Lankide:EukeneLandaluzeZulueta/Proba orria
Gonadotropina deritze ornodunen adenohipofisiko zelula gonadotropoek jariatzen dituzten hormona glikoproteiko polipeptidikoei.[1][2][3] Familia horren barruan hainbat hormona daude: ugaztunen hormona folikulu-estimulatzailea (FSH), hormona luteinizatzailea (LH) eta gonadotropina plazentalio eta korionikoak (CG). Azken horien barruan daude giza gonadotropina korionikoa (hCG) eta ekinoen gonadotropina korionikoa (eCG)[4]. Arrainek ere talde horretako bi gonadotropina dauzkate gutxienez.
Gonadotropinak funtsezkoak dira sistema endokrinorako: hazkunde normalaren, garapen sexualaren eta ugalketa-funtzioaren erregulazioaz arduratzen dira[5]. Gonadetan jarduten dute gametoen eta sexu-hormonen ekoizpena kontrolatzeko. Adenohipofisiak LH eta FSH hormonak jariatzen ditu. hCG eta eCG, aldiz, gizakien eta ekinoen plazentek jariatzen dituzte haurdunaldian zehar[6].
Hormona naturalez gain, zenbait gonadotropina-prestakin farmazeutiko daude erabilera terapeutikorako, batez ere, ugalkortasun-arazoetarako.
Motak eta azpiunitateen egitura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ornodunen gonadotropina nagusiak hormona luteinizatzailea (LH) eta hormona folikulu-estimulatzailea (FSH) dira. Hala ere, primateek gonadotropina korioniko (CG) deritzon gonadotropina mota ere badute. Gizakion kasuan hCG da plazentak haurdunaldian zehar jariatzen duen gonadotropina korionikoa.
LH eta FSH bi peptido-katez (alfa eta beta kateak) osatutako heterodimeroak dira. Bi hormonen alfa kateak, kontserbazio ebolutiboaren ondorioz, oso berdintsuak dira espezie berean, baina desberdinak espezie batetik bestera[5]. Alfa kateak kontserbatutako 100 aminoazidoz osatutako proteinak dira eta, horien artean, disulfuro-zubiak eratzen dituzten hamar zisteina daude[7]. Beta kateak, aldiz, desberdinak dira heterodimero bakoitzean eta, beraz, espezifikotasuna ematen diote hormonari[4].
Beta katearen sintesiak gonadotropina kantitatea mugatzen du; izan ere, zelula barneko alfa azpiunitate kopurua heterodimero osoarena baino handiagoa da. Horrek agerian uzten du alfa eta beta azpiunitateen sintesiaren erregulazio-prozesuak independenteak direla[4]. Alfa zein beta kateak glikosilazioz eraldatzen dira.
Gonadotropinen mekanismoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gonadotropinaren hartzaileak itu-zelularen mintzean daude G proteina-sistema bati akoplatuta. Gonadotropina bere hartzailearekin batzen denean, bigarren mezulari-sistema bat aktibatzen da, seinalea zelula barnera hedatzen duena: AMP ziklikoaren sistema.
Gonadotropina hormona jariatzaileak (GnRH) gonadotropinen jariaketa kontrolatzen du. GnRH hipotalamoan ekoitzi eta, porta-sistemaren bidez, adenohipofisira joaten da. Bertan zelula jariatzaileetako hartzaileei lotu, eta LH eta FSH hormonen ekoizpena estimulatzen du. Hormona horiek odol-sistemak garraiatzen ditu itu-organoetara.
Gonadotropina mota bakoitzak itu desberdinak ditu eta mota bakoitzak itu bakoitzean izan ditzakeen eraginak ere ezberdinak dira. LH eta FSH hormonen itu nagusiak gonadak dira, hau da, obulutegiak eta testikuluak. Alde batetik, LHk testikuluetako Leydig zelulak eta obulutegietako theca zelulak estimulatzen ditu testosterona eta estradiola jaria ditzaten. Bestetik, FSHk testikuluetako espermatogenesi-ehuna eta obulutegien folikuluetako zelula pikortsuak estimulatzen ditu. Horretaz gain, obulutegietan estrogenoaren eta inhibinaren ekoizpena estimulatzen ditu, alegia, menstruazio- eta obulutegi-zikloa erregulatzen dituzten hormonen ekoizpena.
Testosteronak, arretan, eta estrogenoak, emeetan, GnHRren ekoizpena inhibitzen dute atzeraelikadura negatiboaren bidez. GnHRren inhibizioa gertatuz gero, ezingo da LH eta FSH hormonen jariapena estimulatu[8].
Gaixotasunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Adenohipofisiko gaixotasunen ondorioz gertatzen den gonadotropina hormonaren gutxiegitasunak hipogonadismoa eragiten du eta antzutasuna ekar dezake. Horren aurkako tratamenduen artean gonadotropina dago; izan ere, ugalkortasun-medikamentu modura erabiltzen da. Gonadotropinak lortzeko bi aukera daude: gernutik erauzi eta purifikatu, edo DNA errekonbinantearen bidez ekoitzi.
Gaixotasunen artean hormona ezberdinekiko sentikortasun falta ere badago. LHrekiko sentikortasun eza eta FSHrekiko sentikortasun eza hormona horiei dagozkien hartzaileetan gertatzen diren funtzio-galerazko mutazioen ondorio dira. Gaixotasun horiekin estuki lotutako beste gaixotasun bat GnRHrekiko sentikortasun eza da. Izan ere, GnRH beharrezkoa da LH eta FSH hormonak modu egokian jariatzeko.
Prestakin farmazeutikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erabilera terapeutikorako zenbait gonadotropina-prestakin daude, batez ere, ugalkortasun-medikamentu bezala erabiltzen direnak. Gonadotropina-prestakinak bi motatakoak izan daitezke: lagin biologikoetatik (gernutik) erauzitakoak edo DNA errekonbinantearen teknologia erabilita ekoitzitakoak. Gonadotropina errekonbinanteek gernutik erauzitakoak baino aktibitate espezifiko handiagoa dute. Horrek errekonbinanteak diren gonadotropinen kasuan larruazalpeko dosi txikiak nahikoa izatea ahalbidetzen du [9].
Gernutik erauzitako gonadotropina-prestakinen adibide bat menotropinak dira (giza gonadotropina menopausiko ere esaten zaio). Menotropinak menopausiadun emakumeen gernutik erauzitako LH eta FSH hormonez osatuta daude[10].
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Gonadotropin-releasing hormone : molecules and receptors. (1st ed. argitaraldia) Elsevier 2002 ISBN 0-444-50979-8. PMC 50582787. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ Pierce, J G; Parsons, T F. (1981-06). «Glycoprotein Hormones: Structure and Function» Annual Review of Biochemistry 50 (1): 465–495. doi:. ISSN 0066-4154. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ Stockell Hartree, A; Renwick, A G C. (1992-11-01). «Molecular structures of glycoprotein hormones and functions of their carbohydrate components» Biochemical Journal 287 (3): 665–679. doi:. ISSN 0264-6021. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ a b c Goodwin, R.G.; Moncman, C.L.; Rottman, F.M.; Nilson, J.H.. (1983). «Characterization and nucleotide sequence of the gene for the common α subunit of the bovine pituitary glycoprotein hormones» Nucleic Acids Research 11 (19): 6873–6882. doi:. ISSN 0305-1048. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ a b Chin, W. W.; Godine, J. E.; Klein, D. R.; Chang, A. S.; Tan, L. K.; Habener, J. F.. (1983-08-01). «Nucleotide sequence of the cDNA encoding the precursor of the beta subunit of rat lutropin.» Proceedings of the National Academy of Sciences 80 (15): 4649–4653. doi:. ISSN 0027-8424. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ GOLOS, THADDEUS G.; DURNING, MAUREEN; FISHER, JENNIFER M.. (1991-06). «Molecular Cloning of the Rhesus Glycoprotein Hormone α-Subunit Gene» DNA and Cell Biology 10 (5): 367–380. doi:. ISSN 1044-5498. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ Lapthorn, A. J.; Harris, D. C.; Littlejohn, A.; Lustbader, J. W.; Canfield, R. E.; Machin, K. J.; Morgan, F. J.; Isaacs, N. W.. (1994-06). «Crystal structure of human chorionic gonadotropin» Nature 369 (6480): 455–461. doi:. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ (Ingelesez) Hypothalamic–pituitary–gonadal axis. 2019-11-15 (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ (Ingelesez) Esteves, Sandro C.; Esteves, Sandro C.. (2015-06). «Efficacy, efficiency and effectiveness of gonadotropin therapy for infertility treatment» MedicalExpress 2 (3) doi:. ISSN 2358-0429. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
- ↑ SATO, Shukuko; YAMAGISHI, Naomi. (1996). «MeSH and Medical Librarian. The Usage of Medical Subject Headings(MeSH) in Reference Services.» Igaku Toshokan 43 (3): 324–329. doi:. ISSN 0445-2429. (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).