Edukira joan

Wikipedia, Entziklopedia askea

Biztanleria

Munduko biztanleriaren banaketa, kontinenteka.

Biztanleria edo populazioa leku jakin bateko biztanleen multzoari deitzen diogu.

Munduko biztanleria handitzen joan da etengabe; horren ondorioz, gero eta biztanle gehiago bizi gara Lurrean. Gaur egun, 7.000 milioitik gora pertsona bizi dira munduan.

XX. mendearen hasieran, 1.600 milioi inguru biztanle zituen gure planetak, eta 2100. urterako, ia 11.000 milioi biztanle egongo direla kalkulatu da. Batez beste, urtero 87 milioi lagun gehiago daude munduan.

Biztanle kopuruaren igoera azkar hau 1800. urte inguruan hasi zen, Europan eta Ipar Amerikan bereziki, iraultza industrialaren eraginez. Gizarte industrialetan, osasun-baldintzak eta elikadura nabarmenki hobetu ziren. Aldiz, XX. mendean, gizarte industrialetan biztanleria ez da asko hazi, jaiotza-tasa (hau da, jaiotzen diren umeen kopurua) asko jaitsi delako; alderantziz, munduko herrialderik pobreenetan, Afrikan, Asian, Erdialdeko Amerikan eta Hego Amerikan, jaiotza-tasa asko handitu da eta heriotza-tasa gutxitu: osasun-baldintzak eta elikadura han ere asko hobetu direnez, lehen baino ume gutxiago hiltzen dira gosez edo gaixotasunengatik, eta, oro har, gero eta bizi-itxaropen handiagoa dago; hots, jendeak bizitza luzeagoa du, batez beste.

Munduko biztanleriaren bilakaera azken bost mendeotan

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ondoko taula honetan ikus daiteke nola joan den handitzen munduko biztanleria azken 500 urteetan:

Urtea Biztanleak
1500 500 milioi
1600 595 milioi
1700 700 milioi
1800 950 milioi
1900 1.600 milioi
2000 6.260 milioi

Biztanleria nola dagoen banatuta

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Munduko biztanleria ez dago berdin banatuta: kontinente batzuetan jende gehiago bizi da beste batzuetan baino. Horrela, biztanleriaren zatirik handiena Asian bizi da, kostaldean eta ibai handienen inguruan batez ere. Europan eta Ipar Amerikan ere biztanle asko daude.

Biztanleriaren banaketa hauxe da 2014. urtean:

Asia Afrika Amerika Europa Ozeania
4.300 milioi 1.111 milioi 968 milioi 738 milioi 38 milioi

Biztanleriaren dentsitatea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Halako lurralde bateko biztanle-kopurua lurralde horretako azaleraren arabera neurtzen badugu, zatiketa eginez alegia, lurralde horretako biztanleriaren dentsitatea aterako dugu; hau da, lurralde bateko kilometro koadro bakoitzean batez beste zenbat pertsona bizi diren. Horrela, adibidez, Euskal Herria askoz txikiagoa da Txina baino, baina biztanle-dentsitate handixeagoa du, ondoko taulak erakusten duen bezala:


Euskal Herria Txina
Azalera 20.747 km² 9.571.300 km²
Biztanleak 2,9 milioi 1.300 milioi
Dentsitatea 140 biz/km² 136 biz/km²


Bestalde, Euskal Herriaren barruan ere, lurralde edo probintzia bakoitza oso desberdina da biztanle-dentsitateari begiratuta. Bizkaia da biztanle gehien eta dentsitaterik handiena duena, eta Zuberoa biztanle gutxien eta dentsitaterik txikiena duena, ondoko taulak erakusten duen bezala:


Bizkaia Gipuzkoa Lapurdi Araba Nafarroa Garaia Nafarroa Beherea Zuberoa Euskal Herria
Azalera 2.219 km² 1.909 km² 858 km² 3.032 km² 10.391 km² 1.325 km² 814,5 km² 20.548,5 km²
Biztanleak (2014) 1.160.000 714.000 241.000 332.000 641.000 28.000 16.000 3.132.000
Dentsitatea 522 biz/km² 374 biz/km² 280 biz/km² 109 biz/km² 61 biz/km² 21 biz/km² 19 biz/km² 152,4 biz/km²

Lotutako edukiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]