Wilfrid Laurier

Wilfrid Laurier
	; Irudi gehiago
Kanadako Oposizioaren burua
7. Kanadako Lehen Ministro
President of the King's Privy Council for Canada (en)
Bâtonnier d'Arthabaska (en)
Kanadako Alderdi Liberaleko Burua
Kanadako Oposizioaren burua
Kanadako Komunen Ganberako Kidea
Kanadako Komunen Ganberako Kidea
Member of the National Assembly of Quebec (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Henri Charles Wilfrid Laurier
Jaiotza	Saint-Lin–Laurentides, 1841eko azaroaren 20a
Herrialdea	Kanada
Lehen hizkuntza	frantsesa kanadiarra
Heriotza	Ottawa, 1919ko otsailaren 17a (77 urte)
Hobiratze lekua	Notre-Dame Cemetery (en)
Heriotza modua	: istripu zerebrobaskularra
Familia
Aita	unknown Laurier
Ezkontidea(k)	Zoé Laurier (en)
Familia	ikusi Romuald-Charlemagne Laurier (en) (haurriderdi); Robert Laurier (iloba);
Hezkuntza
Heziketa	McGill University Faculty of Law (en) ; L'Assomption College (en)
Hizkuntzak	frantsesa; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, abokatua, kazetaria, saiakeragilea eta idazlea
Lantokia(k)	Ottawa
Jasotako sariak	ikusi Knight Grand Cross of the Order of St Michael and St George ; honorary doctorate at the Laval University ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa
Alderdi politikoa	Kanadako Alderdi Liberala

Sir Wilfrid Laurier, jaiotza-izenaz Henri-Charles-Wilfrid Laurier (Saint-Lin, Quebec, 1841eko azaroaren 20a - Ottawa, Kanada, 1919ko otsailaren 17a), kanadar politikaria izan zen.

Biografia

Finantza-ministro izan zen 1877-1878an, eta Alderdi Liberaleko buruzagi 1887an. Lehen ministro zenean (1896-1911), Kanadaren autonomiaren alde egin zuen, Ingalaterrarekiko harremanak atxikiz betiere. 1911ko hauteskundeak galdu ondoren, uko egin zion batasun nazionaleko gobernu batean parte hartzeari, eta oposizioko buru izan zen hil zen arte.

Bizitza pertsonala

Wilfrid Laurier Zoé Lafontainerekin ezkondu zen Montrealen 1868ko maiatzaren 13an. G.N.R. Lafontaineren alaba zen, eta bere lehen emaztea, Zoé Tessier, Zoé Lavigne izenekoa. Laurierren emazte Zoé Montrealen jaio zen eta han ikasi zuen Bon Pasteur eskolan eta San Bizente Pauloko Bihotz Sakratuko Ahizpen komentuan. Bikotea Arthabaskavillen bizi zen 1896an Ottawara joan ziren arte. Emakumeen Kontseilu Nazionala eratzeko lehendakariordeetako bat zen, eta Inudeen Ordena Victoriarraren ohorezko presidenteordea.

1878an hasi eta hogei bat urtez Zoérekin ezkonduta egon zen bitartean, Laurierrek "harreman anbiguoa" izan zuen Émilie Barthe emakume ezkonduarekin. Zoé ez zen intelektuala; Émilie literatura eta politika atsegin zituen, Wilfrid bezala, zeinaren bihotza irabazi baitzuen. Zurrumurruen arabera, Armand Lavergne seme bat izan zuen berarekin, baina Zoé berarekin egon zen hil zen arte.

Legatua

Oro har, Laurierrek kanadar ingelesen eta kanadar frantsesen artean neutrala izaten jarraitzeko egin dituen ahaleginek eta bi talde etnikoen arteko erdibide bat bilatzeko egin dituen ahaleginek bidea erraztu diote Kanadako lehen hiru ministro onenen artean sailkatzeko. Nahiz eta kanadar frantsesa izan, ez zituen erabat onartu Manitobak eskola katolikoei finantzaketa publikoa emateko debekua indargabetzeko Kanadako eskakizunak, eta ez zituen erabat onartu Boer Gerrara tropa kanadarrik bidaltzeari uko egiteko eskakizunak. Hala eta guztiz ere, zazpi hauteskundeetan Quebeceko Alderdi Liberalaren esku geratu zen. 1958an salbuespen nabarmen bat izan arren, Alderdi Liberalak politika federala menderatzen jarraitu zuen Quebecen 1984ra arte.

Jacques Monet historialariak honela idatzi zuen: "Bere jarraitzaile leialei, batez ere Quebecen, non bere abizena kanadar askok lehen izen bezala erabiltzen duten, Laurier heroi karismatiko bat da, zeinaren agintaldia garai zoriontsua izan baitzen Kanadako historian. Bizitza osoa eman zuen kanadar frantses eta ingelesen arteko lankidetzaren alde, Kanada Britainia Handitik ahalik eta independenteena izaten saiatzen zen bitartean. Haren xarma eta duintasun pertsonalak, hizlari gisa zuen trebetasun handiak eta adimen-dohain handiek berdin irabazi zuten kanadar eta kanadar ez ziren guztien mirespena."

Norman Hillmer eta Stephen Azzi historialarien arabera, 2011n 117 historialarik eta adituk egindako inkesta batek Laurier bozkatu zuen Kanadako lehen ministro "onena" bezala, John A. Macdonald eta Mackenzie Kingen aurretik. Laurier Kanadako lehen ministroen 3. postuan sailkatu zen (20tik, Jean Chrétienen bitartez) Kanadako historialariek egindako inkestan, lehen ministroen artean: Ranking Canada 's Leaders by J.L. Granatstein and Norman Hillmer.

Errekonozimendua

Lurralde historiko nazionalak

Laurier hiru Lurralde Historikok gogoratzen dute.

Sir Wilfrid Laurier Gune Historiko Nazionala bere jaioterrian dago, Saint-Lin-Laurentides, Montrealetik (Quebec) 60 km (37 mi) iparraldera. Bere jaiolekua markatzeaz gain (1925ean plaka bat eta 1927an monumentu bat), 1930eko hamarkadan Laurierrentzako santutegi bat sortzeko desioa ere izan zuen. Nahiz eta lehen zalantzak izan eta geroago baieztatu jaiotetxea ez zela ez Laurierrena, ez bere jatorrizko kokalekuarena, bere garapenarena eta museo baten eraikuntzarena, gizona ohoratzeko eta bere bizitza goiztiarra islatzeko helburua bete zuen.

Laurierren adreiluzko egoitza, Ottawan, Laurier House National Historic Site izenez ezagutzen da, gaur egun Laurier Avenue eta Chapel Street den horren kantoian. Testamentuan, Lauriertarrek Mackenzie King lehen ministroari utzi zioten etxea, eta honek, hil zenean, Kanadari eman zion. Bi lekuak Parks Canadak kudeatzen ditu parke nazionalen sistemaren zati gisa.

1876an Laurierstarrek Victoriavillen (Quebec) abokatu eta parlamentari gisa egindako urteetan italiarren egoitza Wilfrid Laurier House National Historic Site izendatu zuten, jabetza pribatukoa eta Laurier Museum gisa funtzionatzen zuena.

2011ko azaroan, Wilfrid Laurier Unibertsitateak, Waterloon (Ontario), Wilfrid Laurier gazte bat banku batean eserita irudikatzen zuen estatua bat zabaldu zuen, pentsatzen.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q128664
Multimedia: Wilfrid Laurier / Q128664