Uztailaren 31
Uztailaren 31a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hamabigarren eguna da, 213.a bisurteetan. 153 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1895 - Sabin Aranak Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) sortzen du.
- 1959 - Euskadi Ta Askatasuna sortu zen.
- 1975 - ETAk, Francisco Exposito Camio taxi gidaria erail zuen Usurbilen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 432 - Sixto III.a Aita Santu aukeratu zen.
- 1932 - Alemaniako hauteskundeetan Langile Alderdi Nazionalsozialistak (Alderdi nazia) hauteskunde irabazten ditu, baina gobernatzeko gehiengorik gabe.
- 1941 - Reinhard Heydrichek, SS-ko bigarren agintariak, T/179, Nº 461 dokumentua idatzi zuen, juduei buruzko Azken Soluzioa xehaztuz.
- 1972 - Motorman operazioa: Ipar Irlandan Britainiar Armadak Behin-behineko IRAren aurkako ekintza militar erraldoia gauzatu zuen.
- 2010 - Pakistan iparraldean egondako uholdetan 1.000 pertsona baino gehiago hil ziren.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1952 - Ivanhoe filma estreinatu zen, Richard Thorpek zuzendu eta Robert Taylor, Elizabeth Taylor, Joan Fontaine, George Sanders, Emlyn Williams, Felix Aylmer eta Finlay Currie aktoreek antzeztu zuten.
- 1987 - The Lost Boys ("Mutil Galduak") filma estreinatu zen, Joel Schumacherek zuzendu eta Jason Patric, Corey Haim, Kiefer Sutherland, Jami Gertz eta Corey Feldman aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2017ko Getxoko Zirkuitua: Carlos Barbero espainiarra garaile.
- 2018ko Getxoko Zirkuitua: Alex Aranburu gipuzkoarra garaile.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1620 - Juan Ignazio Karrera Iturgoien, espainiar militar eta politikaria eta Carrera sendiaren sortzailea Txilen, Alegian (h. 1682).
- 1761 - Bertrand Pelletier, lapurtar kimikari eta farmazialaria (h. 1797).
- 1883 - Concepcion Gangoiti, gerraurreko maistra eta irakaskuntza-ekintzailea.
- 1900 - Ignacio Artamendi, Artamendi II.a, bizkaitar pilotaria (h. 1953).
- 1903 - Juan Bautista Kortajarena, Batista Ondartza, gipuzkoar bertsolaria (h. 1992).
- 1918 - Jaime Kerexeta, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1998).
- 1931 - Johañe Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (h. 2004).
- 1933 - Iñaki Alkiza, euskal herritar futbolari, Errealako presidente eta politikari abertzalea (h. 2023).
- 1939 -
- Rafael Mendiluce, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2014).
- Ignacio Zoco, nafar futbolaria (h. 2015).
- 1942 -
- Juan Mari Arzak, gipuzkoar sukaldaria, mundu osoan garrantzitsu eta arrakastatsua.
- Iñaki Barrenetxea Espiga, Bizkaiko Txirrindularitza Federakundearen lehendakaria (h. 2020).
- Jaime Ignacio del Burgo, Nafarroako Gobernuko lehendakari ohia.
- 1946 - María Teresa Lozano, nafar matematikaria, topologian eta geometrian aditua.
- 1948 - Iñaki Pérez Beotegi, Wilson, arabar ETAkidea eta politikaria, Luis Carrero Blanco hil zuen Ogro operazioan parte hartu zuena (h. 2008).
- 1949 - José Ignacio Madariaga, bizkaitar futbolaria ohia.
- 1950 -
- Inaxio Kortabarria, Errealeko gipuzkoar futbolari ohia.
- Blanca Roncal, PSE-EEko nafar politikaria.
- 1953 - Iñaki Nuñez, arabar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.
- 1961 - Bittor Elizagoien, nafar bertsolaria.
- 1962 - Juan Antonio Ibáñez, nafar txirrindulari ohia.
- 1970 - Alejo Mancisidor, gipuzkoar tenislari ohia eta entrenatzailea.
- 1971 - Olatz Altuna Zumeta, gipuzkoar soziologo eta soziolinguista.
- 1973 - César Gálvez, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1977 - Alex Tello, gipuzkoar aktorea.
- 1983 - Ibon Díez, bizkaitar futbolaria.
- 1985 - Iñaki Larralde, nafar pilotari ohia.
