Phan Thị Kim Phúc
| Phan Thị Kim Phúc | |||
|---|---|---|---|
1997ko azaroa - | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Trang Bang (en)  , 1963ko uztailaren 27a (60 urte) | ||
| Herrialdea |  Hego Vietnam  Vietnam 1997) Kanada (1997 - | ||
| Bizilekua | Toronto | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Habanako Unibertsitatea | ||
| Hizkuntzak | ingelesa Vietnamera | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | idazlea eta UNESCO Goodwill Ambassador (en) | ||
| Jasotako sariak | |||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Erlijioa | kristautasuna Caodaism (en) | ||
  | |||
Phan Thị Kim Phúc (Trang Bang, Hegoaldeko Vietnam, 1963ko apirilaren 6a) gerraren kontrako ekintzaile vietnamdarra da, munduan ezaguna bereziki napalmak erretako neskatoa delako,Vietnameko gerrako The Terror of War argazki ospetsuan agertzen delako. Nick Ut argazkilariak egindako argazkiak (1972ko ekainaren 8koak) munduari bira eman zion eta Pulitzer saria jaso zuen.[1]
Napalmak erretako neskatoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1972ko ekainean, Vietnamgo gerran, hegazkin estatubatuar batek napalm-bonba bat bota zuen Trang Bang herrira. Han zegoen Kim Phúc bere familiarekin. Napalmak neskatila erre egin zuen, eta herritik kanpo korrika egin zuen, arropa puska batzuk sutan zituela, ia biluzik, azala bera erredura larriz. Une hartan, Nick Ut argazkilariak argazkia egin zuen. Bederatzi urte zituen haurra ospitalean eraman zuten, eta jan egon zen 14 hilabetez, azala transplantatuz zainketetan.[2]
Kim Phúc-ek honela deskribatu izan du bere esperientzia: «Napalm da imajina daitekeen minik beldurgarriena. [..] Urak 100 gradu zentigradutan irakiten du, eta napalmak 800-1.200 gradu zentigradu bitarteko tenperaturak sortzen ditu.».
Etxera itzuli zenean, Kim Phúc «neskato arrunta» izatea eta medikuntza ikastea espero zuen, baina Vietnamgo gobernuak eskola uztera behartu zuen, «gerraren sinbolo nazional» izateko.[2]
Ut-ek hartutako argazkiaren eragina hain handia izan zen ezen historialari batzuek uste izan baitute irudiak lagundu zuela gerra geraraztea. Nolanahi ere, 1972an jada, tropa estatubatuarren erretiratzea oso aurreratua zegoen.[3]
Helduaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1986an, Kim Phúcek Kubako Habanako Unibertsitatean ikasteko lizentzia lortu zuen. Unibertsitatean hasi zituen ikasketak, ingelesez eta gaztelaniaz. Han lankide vietnamdar bat ezagutu zuen, Bui Huy Toan, eta harekin ezkondu eta bi seme-alaba izan zituen. Eztei-bidaia 1992an Moskura egin behar zuten, eta harako bidean, hegazkinak Ontarion (Kanada) geldialdia egin zuenean, ezustean geratzea erabaki zuen bikoteak, babes politikoa eskatu zuten eta onartu egin zieten. Kim Phúcek Kanadako herritartasuna lortu zuen eta Faith Way Baptist Church elizako kide egin zen.
Vietnameko gertakariari buruz hainbat urtez publikoki hitz egitea saihestu ondoren, 1996an Estatu Batuietako Beteranoen Eguneko ospakizun batean parte hartzera gonbidatu zuten, eta han gerran parte hartu zuten soldaduei barkamena eskaini zien, baita bere herriko ekintzan zuzenean parte hartu zuen soldadu bati pertsonalki.
1997an, Kim Phúc Fundazioa sortu zuen, gerraren biktima diren haurrei laguntzeko; eta UNESCOren Borondate Onaren enbaxadore izendatu zuten.[4][5] Nick Ut argazkilariaren lagun ere bilakatu zen.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, katalanezko wikipediako «Phan Thị Kim Phúc» artikulutik itzulia izan da, 2022-04-21 data duen 30068275 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2022-04-21 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.
- ↑ 40 years since Saigon's fall, napalm attack haunts woman in iconic image. The Guardian.
- ↑ a b Girl in famous Vietnam photo talks about forgiveness. Boston Globe.
- ↑ The photo that changed the course of a war. The Hindu.
- ↑ KIM Foundation. .
- ↑ 'Napalm Girl Photo' From Vietnam War Turns 40. Huffington Post.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q233383
Multimedia: Phan Thi Kim Phuc / Q233383