Edukira joan

Poligono erregular

Wikipedia, Entziklopedia askea
Zirkunferentzia batean inskribatutako pentagono erregularra:
  • C = zirkunferentzia zirkunskribatuaren zentroa
  • V = poligonoaren erpin bat
  • L = poligonoaren alde bat
  • d = poligonoaren diagonal bat
  • r = zirkunferentzia zirkunskribatuaren erradioa
  • a = poligonoaren apotema

Geometrian, poligono bat erregularra da, aldeberdina (alde guztiak luzera berekoak dira) eta angeluberdina (angelu guztiak neurri berekoak dira) bada.

Poligono erregularrak bi motatakoak izan daitezke: ganbilak eta ahurrak (izar itxurakoak azken horiek, izar-poligono izenekoak).

Hiru eta lau aldeko poligono erregularrak triangelu aldeberdina eta karratua dira, hurrenez hurren; alde gehiagoko poligono erregularrak izendatzeko, erregular terminoa gehitzen da (pentagono erregularra, hexagono erregularra...).

Poligono erregularren elementuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Aldea (L): poligonoa osatzen duten zuzenkietako bakoitza
  • Erpina (V): poligono baten bi aldek elkar ebakitzen duten puntua
  • Zentroa (C): erpinetatik distantziakidea den puntua
  • Erradioa (r): poligonoaren zentroa eta erpin bat lotzen dituen zuzenkia
  • Apotema (a): aldearekiko elkarzuta den eta poligonoaren zentroraino doan zuzenkia
  • Diagonala (d): ondoz ondokoak ez diren bi erpin lotzen dituen zuzenkia
  • Perimetroa (P): alde guztien luzeren batura

Poligono erregularren propietateak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Aurreko bi propietateetatik, eta kontuan hartuta aldeak berdinak direla, ondoriozta daiteke poligono erregular guztiek zirkunferentzia inskribatu bat daukatela, alde guztien erdiguneak barnetik ukitzen dituena. Hortaz, poligono erregularrak poligono ukitzaileak dira.
  • Poligono erregularretan, angelu zentralak eta kanpo-angeluak berdinak dira.

Poligono erregularren angeluak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  α = angelu zentrala,
  β = barne-angelua,
  γ = kanpo-angelua

Angelu zentrala

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Poligono erregular baten angelu zentralak () kongruenteak dira, eta haien neurria honela kalkula daiteke, poligonoaren alde kopuruaren (n) arabera:
(gradu hirurogeitarretan)
(radianetan)

Barne-angelua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Poligono erregular baten barne-angelua () honela kalkula daiteke:
(gradu hirurogeitarretan)
(radianetan)
  • Poligono erregular baten barne-angeluen batura (), beraz:
(gradu hirurogeitarretan)
(radianetan)

Kanpo-angelua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Poligono erregular baten kanpo-angelua () honela kalkula daiteke:
(gradu hirurogeitarretan)
(radianetan)
  • Poligono erregular baten kanpo-angeluen batura (), beraz:
(gradu hirurogeitarretan)
(radianetan)

Poligono erregular batzuk

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oharra: Poligono erregularrak zenbat eta alde gehiago izan, orduan eta zirkunferentzia baten antz handiagoa izango du.

Poligono erregularraren azalera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Poligono erregular baten azalera kalkulatzeko, ezagunak ditugun elementuen arabera, hainbat formula daude:

Azalera: perimetroaren eta apotemaren arabera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Froga
  • Poligonoaren aldea L triangeluaren oinarria da, eta a apotema triangeluaren garaiera; beraz, triangeluaren azalera, , hau da:
  • n aldeko poligonoak n triangelu ditu, eta guztizko azalera hau da:
  • L aldearen luzera bider n (alde kopurua) perimetroa denez gero, formula hau dugu:

