el laberinto. Epistolario de Helena Laura Paz Garro y Ernst Jünger, por: Elsa Margarita Schwarz Gasque y María del Carmen Vázquez Martínez, ISBN: 9786078706433, Ediciones del Lirio, 2020.» Literatura Mexicana 33 (1): 243-244.  doi:10.19130/iifl.litmex.2022.33.1.7122X18..
  8. ↑ a b Sheridan, Guillermo. (2020). Una polémica entre Elsa Margarita Schwarz Gasque y Guillermo Sheridan. .
  9. ↑ Op. cit., p. 437.
  10. ↑ a b Sheridan, Guillermo. (9 de mayo de 2020). "Ama la vida". Octavio Paz le escribe a su hija. .
  11. ↑ Marie José Paz. .
  12. ↑ Murió la artista plástica y poeta Marie José Tramini, también conocida como Marie-Jo Paz, viuda de Octavio Paz. .
  13. ↑ Epistolario inédito entre Helena Paz Garro y Ernst Jünger fue presentado en el Palacio de Bellas Artes. Secretaría de Cultura de México.
  14. ↑ Op. cit., p. 439.
  15. ↑ Falleció la escritora Helena Paz Garro. Secretaría de Cultura de México 30 de marzo de 2014.
  16. ↑ La rueda de la fortuna. Helena Paz Garro. .
  17. ↑ López Aguilar, Daniel. (13 de marzo de 2020). Las escritoras mexicanas, como Helena Paz, "somos hijas de una literatura ególatra, patriarcal y hostil". .

Ikus gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_Paz_Garro&oldid=9532320"(e)tik eskuratuta