- 1989 -
- Garikoitz Bravo, gipuzkoar txirrindularia.
- Laura Pardo, arabar saskibaloi jokalaria.
- 1990 - Alice Waddington, bizkaitar zinema zuzendari eta gidoilaria.
- 1991 - Jon Gondán, nafar politikaria, Zizur Nagusiko alkatea.
- 1997 - Eriz Cerezo, bizkaitar aktorea, ekoizlea, komunikatzailea eta kazetaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1396 - Filipe III.a Borgoinakoa, Borgoinako dukea (h. 1467).
- 1527 - Maximiliano II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1576).
- 1754 - Bon Adrien Jeannot de Moncey, frantziar militar eta politikaria (h. 1842).
- 1766 - Rafael García Goyena, Guayaquilgo idazle, poeta eta jurista (h. 1823).
- 1773 - Teresa Cabarrús, Madame Tallien, Frantziako Iraultzako heroia (h. 1835).
- 1774 - Diodata Saluzzo Roero, italiar idazlea (h. 1840).
- 1800 - Friedrich Wöhler, alemaniar kimikaria (h. 1882).
- 1803 - John Ericsson, suediar ingeniari eta asmatzailea (h. 1889).
- 1818 - Joaquim Rubió i Ors, kataluniar olerkaria (h. 1899).
- 1831 - Helen Taylor, ingeles feminista, idazlea eta aktorea (h. 1907).
- 1835 - Henri Brisson, Frantziako lehen ministroa (h. 1912).
- 1839 - Ignacio Andrade, Venezuelako presidentea (h. 1925).
- 1843 - Peter Rosegger, alemanezko austriar idazlea (h. 1918).
- 1844 - Léon Augustin Lhermitte, frantziar margolaria (h. 1925).
- 1854 -
- Arthur Barclay, Liberiako presidentea (h. 1938).
- José Canalejas, espainiar politikaria (h. 1912).
- 1875 - Jacques Villon, frantziar margolaria (h. 1963).
- 1883 - Erich Heckel, alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1970).
- 1886 - Constant Permeke, belgikar margolari eta eskultorea (h. 1952).
- 1889 - Frans Masereel, flandriar margolari, artista grafiko eta eleberrigilea (h. 1972).
- 1890 - Víctor Casas, galiziar politikari, antzezle eta kazetaria (h. 1936).
- 1901 - Jean Dubuffet, frantziar margolaria, marrazkigilea eta idazlea (h. 1985).
- 1912 - Milton Friedman, estatubatuar ekonomialari eta intelektuala, 1976ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2006).
- 1914 - Louis de Funès, frantziar aktorea (h. 1983).
- 1918 -
- Paul D. Boyer, estatubatuar biokimikari eta kimika irakaslea, 1997ko Kimikako Nobel Saria (h. 2018).
- Hank Jones, estatubatuar jazz pianista eta musikagilea (h. 2010).
- 1919 - Primo Levi, italiar idazlea (h. 1987).
- 1921 -
- Julieta Pinto, Costa Ricako idazlea (h. 2022).
- Antunes da Silva, portugaldar kontakizun-idazle eta olerkigilea (h. 1997).
- 1923 -
- Stephanie Kwolek, poloniar-estatubatuar kimikaria, Kevlarraren asmatzailea (h. 2014).
- Ana Mariscal, espainiar aktore, zuzendari eta ekoizlea (h. 1995).
- 1926 - Hilary Putnam, estatubatuar filosofoa (h. 2016).
- 1927 - Cecilia Mangini, italiar zinemagile dokumentalista, gidoilaria eta argazkilaria (h. 2021).
- 1931 - Ivan Rebroff, alemaniar abeslaria, aparteko ahots tartean abesteko gai zena (h. 2008).
- 1932 - John Rogers Searle, estatubatuar filosofoa.
- 1933 - Cees Nooteboom, herbehereetar idazle eta itzultzailea.
- 1935 - Geoffrey Lewis, estatubatuar aktorea (h. 2015).
- 1936 -
- Boniface Alexandre, Haitiko presidentea (h. 2023).
- Jorge Sanjinés, boliviar zinema-zuzendaria.
- 1940 - Fleur Jaeggy, italierazko suitzar idazlea.
- 1942 - Modibo Keita, Maliko lehen ministroa (h. 2021).
- 1943 - Paquita Sauquillo Pérez del Arco, espainiar abokatua eta politikaria.
