Euroguneko zorraren krisia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Euroguneko herrialde guztien (Estoniarenak izan ezik) epe luzeko interes-tasak (hamar urte inguruko epemuga duten bonu subiranoen bigarren mailako merkatuko errendimendua).[1] %6ko edo gehiagoko errendimenduak finantza-merkatuek herrialde baten kaudimenari buruz zalantza handiak dituztela adierazten du.[2]

Euroguneko zorraren krisia, euroguneko krisia ere deitua, 2010. urtean euroguneko herrialdeei eragin zien krisi ekonomikoa izan zen..[3] Zor publikoaren, banku-sistemaren eta, oro har, sistema ekonomikoaren krisiaren ezaugarriak izan zituen.[4]

Krisiaren ondorioz, euroguneko herrialde batzuek zaila edo ezinezkoa izan zuten beren zor publikoa birfinantzatzea hirugarrenen laguntzarik gabe.[5] 2007. urtearen amaieratik, mundu osoko zor pribatuaren eta publikoaren mailak igotzearen ondorioz, inbertitzaileen artean zor publikoaren krisiaren beldurra handitzen hasi zen eta, aldi berean, Europako hainbat estatutako gobernuen zorraren kreditu-kalifikazioan degradazio-bolada bat gertatu zen. Krisiaren arrazoiak herrialdez herrialde ezberdinak ziren. Herrialde askotan, higiezinen aktiboen prezioan sortutako burbuila baten ondorioz sortutako zor pribatua zor publikorantz transferitu zen, porrot egindako bankuen erreskate publikoaren eta burbuila osteko ahulezia ekonomikoari gobernuek emandako erantzun-neurrien ondorioz. Batasun fiskalik gabeko (hau da, zerga-araurik eta pentsiorik gabe) moneta-batasun gisa (hau da, kanbio-batasun gisa) eurogunearen egiturak krisian lagundu zuen, eta eragin handia izan zuen Europako liderrek erreakzionatzeko zuten gaitasunean.[6][7] Europako bankuek bere aktiboetan zor publikoaren kopuru handiak zituzten, eta, beraz, Europako banku-sistemen kaudimenari edo zor subiranoaren kaudimenari buruzko kezka negatiboki indartu zen.[8]

2010. urtearen hasieran kezkak areagotu egin ziren, eta, ondoren,[9][10] 2010eko maiatzaren 9an Europako finantza ministroek 750.000 milioi euroko erreskate neurri-sorta bat onartu zuten, Europako finantza egonkortasuna bermatzeko Europako Finantza Egonkortasunerako Funtsa (EFSF) sortuz.[11] 2011ko urrian eta 2012ko otsailean, neurri-sorta berriak adostu zuten euroguneko kideen ekonomien porrota saihesteko. Akordio hauen arabera, bankuek hartzekodun pribatuek eragindako Greziako zorraren %53,5eko kitapena onartzen zuten,[12] EFSF mila milioi eurotik gora igo zen, eta Europako bankuei %9ko kapitalizazioa lortzeko eskatu zitzaien. Europarekiko konfiantza berrezartzeko, EBko buruzagiek Europako Itun Fiskal bat ere sortu zuten, herrialde parte-hartzaile bakoitzak bere konstituzioetan urrezko aurrekontu-arau bat sartzeko konpromisoa hartuz.[13][14] Europako politikariek batasuneko banku-kudeaketa gehiago integratzea ere proposatu zuten: gordailu-asegurua, banku-ikuskapena eta eskala kontinentaleko birkapitalizazio-neurriak garatuz.[15] Europako Banku Zentralak banku europarren arteko diru-fluxuak mantentzeko neurriak hartu zituen, interes-tasak jaitsiz eta banku ahulenak mailegu bigunekin hornituz.

Zor publikoaren krisia Europako herrialde batzuetan bakarrik gertatu arren, arazoa eurogune osokoa zelako pertzepzioa ezarri zen,[16] eta honek eurogunea hausteko aukeraren etengabeko espekulazioa eragin zuen. Hala ere, 2011ko azaroaren erdi aldera, euroa Europar Batasuneko merkataritza-bazkide nagusiekin krisiaren aurretik baino prezio handiagoan trukatzen zuten,[17][18] ondorengo hilabeteetan pixka bat atzera egin aurretik.[19][20] Herrialde kaltetuenek, Greziak, Irlandak eta Portugalek (erreskatea eskatu zuten lehenek) elkarrekin Euroguneko Barne Produktu Gordinaren (BPG) %6 hartzen zuten.[21] 2012an Espainiari buruzko zurrumurruak zabaldu ziren eta,[22] kapital-merkatuetan parte hartzeko arazoak izaten hasi zenean, espainiar bankuen erreskatea gertatu zen.[23] 2013ko martxoan Ziprerentzat 10.000 milioi euroko erreskatea ere adostu zen.[24]

