Sobietar-Letoniar Elkar Laguntzeko Ituna

Sobietar-Letoniar Elkar Laguntzeko Ituna
Mota	tratatu
Data	1939ko urriaren 5a
Kokaleku	Mosku
Parte-hartzaileak	Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna ; Letonia

Sobietar-Letoniar Elkar Laguntzeko Ituna (errusieraz: Пакт о взаимопомощи между СССР и Латвийской Республикой; letonieraz: Savstarpējās palīdzības pakts starp Latviju un PSRS) Sobietar Batasunak eta Letoniak 1939ko urriaren 5ean Moskun sinatutako aldebiko ituna izan zen. Itunak bi aldeak behartzen zituen beren subiranotasuna eta independentzia errespetatzera; praktikan, berriz, sobietar gobernuari base militarrak ezartzen uzten zion Letonian, eta horrek erraztu egiten zuen herrialdearen inbasio sobietarra 1940ko ekainean.

Letoniako Kanpo Harremanetako ministro Vilhelms Muntersek eta Kanpo Arazoetako komisario sobietar Viatxeslav Molotovek sinatu zuten. Berrespenak Rigan trukatu ziren 1939ko urriaren 11n, eta ituna egun berean sartu zen indarrean. 1939ko azaroaren 6an erregistratu zen Nazioen Ligako Itunen Sailean.^[1]

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1939ko abuztuaren 23an, Sobietar Batasunak Baltikoko estatuen gaineko kontrola berretsi zuen Molotov–Ribbentrop Itunaren bidez. Sobietarrek Polonia inbaditu zuten irailaren 17an eta urriaren 6an bukatu zituzten operazioak. Ekialdeko Polonia okupatu ondoren, sobietarrek presioa egin zieten Finlandiari eta Baltikoko estatuei, elkarri laguntzeko tratatuak hitzartzeko. Sobietarrek zalantzan jarri zuten Estoniaren neutraltasuna, irailaren 18an itsaspeko poloniar batek ihes egin ondoren. Astebete geroago, irailaren 24an, Estoniako Kanpo Arazoetako ministro Karl Selterrek ultimatuma jaso zuen Moskun.^[2] Lau eguneko negoziazioen ondoren, estoniarrek ontzi-, aire- eta militar-base onartu besterik ez zuten egin. Estoniako tropa sobietarrak 25.000 izan ziren. Sobietar-Estoniar Elkarri Laguntzeko Ituna irailaren 28an sinatu zen.^[2] Horren ondorioz, laster beste bi estatu baltikok amore eman zuten presio sobietarraren aurrean.

Itunaren artikuluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1. artikuluan aldeen arteko lankidetza militarra aurreikusten da, hirugarren batek eraso egiten badu.
2. artikuluak Gobernu sobietarra behartzen zuen Letoniako gobernua armaz hornitzen, behar izanez gero.
3. artikuluak bide ematen zion Sobietar Gobernuari base militarrak eta itsasontziak ezartzeko lurralde letoniarrean.
4. artikuluak gobernu sobietarrak eta letoniarrak beste aldearen aurkako aliantza militarretan parte ez hartzera behartzen zituen.
5. artikuluak ezartzen du tratatuak ez dituela bi aldeen sistema politiko eta ekonomikoak eta subiranotasuna ukituko. Argi eta garbi esaten zuen sobietar baseak ezarri behar ziren eremuek Letoniaren parte izaten jarraituko zutela.
6. artikuluak berrespenari buruz dihardu eta itunak hamar urtez indarrean jarraituko duela ezartzen du, beste hamar urtez luzatzeko aukerarekin.

Ondorioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Finlandiari urriaren 5ean antzeko negoziazioak hasteko gonbita egin zitzaion. Herrialde Baltikoek ez bezala, sobietarren negoziazioek asteak iraun zuten, emaitzarik gabe. Sobietarrek Finlandia inbaditu zuten azaroaren 30ean.^[3]

1940ko ekainaren 15eko goizean, NKVDko tropa sobietarrek eraso bat egin zuten Letoniako mugako postu batean, eta 5 pertsona hil eta 37 bahitu zituzten. Hurrengo egunean, SESBek Letoniari leporatu zion elkarri laguntzeko ituna haustea, eta gobernu berri bat eratzeko eskatu zuen, eta herrialdean tropa sobietar kopuru mugagabea sartzea ahalbidetu zuen. Letoniak 6 ordu jaso zituen ultimatumari erantzuteko, eta, inguruabarrak zirela eta, sobietarren eskaerei men egin zien.