- 1944 -
- Eugenio Aguirre, euskal jatorriko mexikar idazlea.
- Geraldine Chaplin, britainiar aktorea.
- Robert C. Merton, estatubatuar ekonomilaria, 1997ko Ekonomiako Nobel Saria.
- 1945 - Germano Almeida, caboverdetar idazlea.
- 1947 - Richard Griffiths, ingeles aktorea (h. 2013).
- 1949 - Valeriu Muravschi, Moldaviako lehen ministroa (h. 2020).
- 1951 - Evonne Goolagong, australiar tenislari ohia.
- 1956 - Michael Biehn, estatubatuar aktorea.
- 1958 - José Luis Centella, espainiar politikaria, Espainiako Alderdi Komunistako presidente ohia.
- 1962 - Wesley Snipes, estatubatuar aktorea.
- 1964 - Jean-Paul Vonderburg, suediar futbolari ohia.
- 1965 -
- Pat Finn, estatubatuar aktore eta telebista aurkezlea.
- J. K. Rowling, britainiar idazlea, Harry Potter seriearen egilea.
- 1966 - Yoshiyuki Matsuyama, japoniar futbolari ohia.
- 1967 -
- Nina Bouraoui, frantziar nobelagile eta konpositorea.
- Elizabeth Wurtzel, estatubatuar idazlea eta kazetaria (h. 2020).
- 1969 - Antonio Conte, italiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1971 - Elivélton, brasildar futbolari ohia.
- 1973 -
- Richart Báez, paraguaiar futbolari ohia.
- Henk Vogels, australiar txirrindulari ohia.
- 1974 - Emilia Fox, britainiar aktorea.
- 1976 -
- Shigenori Hagimura, japoniar futbolari ohia.
- Paulo Wanchope, costarricar futbolari ohia.
- 1982 - Hayuma Tanaka, japoniar futbolaria.
- 1984 - Marie Cherrier, frantziar kantautore, abeslari eta musikaria.
- 1985 - Brimin Kipruto, kenyar atleta, 3.000 metroko hesi-lasterketan espezialista.
- 1986 -
- Alba Carrillo, espainiar modelo eta telebista aurkezlea.
- Nikola Vujadinović, serbiar futbolaria.
- 1989 -
- Viktoria Azarenka, bielorrusiar tenislaria.
- Loujain al-Hathloul, emakumeen eskubideen aldeko saudiarabiar aktibista.
- Zelda Williams, estatubatuar aktorea.
- 1990 - Besart Abdurahimi, mazedoniar futbolaria.
- 2003 - Txell Alarcón, kataluniar saskibaloi jokalaria.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1556 - Ignazio Loiolakoa, Jesusen Lagundiaren sortzailea (j.1491).
- 1624 - Antonio Nabarro Larreategi, Filipe III.a Espainiakoaren gipuzkoar idazkaria (j. 1554).
- 1916 - Mariano Mendigatxa, Bidankozeko nekazaria, Bonaparteren eta Azkueren berriemailea (j. 1832).
- 1936 - Prudentzio Gerekiz, Prudencio de la Cruz, bizkaitar apaiz trinitarioa, Andújarren fusilatua (j. 1883).
- 1967 - Ubaldo Uhalde, Izaba udalerriko Erronkariera euskalkiaren gizonezko azken hiztuna.
- 1975 - Francisco Expósito, euskal txirrindularia (j. 1920/1921).
- 1982 - Severiano Goiburu, euskal herritar futbolari eta pilotaria (j. 1906).
- 1984 - Andoni Arrizabalaga, bizkaitar ETAkide historikoa, Mont Blancen (j. 1941).
- 1988 - André Navarra, lapurtar txelo jole eta irakaslea, mundu mailako ospea lortu zuena, Sienan (j. 1911).
- 2003 - Javier Garro, nafar dentista eta Osasunako presidentea (j. 1933).
- 2017 - Kepa del Hoyo, bizkaitar ETAkidea, bihotzekoak jota Badajozeko espetxean (j. 1970).
- 2018 - Philippe Dreyfus, frantziar informatika aitzindaria, Biarritzen (j. 1925).
- 2020 -
- André Darrieussecq, lapurtar errugbilaria (j. 1947).
- Joan Mari Torrealdai, euskal idazle, euskaltzain, kazetari eta soziologoa (j. 1942).