Sakoneko arazoei eta desoreka ekonomikoei erantzuteko, EBko herrialde gehienek Euro Plusaren Ituna adostu zuten. Itun horretan hainbat erreforma politiko adostu zituzten, kideen sendotasun fiskala eta lehiakortasuna hobetzeko. Itunak defizitak eta zor nazionalak murrizteko herrialde txikienak herstura neurri gehiago hartzera behartu zituen. Ekonomialari ugarik keynestarrak ez diren politika mota horiek kritikatu dituzte, eta, inbertsio publikoaren igoeran oinarritutako, jabetzaren, lurraren eta finantza-erakundeen hazkundea ahalbidetzen duten tasen bidez finantzatutako hazkunde-estrategia berri bat eskatu dute. EBko buruzagiek Europako Inbertsio Bankuaren funtsak handitzea adostu zuten, azpiegitura-proiektuak abiarazteko eta sektore pribatuari maileguak handitzeko. Gainera, EBko ekonomiarik ahulenei barne-debaluazioaren bidez lehiakortasuna berrezartzeko eskatu zitzaien, hau da, ekoizpen-kostuak murriztuz.[25] Neurri horiek euroguneko kideen arteko kontu korronteko desorekak murriztea eta, pixkanaka, krisia amaitzea espero da.

Krisiak eragin handia izan du EBren politikan: eurogunea osatzen duten 17 herrialdeetatik 8tan aldaketa politikoak eragin ditu, eta gobernu aldaketak eragin ditu Grezian, Irlandan, Espainian, Eslovenian, Eslovakian eta Herbehereetan. Gainera, euroaren krisia aldi baterako krisi sozial bihurtu zen Euroguneko hainbat herrialdetan.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) ECB. (2011-7-12). Long-term interest rate statistics for EU Member States. .
  2. ↑ (Ingelesez) Wearden, Graeme. (2011-9-20). «EU debt crisis: Italy hit with rating downgrade» The Guardian.
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Goodman, Peter S.. (2016-5-6). «La economía de Europa recupera el buen rumbo después de ocho años de crisis» New York Times.
  4. ↑ (Italieraz) Casi, Chiara. Bail in -la gestione delle crisi bancarie. .
  5. ↑ (Ingelesez) Haidar, Jamal Ibrahim. (2012ko martxoa). «Sovereign Credit Risk in the Eurozone» World Economics 13 (1): 123-136..
  6. ↑ (Ingelesez) Heard on Fresh Air from WHYY. (2012-4-10). «NPR-Michael Lewis-How the Financial Crisis Created a New Third World-October 2011» Npr.org.
  7. ↑ (Ingelesez) Koba, Mark. (2012-6-13). «CNBC-Europe's Economic Crisis-What You Need to Know-Mark Thoma -June 13, 2012» Finance.yahoo.com.
  8. ↑ (Ingelesez) Seth W. Feaster; Nelson D. Schwartz; Tom Kuntz. (2011/10/22). «NYT-It's All Connected-A Spectators Guide to the Euro Crisis» New York Times (New York).
  9. ↑ (Ingelesez) Matlock, George. (2010-2-16). «Peripheral euro zone government bond spreads widen» Reuters.
  10. ↑ (Ingelesez) «Acropolis now» The Economist 2010-4-29.
  11. ↑ (Ingelesez) «EU ministers offer 750bn-euro plan to support currency» BBC News 2010-5-10.
  12. ↑ (Ingelesez) Sels, Willem. (2012-2-27). «Greek rescue package is no long term solution, says HSBC's Willem Sels» Investment Europe.
  13. ↑ (Ingelesez) Pidd, Helen. (2011-12-2). «Angela Merkel vows to create 'fiscal union' across eurozone» The Guardian (Londres).
  14. ↑ (Ingelesez) «European fiscal union: what the experts say» The Guardian (Londres) 2011-12-2.
  15. ↑ (Ingelesez) «The Economist-Start the Engines Angela-June 9, 2012» Economist.com 2012-6-9.
  16. ↑ (Ingelesez) «How the Euro Became Europe's Greatest Threat» Der Spiegel 2011-6-20.
  17. ↑ (Ingelesez) Google.com. Euro in US Dollar. .
  18. ↑ (Ingelesez) Dolan, Mike. (2011-11-15). «Puzzle over euro's "mysterious" stability» Reuters.
  19. ↑ (Ingelesez) Kirschbaum, Erik. (2011-8-22). «Schaeuble says markets have confidence in euro» Reuters.
  20. ↑ (Ingelesez) ECB. USD vs. EUR. .
  21. ↑ (Ingelesez) «The Euro’s PIG-Headed Masters» Project Syndicate 2011-6-3.
  22. ↑ (Ingelesez) Ian Traynor & Nicholas Watt. (2012-6-6). «Spain calls for new tax pact to save euro: Madrid calls for Europe-wide plan but resists 'humiliation' of national bailout» The Guardian.
  23. ↑ (Ingelesez) Charles Forell & Gabriele Steinhauser. (2012-6-11). «Latest Europe Rescue Aims to Prop Up Spain» Wall Street Journal.
  24. ↑ (Gaztelaniaz) «El Eurogrupo acuerda un rescate de hasta 10.000 millones para Chipre» El País 2013/03/16.
  25. ↑ (Ingelesez) «European Wage Update» New York Times 2011-10-22.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Historia
Europar Batasuna
 Artikulu hau Europar Batasuneko historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Euroguneko_zorraren_krisia&oldid=8571598"(e)tik eskuratuta