Luteina
| Luteina | |
|---|---|
| |
| |
β,ε-karoteno-3,3'-diola | |
Beste izen batzuk Luteina; trans-luteina; 4-[18-(4-Hidroxi-2,6,6-trimetil-1-ziklohexenil)-3,7,12,16-tetrametiloktadeka-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenil]-3,5,5-trimetil-ziklohex-2-en-1-ola Xantofila | |
| Identifikadoreak | |
| CAS zenbakia | 127-40-2 
|
| PubChem | 5281243 |
| ChemSpider | 4444655
|
| UNII | X72A60C9MT
|
| ChEBI | CHEBI:28838
|
| ChEMBL | CHEMBL173929
|
| |
| |
| Propietateak | |
| Formula molekularra | C40H56O2 |
| Masa molarra | 568.87 g mol−1 |
| Itxura | kristal solido gorri-laranja |
| Fusio puntua |
190 °C, 463 K, 374 °F |
| Disolbagarritasuna uretan | Disolbaezina |
| Disolbagarritasuna gantzetan | Disolbagarria |
| Kontrakoa esaten ez bada, emandako datuak baldintza normaletan (25 °C, 100 kPa) hartuak dira. | |
| Erreferentziak | |
Luteina xantofila mota bat da. Argi urdina xurgatzen du eta ondorioz kontzentrazio txikitan kolore horia du eta kontzentrazio handitan kolore laranja-gorria. Zeaxantinaren isomeroa da.
Izena eta funtzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Begi barneko erretinan badugu macula lutea deritzon orbain hori bat. Horrek detaileetan erreparatzeko gaitasuna ematen digu, besteak beste irakurri ahal izateko edo pertsonen aurpegiak desberdintzeko. Bertan aurkitzen dira luteina[1] eta zeaxantina eta hortik datorkio izena, latinezko luteus hitzak "horia" esan nahi baitu.
Antioxidatzaile eraginkorra da eta macula lutea horren endekapena ekiditen du, begi-lausoa garatzea oztopatzen du beteak beste[2][3].
Iturriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hosto berdeko barazkietan aurkitzen da; azak, zerbak, ziazerbak... Animaliek ekoiztu ezin dutenez dietan bidez hartzen dute eta bioakumulazioz agertzen da[4] arrautza gorringotan adibidez. Hainbat txorik hartutako luteina lumetan jalkitzen dute kolore hori edo gorriak sortzeko[5].
Hona hemen luteina gehien duten elikagaiak.
| Elikagaia | Luteina/Zeaxantina (mg/100g) |
|---|---|
| Aza kizkurtua | 39,5 (gordina) 18,2 (sukaldatua) |
| Arbia | 12,8 |
| Ziazerba | 12,2 (gordina) 11,3 (sukaldatua) |
| Zerba | 11,0 |
| ... | ... |
| Bruselaza | 1,6 |
| Azenarioa | 0,687 |
| Artoa | 0,642 |
| Arrautza | 0,353 |
Erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Elikagaien koloratzailea da[6]. Afrikako marigold (Tagetes erecta) landaretik ateratzen da industrialki ekoizteko.
- Farmaziaren industrian dietaren osagarri diren produktuetan.
- Maskoten elikagaietan ere erabiltzen da, etxeko arrainen janarietan batez ere.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Ingelesez) «Lutein, zeaxanthin, and meso-zeaxanthin: The basic and clinical science underlying carotenoid-based nutritional interventions against ocular disease» Progress in Retinal and Eye Research (50): 34–66 2016-01-01 doi: ISSN 1350-9462 . Noiz kontsultatua: 2019-01-05.
- ↑ «NIH study provides clarity on supplements for protection against blinding eye disease | National Eye Institute» nei.nih.gov . Noiz kontsultatua: 2019-01-05.
- ↑ (Ingelesez) «The Relationship of Dietary Carotenoid and Vitamin A, E, and C Intake With Age-Related Macular Degeneration in a Case-Control Study: AREDS Report No. 22» Archives of Ophthalmology (9): 1225–1232 2007-09-01 doi: ISSN 0003-9950 . Noiz kontsultatua: 2019-01-05.
- ↑ (Ingelesez) «Carotenoids» Linus Pauling Institute 2014-04-28 . Noiz kontsultatua: 2019-01-05.
- ↑ (Ingelesez) «Lutein-based plumage coloration in songbirds is a consequence of selective pigment incorporation into feathers» Comparative Biochemistry and Physiology Part B: Biochemistry and Molecular Biology (4): 689–696 2003-08-01 doi: ISSN 1096-4959 . Noiz kontsultatua: 2019-01-05.
- ↑ «Maintaining Color Stability» Natural Products INSIDER 2018-01-08 . Noiz kontsultatua: 2019-01-05.
