Lillian Ngoyi

Wikipedia, Entziklopedia askea
Lillian Ngoyi

Bizitza
JaiotzaPretoria, 1911ko irailaren 25a
Herrialdea Hegoafrika
HeriotzaSoweto, 1980ko martxoaren 13a (68 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: miokardio infartu akutua
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria, zuzendaria eta zuzendaria
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Afrikako Kongresu Nazionala

Lillian Masediba Matabane Ngoyi "Mma Ngoyi" (Pretoria, 1911ko irailaren 25a – Soweto, 1980ko martxoaren 13a), apartheidaren aurkako aktibista eta Hegoafrikako emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea izan zen.[1][2][3] Ehungintzako sindikalista ohia, 1952an sartu zen Afrikako Kongresu Nazionaleko Emakumeen Ligako idazkari nagusia izan zen. Bost urte geroago, 1957an, ANCren batzorde exekutiboan parte hartzeko lehen emakume hautatua izan zen. Hego Afrikako Emakumeen Federazioko buru ere izan zen (ingelesez: Federation of South African Women - FSAW), eta hura sortzen lagundu zuen. Behin baino gehiagotan atxilotu zuten, eta kartzelaratu ere egin zuten.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hegoafrikako Batasuneko Pretoriako familia pobre batean jaio zen. Lehen Hezkuntzako ziurtagiria lortu ondoren, hiru urtez erizaintza ikasi zuen jostuna izan aurretik. 1945ean, jantzigintzako lantegi batean hasi zen lanean, eta ehungintzako sindikatu batean sartu zen, Garment Workers’ Union of the Transvaal, erreferente bihurtu zen. Bere aktibismo sindikalak apartheid legeen aurkako "Desafio-kanpainetan" parte hartzera eraman zuen. 1952an, atxilotu egin zuten, Pretoriako postetxean, biztanle zurientzat bakarrik zen ilaran egoteagatik, Atxiloketa horrek bere bizitza aldatu zuen.[4]

1952an ANCko Emakumeen Ligan sartu zenean, garai batean alargun geratu zen bi seme-alabarekin -senarra istripu batean hilda.[5] Urtebete geroago, erakundeko lehendakari hautatu zuten. 1954an, Hego Afrikako Emakumeen Federazioaren sorreran parte hartu zuen, eta, hasieran, presidenteorde izan zen, eta geroago presidente izan zen.

1955ean Lausanan, Suitzan, parte hartu zuen Emakumeen Nazioarteko Federazio Demokratikoak (WIDF) antolatutako Amen Mundu Biltzarrean. Bidaia bera erronka izan zen Hegoafrikako agintarientzat, eskaneatuta, emanaldien legeen kontrolpean, mugak legez kanpo zeharkatuz eta emakume beltz gisa bidaiatzeko eta libreki mugitzeko eskubidea aldarrikatuz.[6] Ngoyi hitzaldiaren bigarren saioko buru izan zen, eta irekiera-hitzaldia eman zuen: "Hegoafrikar Emakumeen Federazioak bat egin du eskubide demokratikoen alde, erabateko berdintasunaren alde, arraza edo sexua kontuan hartu gabe borrokatzen duten erakunde guztiekin", adierazi zuen, eta Hegoafrikako emakumeek munduko audientzia bati aurre egiteko zituzten zailtasunak zehaztu zituen, eta nazioko askatasunaren eta demokraziaren aldeko mugimenduaren alde laguntza eskatu zuen.[6]

Gero, Dora Tamana lagun zuela, bira bat egin zuen Ingalaterran, Alemanian, Suitzan, Errumanian, Txinan eta Errusian, eta beste emakume ekintzaile batzuekin bildu zen, Hegoafrikara itzuli arte, non agintariek bilatzen zuten.

1956ko abuztuaren 9an, emakumeen martxa gidatu zuen Helen Joseph, Rahima Moosa, Sophia Williams-De Bruyn, Motlalepula Chabaku, Bertha Gxowa eta Albertina Sisulurekin, eta Pretoriako Eraikinen Elkartearen inguruan 20.000 emakumek parte hartu zuten.

Traizio egitea leporatuta atxilotu eta epaitu egin zuten 1956an.[7]1960an Sharpevilleko sarraskiaren ondoren atxilotutako buruzagien artean ere bazegoen.1962ko urrian, lehen konfinamendu-agindua izan zuen. Hamar urte iraun zuen eta beste bost urtez berritu zuten. Ez zioten utzi Sowetoko Orlandotik irteten, ezin zen pertsona bat baino gehiagorekin batera bildu, bere familiako kideak barne, eta prentsan ez zen hari buruzko albisterik onartzen.