- 2023 - Jon Etxabe, gipuzkoar ETAkide, apaiz, politikari eta idazlea (j. 1933).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1527 - Anna Swenonis, suediar eskuizkribu argitzailea.
- 1564 - Luis de Velasco, espainiar noble eta politikaria, Nafarroako erregeordea (j. 1511).
- 1693 - Willem Kalf, herbeheretar margolaria (j. 1619).
- 1750 - Joanes V.a Portugalgoa, eskuzabala, Portugalgo erregea (j. 1689).
- 1762 - Luis Vicente de Velasco, Espainiako Itsas Armadako komandantea, errege ontzien kapitain bezala nabarmendua (j. 1711).
- 1784 - Denis Diderot, frantziar idazle eta filosofoa (j. 1713).
- 1849 - Sándor Petőfi, hungariar poeta (j. 1823).
- 1875 - Andrew Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 17. Presidentea (j. 1808).
- 1886 - Franz Liszt, hungariar musikagilea (j.1811).
- 1914 - Jean Jaurès, frantziar buruzagi sozialista (j. 1859).
- 1942 - Francis Younghusband, britainiar militar, esploratzaile eta idazlea (j. 1863).
- 1944 - Antoine de Saint-Exupery, frantziar idazle eta hegazkinlaria (j. 1900).
- 1958 - Eino Kaila, finlandiar filosofo, kritiko eta irakaslea (j. 1890).
- 1959 - Germaine Richier, frantziar eskultorea (j. 1902).
- 1963 - Leopoldo Eijo, galiziar apezpiku eta idazlea, Gasteizko apezpiku izandakoa (j. 1878).
- 1967 - Margaret Kennedy, ingeles idazlea (j. 1896).
- 1972 -
- Alfons Gorbach, Austriako kantzilerra (j. 1898).
- Paul-Henri Spaak, Belgikako lehen ministroa (j. 1899).
- 1977 - Giuseppe Castellano, italiar jenerala (j. 1893).
- 1978 - Werner Finck, alemaniar aktore, kabareteko artista, eta idazlea (j. 1902).
- 1979 - Karl Bouda, alemaniar euskalaria (j. 1901).
- 1981 - Omar Torrijos, panamar militarra eta politikaria (j. 1929).
- 1984 - Paul Le Flem, frantziar musikagilea (j. 1881).
- 1993 - Balduin I.a Belgikakoa, Belgikako erregea (j. 1930).
- 1998 - Serge Golovine, monakoar ballet-dantzaria (j. 1924).
- 2001 - Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (j. 1914).
- 2003 - Guido Crepax, italiar komikigilea (j. 1933).
- 2004 -
- Laura Betti, italiar aktorea (j. 1927).
- Líber Seregni, uruguaitar militarra eta politikaria (j. 1916).
- 2005 - Wim Duisenberg, herbeheretar ekonomista eta politikaria, Europako Banku Zentralaren lehen lehendakaria (j. 1935).
- 2009 -
- Mary Carrillo, espainiar aktorea eta Hurtado ahizpen ama (j. 1919).
- Bobby Robson, ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. 1933).
- 2012 - Gore Vidal, estatubatuar idazlea (j. 1925).
- 2016 -
- Gwynn ap Gwilym, galestar poeta, idazle eta argitaratzailea (j. 1955).
- Chiyonofuji Mitsugu, japoniar sumolari handia (j. 1955).
- 2017 - Jeanne Moreau, frantziar aktore, zuzendari eta abeslaria (j. 1928).
- 2020 - Alan Parker, ingeles zinema zuzendaria, ekoizlea, gidoigilea eta aktorea (j. 1944).
- 2022 -
- Mónica Domínguez Blanco, espainiar kazetaria, bidaietako-kazetari gisa nabarmendua (j. 1984).
- Fidel Ramos, Filipinetako presidentea (j. 1928).
- Bill Russell, NBAko estatubatuar saskibaloi-jokalaria, inoizko hoberenetarikoa (j. 1934).
- Aiman al-Zawahiri, egiptoar medikua eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua (j. 1951).
- 2023 - Surat Huseynov, Azerbaijango lehen ministroa (j. 1959).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
El Salvador: Kazetariaren Eguna.
- San Inazio eguna: Gipuzkoa eta Bizkaiko santu zaindaria.
- Sehaska egutegiko izendegia: Iñaki, Iñake, Inazio, Iñaxio eta Loiola.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |