Edukira joan

Katharine Blunt

Wikipedia, Entziklopedia askea
Katharine Blunt

Bizitza
JaiotzaFiladelfia, 1876ko maiatzaren 28a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza1954ko uztailaren 29a (78 urte)
Hezkuntza
HeziketaVassar College (en) Itzuli
Massachusetts Institute of Technology
Chicagoko Unibertsitatea 1907) Doktoretza
Jarduerak
Jardueraknutrizionista eta kimikaria
Enplegatzailea(k)Connecticut College (en) Itzuli
InfluentziakEllen Swallow Richards

Katharine Blunt (Filadelfia, Pensilvania, 1876ko maiatzaren 28a - 1954ko uztailaren 29a) Estatu Batuetako kimikari eta nutrizionista izan zen, etxeko ekonomiaren, elikagaien kimikaren eta nutrizioaren arloetan espezializatua.[1][2] Bere ikerketa gehiena nutrizioan oinarritu zen, baina kaltzioaren eta fosforoaren metabolismoari eta emakumeen eta haurren metabolismo basalari buruzko ikerketan ere hobekuntza handiak egin zituen.[3]

Lehen urteak eta hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Katharine Blunt 1876ko maiatzaren 28an jaio zen Filadelfian (Pennsylvania, AEB). Stanhope eta Fanny Smyth Blunten hiru alaben artean zaharrena zen.[4] Blunt Springfieldeko (Massachusetts) Porter Eskolara joan zen, gero Vassar Ikastetxean matrikulatu zen eta kimika ikasi zuen. 1898an, bere lizentziatura jaso eta Phi Beta Kapparako aukeratu zuten. Etxean lau urte eman ondoren, Massachusettseko Teknologia Institutuan (MIT, ingelesezko sigletan) izena eman zuen 1902an. Kimika organikoan doktoratu zen Chicagoko Unibertsitatean 1907an.[5][6]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urte batez, kimika-irakaslea izan zen Blunt Brooklyngo (New York) Pratt Institute-n.[4] Blunt kimikako titulua zutenen hainbat emakumeren artean zegoen, eta etxeko ekonomiaren alor berrian sartu ziren. Blunt-ek uste zuen eremu horretan hezkuntza jasotzen zuten emakumeak beren adimen-gaitasunaren mugak zabaltzen eta irudimenezko pentsamendua hobetzen ari zirela, eta, gainera, «bizitza osasuntsu baterako ekarpen zuzena egiten zuten».[4]

1913an, Bluntek Vassar utzi zuen, oraingoan irakasle laguntzaile izateko Chicagoko Unibertsitateko Etxeko Ekonomia sailean. Ondoren, 1918an irakasle elkartua izatera pasa zen eta, azkenik, 1925ean etxeko ekonomia saileko irakasle eta lehendakari bihurtu zen.[7] Lehendakaria zen bitartean, saila hamazazpi langile izatera heldu zen eta ikertzaileak, administratzaileak eta nutrizionistak sortu zituen.[8] Bluntek kezka zuen etxeko ekonomia ez ote zen lanbide finkatua izango, eta, beraz, hura irakasgai egoki bihurtzeko eta profesionalak prestatzeko ikasketa zientifikoen plan bat planifikatzeko ahalegina egin zuen. 1928an, Estatu Batuetako Etxeko Ekonomiako Elkarteak ikusi zuen Blunteko administrazioak esparru horretako graduondoko lanaren kalitatea hobetu zuela, eta bere ikerketarekiko atxikimenduak berak eredu baliotsua eman ziela ikasleei.[3] 1930ean, Bluntek Chicagoko Unibertsitateko etxeko ekonomiaren saileko editore gisa lan egin zuen, Connecticut Collegeko lehendakari bihurtu aurretik.[4]

1917 eta 1918 artean, Bluntek Estatu Batuetako Nekazaritza eta Elikagaien Administrazio Sailarentzat lan egin zuen, elikagaien kontserbazioari buruzko panfletoak prestatuz. Panfletoak geroago argitaratu ziren Food and the War testu liburua bezala. Liburuxka hauek idazten zituen bitartean, Bluntek elikagaien kimikari eta elikadurari buruzko artikuluak argitaratzen jarraitu zuen aldizkari akademikoetan. Ultra-Violet Light and Vitamin D in Nutrition-en argitalpena, arlo honetako ikerketaren laburpena, Ruth Cowan-ekin idatzia, 1930ean argitaratu zen. Denbora horretan, emakumeen hezkuntzari buruzko idazkiak ere argitaratu zituen. Bluntek uste zuen «unibertsitate-hezkuntza campusera konfinatzeko egunak amaitu direla», eta emakumeek, «hezkuntzaren indarrean duten sinesmenarekin eta energia politiko berriarekin, asko egin dezaketela lagundu dien demokraziari zerbitzatzeko».[4]