Jostun gisa bizitzen jarraitu zuen, eta hil zen arte emakumeen eskubideen alde borrokan jarraitu zuen afrikar gisa.[8]

1980ko martxoaren 13an hil zen Sowetoko etxean.[7]

Pentsamendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lilian Ngoyik ulertzen zuen nazioarteko laguntzak apartheidaren aurkako borrokan eta emakume beltzen emantzipazioan zuen garrantzia. Haren hitzetan eta ekintzetan afrikar, emakume, ama eta langile gisa zituen identitateak konbinatu zituen apartheidaren aurka borrokatzeko.

Uste zuen emakume beltzei ezartzen zitzaien apartheidaren legeen mugak eta murrizketak nagusitasun zuriaren sistemaren muinean zeudela, eta horregatik borrokatu zen haren aurka. Arrazen banaketak gogorrago jotzen zituen emakume afrikarrak. Bere historiari buruzko ikerketen arabera, Lillian Ngoyik "amatasun militante mota bat mobilizatu zuen, apartheidaren zapalkuntza agerian utzi zuena, eta aldi berean Hegoafrikako emakumeen egoera berezi zailari eta apartheidaren aurkako arraza-borroka zabalenei aurre egiteko aukera eman zion. Ondorioz, "emakumeen borroka" eta gutxiengo gobernu nazionalistaren politiken aurka zeuden hegoafrikar guztien borroka bihurtu ziren.[9]

Omenaldiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2004ko azaroaren 16an, Hegoafrikako Ingurumen Ministroak patruilatze-ontzi bat aurkeztu zuen, Lillian Ngoyi izenekoa, haren omenez..[10][11]
  • 2006ko abuztuaren 9an, Pretoriara joan zireneko 50. urteurrenean, emakumeak abiatu ziren Strijdom Square plazari Plaza Lilian Ngoyi izena jarri zioten.[12] Abuztuaren 9an ospatzen da Hegoafrikan eta Namibian emakumearen borrokaren aldeko Elkartasunaren Nazioarteko Eguna.
  • 2009an, Rhodesko Unibertsitateko egoitza bat izendatu zuten haren omenez.[13]
  • 2012an, Pretoriako Van der Walt kaleari Lillian Ngoyi izena eman zioten. Lurmutur Hiriko beste kale batzuk, Thembisa, Durban eta Hartbeesfontein beren omenez izendatu dituzte.
  • Johannesburgo Hiriko Hiri Metropolitarrak Bree kalea Lilian Ngoyi kale izendatu du.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Richard Davies. (16 de noviembre de 2004). SA christens first new environmental vessel. Independent Online.
  2. ↑ SA's marine protection vessels. SAinfo 20 de mayo de 2005.
  3. ↑ Cathy LaVerne Freeman. (10 de agosto de 2009). Relays in Rebellion: The Power in Lilian Ngoyi and Fannie Lou Hame. Georgia State University.
  4. ↑ Berger, Iris. (2020-02-28). «Ngoyi, Lilian» Oxford Research Encyclopedia of African History  doi:10.1093/acrefore/9780190277734.001.0001/acrefore-9780190277734-e-483..
  5. ↑ Berger, Iris. (2020-02-28). «Ngoyi, Lilian» Oxford Research Encyclopedia of African History  doi:10.1093/acrefore/9780190277734.001.0001/acrefore-9780190277734-e-483..
  6. ↑ a b WHN. (2010-10-17). «Black History Month: Lilian Masediba Ngoyi (1911-1980)» Women's History Network.
  7. ↑ a b Berger, Iris. (2020-02-28). «Ngoyi, Lilian» Oxford Research Encyclopedia of African History  doi:10.1093/acrefore/9780190277734.001.0001/acrefore-9780190277734-e-483..
  8. ↑ WHN. (2010-10-17). «Black History Month: Lilian Masediba Ngoyi (1911-1980)» Women's History Network.
  9. ↑ WHN. (2010-10-17). «Black History Month: Lilian Masediba Ngoyi (1911-1980)» Women's History Network.
  10. ↑ Richard Davies. (16 de noviembre de 2004). SA christens first new environmental vessel. Independent Online.
  11. ↑ SA's marine protection vessels. SAinfo 20 de mayo de 2005.
  12. ↑ Kyle G. Brown. (28 de mayo de 2010). South Africa's street signs, place names lead to more struggle. Toronto Star.
  13. ↑ «Lilian Ngoyi Hall - End of Year Report 2015» Rhodes University.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lillian_Ngoyi&oldid=9644089"(e)tik eskuratuta