Azalera: alde kopuruaren eta apotemaren arabera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Froga
  • Hau jakinda:
  • eta kontuan hartuta, angelu zentralaren erdia baita (radianetan).
  • Aldea azalerarako formulan ordezkatuta:
  • Azkenik:

Azalera: alde kopuruaren eta erradioaren arabera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Froga
  • Trigonometriako formulak erabiliz, hau ondoriozta daiteke:
  • non angelu zentrala hau den:
  • Poligonoaren azalera hau denez:
  • eta lehen kalkulatutako aldea eta apotemaren balioak ordezkatuz, hau dugu:
  • Ordenatuta:
  • Trigonometrian, ezaguna da berdintza hau:
  • Emaitza hau da:
  • Edo beste era honetan:

Azalera: aldearen arabera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Froga
  • Poligonoaren azalera hau denez:
  • Erabil dezagun sinboloa "L" aldearen eta "r" erradioaren arteko angelua izendatzeko:
  • Definizioz, tangentearen balioa hau da (apotemaren eta aldearen arabera):
  • Apotema askatuz gero, hau dugu:
  • Adierazpen hori azaleraren formulara eramanda:

Laburpen-taula

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Pentagono erregular bat eraikitzen

Oharra: alde kopuru oso handia duen poligonoaren kasuan, barne-angeluek lauak izatera joko dute, aldea nulua izatera eta azalera π zenbakiaren baliorantz[1].

Alde, angelu
eta erpin kopurua
Poligonoa Irudia Barne-angelua Aldea[1] Azalera[1] Animazioa:
eraikitze grafikoa
erregela eta konpasa erabiliz
3 Triangelu aldeberdina 60° √3≅1,732 3/4·√3≅1,299 Eraikitze zehatza
4 Karratua 90° √2≅1,414 2 Eraikitze zehatza
5 Pentagonoa 108° ≅1,176 ≅2,378 Eraikitze zehatza
6 Hexagonoa 120° 1 3/2·√3≅2598 Eraikitze zehatza
7 Heptagonoa ≅128,57° ≅0,868 ≅2,736 Gutxi gorabeherako
eraikitzea
8 Oktogonoa 135° ≅0,765 2·√2≅2,828 Eraikitze zehatza
9 Eneagonoa 140° ≅0,684 ≅2,893 Gutxi gorabeherako
eraikitzea
10 Dekagonoa 144° ≅0,618 ≅2,939 Eraikitze zehatza
11 Endekagonoa ≅147,27° ≅0,563 ≅2,974 Gutxi gorabeherako
eraikitzea
12 Dodekagonoa 150° ≅0,518 3 Eraikitze zehatza
13 Tridekagonoa ≅152,31° ≅0,479 ≅3,021 Gutxi gorabeherako
eraikitzea
14 Tetradekagonoa ≅154,29° ≅0,445 ≅3,037 Gutxi gorabeherako
eraikitzea
15 Pentadekagonoa 156° ≅0,416 ≅3,051 Eraikitze zehatza
16 Hexadekagonoa 157,5° ≅0,390 ≅3,061 Eraikitze zehatza
17 Heptadekagonoa ≅158,82° ≅0,367 ≅3,071 Eraikitze zehatza
34-gonoa, 51-gonoa
85-gonoa, 255-gonoa
18 Oktodekagonoa 160° ≅0,347 ≅3,078 Gutxi gorabeherako
eraikitzea
19 Eneadekagonoa ≅161,05° ≅0,329 ≅3,085 Gutxi gorabeherako
eraikitzea
20 Ikosagonoa 162° ≅0,313 ≅3,090 Eraikitze zehatza
257 257-gonoa ≅178,6° ≅0,024 ≅3,141 Eraikitze zehatza
65.537 65.537-gonoa ≅179,9945° ≅0,000096 ≅3,1416 Eraikitze partziala

Erreferentziak eta oharrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. a b c Zirkunferentzia zirkunskribatuaren erradioak 1 balio duenean.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]