Santakrizko aztarnategia
| Santakrizko aztarnategia | |
|---|---|
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Euskal Herria |
| Probintzia |  Nafarroa Garaia |
| Udalerria | Eslaba |
| Koordenatuak | 42°32′43″N 1°27′03″W / 42.54536°N 1.45094°W42°32′43″N 1°27′03″W / 42.54536°N 1.45094°W |
 | |
| Ondarea | |
Santakriz Eslaba herriko mendi edo muino bat eta bertako aztarnategia dira. Ingurune horretan Burdin Aroko herri harresitu bat dago mendiaren toki garaienean eta metro batzuk beherago erromatar garaiko hiri bat.
Izena eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Santa-Crís edo Santa Crís bezalako izenak iturri askotan aipatu badira ere, gaur egun izen ofiziala Santa Criz de Eslava da. Eslabako udal mugen barruan dago, Zangozako merindadean, Nafarroako ekialdeko erdialdean. Eslabako kaskotik 2 km. eskasetara dago. Galipentzu distantzia berera dago eta Iruñetik 50 kilometro ingurura. Halaber, Tafalla eta Zangoza arteko bidearen erdian dago, NA-132 errepidearen gainean.
Gaurko egunean badago aukera autoarekin aztarnategiaren sarreraraino joateko, bide osoa asfaltaturik baitago eta, gainera, bertan aparkaleku bat egin baitute. Dena dela, merezi du ibilgailua Eslaban edo aztarnategirako bidearen hasieran uztea eta Santakrizeraino oinez joatea; ordu erdiko paseo polita da, olibondo artekoa.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
K.a. 195. urte inguruan izanen zen, Erromako armadak, ordurako Penintsulako iparraldean zeudenak, Indusi ibaiaren ertzeko mendixka malkartsu baten gainean zegoen kastro baskoi batekin kontaktuan jarri zirenekoa.[1] Santakrizetik gertu dauden Uxue (6 km) eta Lerga (4,6 km) herrietan aurkituriko erromatar inskripzioetan agertzen den antzinateko euskararen oihartzunek —Lacubegi jainkoa, Abisunharis eta Narhungesi antroponimoak, eta umme sahar kalifikatibo edo pertsona izena— oinarria ematen dute aipaturiko kastro horretako biztanleak baskoiak zirela pentsatzeko.
Kastroaren azalera bikoiztu zen erromatarren garaian, 13 hektarea inguru hartzeraino. Fuente del Moro iturriaren eta Pisaldeko sakanaren presentziak uraren hornidura bermatuko zuten, Aragoi haranak Pirinioekiko eta Ebroko haranarekiko komunikazioak baimentzen zituen bitartean.[1]
Santakrizko hiri erromatarrak I. eta II. mendeetan izan zuen loraldia, baina itzaltzen joan zen gero, eta geroago berriz biziberritu. Dena dela, ez dago argi antzinate berantiarrean (IV. eta V. mendeak) zer indar izan zuen, baina jakina da han bazela jendea, hiri zaharreko aurrien gainean.[2]
Ez da ezaguna antzinatik Santa Criz hagiotoponimo misteriotsuarekin deitua izan den hiriaren erromatar izena. Pentsatu izan da Nemanturista edo Biturís izan zitekeela, biak aipatzen baititu Ptolomeok K.o. II. mendeko baskoiei esleitutako hirien artean. Bi hipotesiak, tamalez, ezin dira oraindik berretsi.[1]
Galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
zutabeak
Foroa
Eraikin bateko elementu arkitektonikoa. Beste elementu bat lotzeko ahoa ikus goian.
Zutabea. Oinarria bere lekuan eta danborrak erorita
Mihiztadura-lotura sistema bidez beste elementu bat enkajetzako propio landutako bi aho dituen harrizko elementu arkitektonikoa.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c https://www.santacrizdeeslava.com/la-ciudad-prerromana/ 2020ko abenduaren 13an irakurria.
- ↑ Iraun duen hiria. Aztarnategi hispaniar-erromatarra. Nafarroako Gobernua.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Gaztelaniaz) Santa Criz de Eslava. Ciudad vascónica y romana. Aztarnategiaren web gune ofiziala.
- (Gaztelaniaz) Santa Criz - Museo Virtual. Aztarnategiaren museo birtual ofiziala.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q48781610
Multimedia: Santa Criz (archaeological site)