Edukira joan

Klorometano

Wikipedia, Entziklopedia askea

Klorometanoa edo metil kloruroa CH3Cl formulako konposatu organokloratua da. Usain ahuleko gas kolorge eta sukoia da[1].

Klorometano
Formula kimikoaCH3Cl
SMILES kanonikoa2D eredua
MolView3D eredua
Konposizioakarbono
MotaMonohalomethane (en) Itzuli eta chloroalkane (en) Itzuli
Ezaugarriak
Disolbagarritasuna0,5 g/100 g (ur, 20 °C)
Momentu dipolarra1,892 D
Fusio-puntua−98 °C
−97,7 °C
Irakite-puntua−24 °C (760 Torr)
−24,09 °C (101,325 kPa)
Entropia molar estandarra234,6 J/(mol K)
Fusio-entalpia1,892 D
Lurrun-presioa5 atm (20 °C)
Masa molekularra49,992 Da
Erabilera
Roladevelopmental toxicant (en) Itzuli, male reproductive toxicant (en) Itzuli eta occupational carcinogen (en) Itzuli
Arriskuak
NFPA 704
4
2
0
Lehergarritasunaren beheko muga8,1 vol%
Lehergarritasunaren goiko muga17,4 vol%
Autoignizio tenperatura625 °C
Denboran ponderatutako esposizio muga207 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Gehienezko esposizio muga621 mg/m³ (Ameriketako Estatu Batuak)
Esposizioaren goiko muga0 mg/m³ (baliorik ez)
414 mg/m³ (Ameriketako Estatu Batuak)
Flash-puntua−46 °C
IDLH4.140 mg/m³
Berokuntza globalerako gaitasuna15
Eragin dezakechloromethane exposure (en) Itzuli
Identifikatzaileak
InChlKeyNEHMKBQYUWJMIP-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia74-87-3
ChemSpider6087
PubChem6327
Reaxys1696839
Gmelin36014
ChEBI24898
ChEMBLCHEMBL117545
NBE zenbakia1063
RTECS zenbakiaPA6300000
ZVG11220
DSSTox zenbakiaPA6300000
EC zenbakia200-817-4
ECHA100.000.744
MeSHD008737
RxNorm1305751
Human Metabolome DatabaseHMDB0250118
UNIIA6R43525YO
KEGGC19446
PDB Ligand0QE
ASHRAE40

Erreaktibo oso erabilia den arren industria kimikoan, ez da normalean erabiltzen agertzen kontsumitzaileentzako produktuetan.

Klorometanoa atmosferan aurki daiteke iturria naturala edo industriala izan daitekeelarik. Halaber izarrarteko espazioan ere detektatu izan da klorometanoa[2].

Modu natural batean sortzen da metil kloruroa ozeanoetan, eguzki-argiak itsas aparreko materia organikoari eta kloroari eragiten dienean.

Dena dela, industrian baliatzen den klorometanoa sintetikoa da. Bi bide nagusi daude.

Metanoletik abiatuta da sintetiza daiteke. Zink kloruroa (ZnCl2) katalizatzaile gisa usatuz hidrogeno kloruroa burbuilarazten da metanoletan. Katalizatzailea alumina (Al2O3) bada, azido klorhidrikoa eta metanola nahasten dira 350 ºC-tan[3].

Metil kloruroa sintetizatzeko metanoa zuzenean klora daiteke. Erradikal askeen bidezko erreakzio bat da, non kloro erradikalak termikoki, fotokimikoki edo katalizatzaileen bidez ekoizten diren. Normalena erreakzioa termikoki abiaraztea da. Produktu kloratuen nahaste bat sintetizatzen da: klorometanoa, diklorometanoa, kloroformoa eta karbono tetrakloruroa. Destilatuz banatzen dira[3][4].

Klorometanoa hoztaile moduan erabili izan da, baina erabilera hori baztertu egin da toxikoa eta sukoia delako. Beruna duen gasolinarentzako aditiboak prestatzeko erabili izan da ere.

Egun industria kimikoan herbizidak, polimeroak eta silikonak prestatzeko usatzen da eskuarki.

Adibidez, metil kloruroa dimetildiklorosiloxanoa sintetizatzeko erabiltzen da, Müller-Rochow sintesian. Dimetildiklorosiloxanoa silikonen sintesian aitzindari lanak egiten ditu.

Klorometanoa Wurtz-Fittig erreakzioan eta Friedel-Crafts erreakzioetan alkilbentzenoak ekoizteko baliatzen da zeintzuk aminen metilazioan usatzen diren[3].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. «METHYL CHLORIDE | Occupational Safety and Health Administration» www.osha.gov (Noiz kontsultatua: 2022-02-20).
  2. (Ingelesez) Fayolle, Edith C.; Öberg, Karin I.; Jørgensen, Jes K.; Altwegg, Kathrin; Calcutt, Hannah; Müller, Holger S. P.; Rubin, Martin; van der Wiel, Matthijs H. D. et al.. (2017-10). «Protostellar and cometary detections of organohalogens» Nature Astronomy 1 (10): 703–708.  doi:10.1038/s41550-017-0237-7. ISSN 2397-3366. (Noiz kontsultatua: 2022-02-20).
  3. a b c (Ingelesez) Rossberg, Manfred; Lendle, Wilhelm; Pfleiderer, Gerhard; Tögel, Adolf; Dreher, Eberhard-Ludwig; Langer, Ernst; Rassaerts, Heinz; Kleinschmidt, Peter et al.. (2006). «Chlorinated Hydrocarbons» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (John Wiley & Sons, Ltd)  doi:10.1002/14356007.a06_233.pub2. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2022-02-20).
  4. Mijangos, Fernando et als. (1996). Kimika orokorra. UEU, 619 or. ISBN 84-86967-71-6..