Connecticut College[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1929an, Connecticut College for Women, lau urteko arte liberalen unibertsitateko presidente kargua betetzen zuen hirugarren eta lehen emakumea izendatu zuten Blunt. Presidente gisa, Bluntek hobekuntzak egin zituen, eta 1932an unibertsitatearen akreditazioa lortu zuen.[4] Lehendakari izan zen hamabost urteetan, logelak, ikasleak eta fakultatea handitu egin ziren. Ikasketa-plana eraldatu egin zen. Bluntek dohaintzak eta bekak eskuratu zituen. 1934an, Connecticut College Arboretum ireki zen eta 1939an Palmer Auditorium sortu zen.[9]

1943an 67 urterekin erretiratu zen, baina 1945ean presidente kargutik kendu zuten, Sindikoen Batzordeak hala eskatuta. Bluntek beste urte batez zerbitzatu zuen postu horretan. Unibertsitateko emakumea zerbitzu publiko aktiboko bizitza baterako prestatzea eta kezka zibikoetan interesa piztea erabakita zeukan. Berak uste zuen unibertsitateak emakumeak gaitu beharko lituzkeela zerbitzu publikoko nahiak «onginahi lauso batean lurrundu» ez daitezen.[3]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Connecticut Collegetik erretiratu ondoren, luzaroan bidaiatu zuen, eta 1954ko uztailaren 29an hil zen biriketako enbolia baten ondorioz, aldakaren haustura batetik sendatzen ari zela.[6] 1954ko uztailaren 31n lurperatu zuten Springfielden, Massachusettsen.[7]

Legatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Blunt hil zenean, apartamentu eraikin bat utzi zion 640 Williams kalean Connecticut Collegeri. 1946an, Connecticut College-ren logela berrietako bat Blunten omenez izendatua izango zela iragarri zen. Katharine Blunt House (gehienetan "KB" gisa aipatzen dena) Unibertsitateko logelen Ipar Campusean dago eta sexu eta klase guztietako ikasleak hartzen ditu.[9]

Argitalpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Food and the war: a textbook for college classes (1918).[10]
  • Ultramore light and vitamin D in nutrition (1923).[11]
  • Experimental Studies of the A Vitamin: Some Clinical and Anatomic Effects in Puppies and Rats. (1923).[12]
  • The Losses of Calcium in Cooking (1936).[13]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1905-06 The Mary Richardson and Lydia Pratt Babbott Fellowship.[14]
  • 1936 Doctors of Laws, Wesleyan University.[15]
  • 1937 Doctors of Laws, Mt. Holyoke College.[15]
  • 1943 Doctors of Laws, Connecticut College.[15]
  • 1941: Lizentziatu bikaina, Chicagoko Unibertsitatea.[15]
  • 1949: Herritartasun Saria, Beth El Kongregazioko Gizonen Kluba.[15]
  • 1952: Herritartasun Saria, Connecticut Grand lodge, Sons of Italy.[15]
  • 1954: American Chemical Societyko kidea.[15]
  • 1954 fellow, American Association for the Advancement of Science.[15]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2015-05-27). «Katharine Blunt, química» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  2. ↑ Barbara Sicherman. (1993). Notable American women. Belknap Press ISBN 978-0-674-62733-8. (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  3. ↑ a b c «Infobase Learning - Login» iden5.infobase.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  4. ↑ a b c d e f (Ingelesez) Leavitt, Judith A.. (1985). American Women Managers and Administrators: A Selective Biographical Dictionary of Twentieth-Century Leaders in Business, Education, and Government. Bloomsbury Academic ISBN 978-0-313-23748-5. (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  5. ↑ (Ingelesez) «Blunt, Katharine (1876-1954), college administrator, educator, and nutritionist» American National Biography  doi:10.1093/anb/9780198606697.001.0001/anb-9780198606697-e-0900096?a=1&d=10&n=katharine+blunt&q=1&ss=0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  6. ↑ a b Sicherman, Barbara; Green, Carol Hurd. (1980). Notable American women : the modern period : a biographical dictionary. Cambridge, Mass. : Belknap Press of Harvard University Press ISBN 978-0-674-62732-1. (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  7. ↑ a b (Ingelesez) «Newspaper article about Katharine Blunt» MIT Museum (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  8. ↑ (Ingelesez) «Blunt, Katharine (1876-1954), college administrator, educator, and nutritionist» American National Biography  doi:10.1093/anb/9780198606697.001.0001/anb-9780198606697-e-0900096?a=1&d=10&n=katharine+blunt&q=1&ss=0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  9. ↑ a b (Ingelesez) «Katharine Blunt House» Connecticut College (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  10. ↑ (Ingelesez) «Food and the war : a textbook for college classes | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  11. ↑ (Ingelesez) «Ultraviolet light and vitamin D in nutrition | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  12. ↑ «Experimental Studies of the A Vitamin: Some Clinical and Anatomic Effects in Puppies and Rats».. .
  13. ↑ (Ingelesez) Bertram, Mary Elizabeth. (1936). The Losses of Calcium in Cooking Kale. Oregon State Agricultural College (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  14. ↑ (Ingelesez) The Vassar Miscellany. Vassar College. 1904 (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  15. ↑ a b c d e f g h «Blunt, Katharine (1876–1954) | Encyclopedia.com» www.encyclopedia.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Katharine_Blunt&oldid=9809141"(e)tik eskuratuta