Peter Benenson
| Peter Benenson | |||
|---|---|---|---|
1961 - 1966 - Eric Baker → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Londres, 1921eko uztailaren 31 | ||
| Herrialdea |  Erresuma Batua | ||
| Heriotza | Oxford, 2005eko otsailaren 25a (83 urte) | ||
| Heriotza modua | berezko heriotza: pneumonia | ||
| Familia | |||
| Ama | Flora Solomon | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Balliol College Eton College | ||
| Hizkuntzak | ingelesa | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | abokatua, politikaria, giza eskubideen aldeko ekintzailea eta legelaria | ||
| Enplegatzailea(k) | Amnesty International | ||
| Jasotako sariak | ikusi
| ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Erlijioa | katolizismoa | ||
| Alderdi politikoa |  Alderdi Laborista | ||
Peter Benenson (jaiotzez Peter James Henry Solomon; 1921eko uztailaren 31 – 2005eko otsailaren 25a) britainiar abokatu bat izan zen, Harold Solomon britainiar armadako koronelaren semea, giza eskubideen aldeko aktibista eta Amnistia Internazionaleko (Amnesty International- AI) giza eskubideen aldeko taldearen sortzailea.[1] Hamar milioi pertsona baino gehiagoko mugimendu globala gaur egun, eta 150 herrialde eta lurralde baino gehiagotan dagoena, giza eskubideen aurkako urraketekin amaitzeko eta preso politikoen askatasuna ziurtatzeko kanpaina egiten duena.[2]
Ohore guztiei uko egin zien bere bizitza osoan zehar, baina 80 urterekin, batez ere bere familiari atsegin emateko, 2001ean “Britainia Handiko harrotasuna” (Pride of Britain) saria jaso zuen. 1980ko hamarkadan, Torturaren Aurkako Kristauen Elkarteko presidentea izan zen. Gainera, 1990eko hamarkadan Peter Benensonek errumaniar umezurtzentzako laguntzak antolatu zituen. Gaixotasun zeliakoen biktimei laguntzeko talde bat ere sortu zuen.[3]
Hasierako bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Benenson Londresen jaio zen familia judu handi batean, Britainia Handiko Harold Solomonen eta Errusiako Flora Benensonen seme bakarra. Peter Benensonek bere amaren neska-izena hartu zuen beranduago. Bere aita, armadako ofiziala, epe luzeko lesio baten ondorioz hil zen Benensonek bederatzi urte zituela, eta W. H. Audenek tutore pribatuak jaso zuen Eton College-ra joan aurretik. Hamasei urte zituela, Espainiako Gerra Zibilean umezurtz geratutako haurrentzako beste eskola-mutiko batzuekin sorospen funtsa ezartzen lagundu zuen. Bere amaren Benenson izena hartu zuen hilzorian zegoen aitonaren nahia betez, Grigori Benenson finantzario errusiarra (1860–1939).[4]
Oxfordeko Balliol Collegen matrikulatu zen, baina Bigarren Mundu Gerrak eten zuen bere hezkuntza. Informazio Ministerioko Inteligentzia Kidegoan zerbitzatu zuen, eta bertan ezagutu zuen bere lehen emaztea, Margaret Anderson. Bigarren Mundu Gerran Bletchley Park-en lan egin zuen, Testeryn. RSM Benenson gisa ageri da 41. aretoan kriptografo gisa.[5]
Karrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1946an desmobilizatu ondoren, Benenson abokatu gisa aritzen hasi zen Alderdi Laboristan sartu zenean, eta 1950ean Streatham-en eta Hitchin-en 1951, 1955 eta 1959an hauteskundeetarako arrakastarik gabe aurkeztu zen. Britainia Handiko abokatu taldeko bat izan zen 1957an “Justizia” sortu zutenean, Erresuma Batuan oinarritutako giza eskubideen eta legeen erreformaren erakundea. 1958an, gaixotu eta Italiara joan zen gaixondora. Urte berean, Erromatar Eliza Katolikora bihurtu zen.[6]
Aktibismoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Benensonek esan zuen harrituta eta haserretuta zegoela António de Oliveira Salazarren erregimenean subertsioagatik espetxera zigortutako bi portugaldarren erreportaje baten ondorioz. Garai hartan, Portugal Estatu Novo erregimen autoritarioak gobernatzen zuen, eta erregimenaren aurkako konspirazioak gogor erreprimitu zituen Portugalgo Estatuko Poliziak eta portugaldarren aurkakotzat jo zituzten. David Astor-i idatzi zion, The Observer egunkariko editoreari. 1961eko maiatzaren 28an, Benensonen artikulua argitaratu zen, "Ahaztutako atxilotuak” (The Forgotten Prisoners) izenekoa. Bertan irakurleei sinesmen politiko edo erlijiosoengatik preso dauden guztiei atxikimendua adierazteko gutunak idazteko eskatu zien. Gutunak idazteko kanpaina horiek koordinatzeko, Amnistia Internazionala Londresen sortu zen 1961eko uztailean, Benenson eta beste sei gizonen bilera batean, kontserbadore bat, liberal bat eta laborista diputatu bat barne. Hain izan zen erantzuna erabatekoa, non urtebeteko epean dozena bat herrialde baino gehiagotan hainbat gutun-idazle talde sortu baitziren.[7]
Amnistia Internazionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hasieran AIko idazkari nagusi izendatu zuten, eta 1964an utzi zuen Benensonek osasun txarra zela eta. 1966rako, AIk barne krisi bati aurre egin zion. Nazioarteko Exekutiboko presidente aholkulari kargua sortu zitzaion orduan. 1966an, Adengo Larrialdietan torturak salatzen zituen txosten eztabaidagarri bat argitaratu gabe geratu ondoren, britainiar gobernua AIren gobernuan infiltratu zelako salaketak egiten hasi zen. 1967an Danimarkako Elsinoreren berri eman zuen ikerketa bat sortu zen. Alegazioak baztertu egin ziren, eta Benensonek AItik dimisioa eman zuen. Erakundean berriro aktibo egon ez arren, Benenson pertsonalki adiskidetu zen beste zuzendari batzuekin, Seán MacBride barne.[8]
Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Benensonek bere lehen emaztea Margaret Andersonekin 1972an dibortziatu zen. 1973an Susan Boothekin ezkondu zen, eta bi seme-alaba izan zituzten.[1]
Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Benenson 2005eko otsailaren 25ean pneumoniak jota hil zen Oxfordeko John Radcliffe ospitalean, 83 urte zituela, lurperatu zuten inguruko Nuneham Courtenay herrixkako bizilaguna.[9]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b (Ingelesez) Philip Steele. (2011). Activists (20th century lives). ISBN 978-1-44-883292-7..
- ↑ (Ingelesez) "Peter Benenson". benensonsociety.org..
- ↑ (Ingelesez) Lifetime Achievement, Peter Benenson, Founder of Amnesty International". Pride of Britain Awards.
- ↑ (Ingelesez) [En "Peter Benenson hero file". ] Moreorless: Heroes and killers of the 20th century.
- ↑ (Ingelesez) B.Jack Copeland and others.. (2010). COLOSSUS. Oxford University Press, 253 or..
- ↑ (Ingelesez) Tracy McVeigh. (2012). "Amnesty International marks 50 years of fighting for free speech". The Observer.
- ↑ (Ingelesez) Childs, Peter; Storry, Mike. (2002). "Amnesty International". Encyclopedia of Contemporary British Culture. London: Routledge, 22–23 or..
- ↑ (Ingelesez) Clark, Ann Marie. (2010). Diplomacy of Conscience: Amnesty International and Changing Human Rights Norms. Princeton, New Jersey: Princeton UP, 15 or. ISBN 978-1400814183..
- ↑ (Ingelesez) McFadden, Robert D.. (2005). "Peter Benenson, Founder of Amnesty Group, Dies at 83". The New York Times.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Ingelesez) "Ahaztutako atxilotuak", 1961ko artikulua.
Datuak: Q271049
Multimedia: Peter Benenson / Q271049