InterPlanetary File System

Wikipedia, Entziklopedia askea
IPFS protokoloaren logoa
IPFS protokoloaren logoa

InterPlanetary File System (IPFS) edo planeten arteko fitxategi-sistema protokolo bat da, hipermedia eta fitxategiak partekatzeko peer-to-peer (P2P) edo pareen arteko sare bat, datuak fitxategi-sistema banatu batean gordetzeko eta partekatzeko. IPFS-k eduki-helbideratzea erabiltzen du IPFS ostalariak konektatzen dituen izen-espazio global batean fitxategi bakoitza modu esklusiboan identifikatzeko.

IPFSk, besteak beste, http eta https kokapenetan oinarritutako hipermedia-zerbitzariaren protokoloak ordezka ditzake World Wide Web banatzeko.[1]

Diseinua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

IPFSren bidez, erabiltzaileek BitTorrent-en antzera gorde eta jaso dezakete edukiak. Kokapen zentraleko zerbitzari batean ez bezala, IPFS datu orokorren zati bat gordetzen duten erabiltzaile eta operadoreen sistema deszentralizatu baten inguruan eraikitzen da. Sistema horrek datu orokorren zati bat du, eta fitxategiak biltegiratzeko eta bateratze-lana egiteko sistema erresistentea sortzen du.[2] Sareko edozein erabiltzailek erabil dezake fitxategi bat bere eduki-helbidetik, eta sareko beste pare batzuek eduki hori aurkitu eta eska dezakete, hash banatuko (DHT) taula bat erabiliz.

BitTorrent-ek ez bezala, IPFSren helburua sare global bakarra sortzea da. Horrek esan nahi du bi erabiltzailek hash bera duen datu-bloke bat argitaratzen badute, "1 erabiltzailea" edukia deskargatzen duten pareek ere "2 erabiltzailea" ataletik deskargatzen duten datuak trukatuko dituztela.[3] IPFSren helburua da web orriak modu estatikoan emateko erabiltzen diren protokoloak HTTP bidez eskura daitezkeen pasabideen bidez ordezkatzea.[4] Erabiltzaileek aukera dute IPFS bezero bat beren gailuan ez instalatzeko eta, horren ordez, sarrera publikoko ate bat erabiltzeko. Pasabide horien zerrenda IPFS GitHub orrian dago.[5]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

IPFS Juan Benetek sortu zuen, 2014ko maiatzean Protocol Labs sortu zuena .[6]

IPFS alfa bertsio batean merkaturatu zen 2015eko otsailean, eta urte bereko urrian TechCrunch-ek honela deskribatu zuen: "azkar hedatzen da ahoz ahoz". Cloudflare IPFS erabiltzen hasi zen 2018an, eta 2022an sartu zen sisteman.

Aplikazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Filecoin biltegi-hodei kooperatiboa, IPFSetan oinarritzen da eta Protocol Labs-ek ere babesten du.[7]
  • Cloudflare-k IPFSrako sarbidea sinplifikatu, azeleratu eta ziurtatzeko banatutako pasabide bat zuzentzen du, nodo lokal baten beharrik gabe.
  • Microsoft ION Microsoft-en identitate autosoberanoaren sistema Bitcoin-en bloke-katean eta IPFSn oinarritzen da.[8][9]
  • Anna's Archive and Library Genesis itzaleko liburutegiek ere IPFSren bidez ematen dituzte liburuak, eta, hala, liburuen giza liburutegi handiena erresistenteagoa da.[10][11][12]
  • Brave-k Origin Protocol eta IPFS erabiltzen ditu bere denda deszentralizatua ostatatzeko.[13]
  • Androiderako Operak IPFSrako euskarri lehenetsia du, eta erabiltzaile mugikorrei IPFS nabigatzeko aukera ematen die ipfs:// sareko datuetara sartzeko estekak.

Zentsuraren aurka[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Kataluniako independentzia erreferenduma 2017ko irailean-urrian ospatu zena, legez kanpokotzat jo zuen Espainiako Auzitegi Konstituzionalak eta horrekin lotutako webgune asko blokeatu zituen. Ondoren, Kataluniako Piraten Alderdiak IPFSko webgunea islatu zuen , Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiaren blokeo agindua saihesteko. [14] [15]
  • Turkiako Wikipediaren blokeoan, IPFS erabili zen Wikipediaren ispilu bat sortzeko, eta horrek debekua izan arren artxibatutako Wikipedia eduki estatikorako sarbidea ahalbidetu zuen. [16] Ispilua hizkuntza gehiagotara zabaldu da orain, hala nola ingelesera, ukrainera, errusiera, arabiera eta txinera . Ispiluen bilduma bat ikus daiteke bere CID erabiliz IPFS pasabide batean.

Malwarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Phishing erasoak Cloudflare-ren IPFS pasabidearen bidez ere banatu dira 2018ko uztailaz geroztik. Konexioa segurua dela erakusten du Cloudflare SSL ziurtagiri baten bidez. [17]

2019ko ekainean atzemandako IPStorm botnet-ak IPFS erabiltzen du bere agintea eta kontrola IPFS sareko datu legitimoen fluxuaren artean ezkutatzeko.[18] Segurtasun-ikertzaileek aurrez ezarri zuten IPFS botnet-eko aginte- eta kontrol-sistema gisa erabiltzeko aukera teorikoa.[19]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Youtube: IPFS: Interplanetary file storage!
  2. ↑ Krishnan, Armin. (2020). «Blockchain Empowers Social Resistance and Terrorism Through Decentralized Autonomous Organizations» Journal of Strategic Security 13 (1): 41–58.  doi:10.5038/1944-0472.13.1.1743. ISSN 1944-0464..
  3. ↑ (Ingelesez) «Content addressing» docs.ipfs.tech.
  4. ↑ (Ingelesez) «IPFS Gateway» docs.ipfs.tech.
  5. ↑ «Public Gateway Checker | IPFS» GitHub.
  6. ↑ (Ingelesez) «About» Protocol Labs.
  7. ↑ (Ingelesez) Johnson, Steven. (2018-01-16). «Beyond the Bitcoin Bubble» The New York Times ISSN 1553-8095. OCLC .1645522.
  8. ↑ «Sidetree v1.0.1» identity.foundation.
  9. ↑ (Ingelesez) Simons, Alex. (2019-05-13). «Toward scalable decentralized identifier systems» Microsoft.
  10. ↑ (Ingelesez) «"Anna's Archive" Opens the Door to Z-Library and Other Pirate Libraries * TorrentFreak» TorrentFreak.
  11. ↑ (Ingelesez) «'Shadow Libraries' Are Moving Their Pirated Books to The Dark Web After Fed Crackdowns» VICE.
  12. ↑ (Ingelesez) «Web3 tech helps banned books on piracy site Library Genesis slip through the Great Firewall’s cracks, but for how long?» South China Morning Post 16 April 2022.
  13. ↑ (Ingelesez) Porter, Jon. (2021-01-19). «Brave browser takes step toward enabling a decentralized web» The Verge.
  14. ↑ (Katalanez) 324cat. (2017-09-26). «El TSJC ordena bloquejar més de 140 webs pel seu suport a l'1-O» CCMA (Noiz kontsultatua: 2023-11-29).
  15. ↑ (Ingelesez) Hill, Paul. (2017-09-30). «Catalan referendum app removed from Google Play Store» Neowin.
  16. ↑ (Ingelesez) Dale, Brady. (2017-05-10). «Turkey Can't Block This Copy of Wikipedia» Observer ISSN 1052-2948..
  17. ↑ (Ingelesez) Abrams, Lawrence. (2018-10-04). «Phishing Attacks Distributed Through Cloudflare's IPFS Gateway» Bleeping Computer.
  18. ↑ (Ingelesez) Palmer, Danny. (2019-06-11). «This unusual Windows malware is controlled via a P2P network» ZDNet.
  19. ↑ (Ingelesez) Patsakis, Constantinos; Casino, Fran. (2019-06-04). «Hydras and IPFS: a decentralised playground for malware» International Journal of Information Security 18 (6): 787–799.  doi:10.1007/s10207-019-00443-0..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=InterPlanetary_File_System&oldid=9470863"(e)tik eskuratuta