Aceh

Aceh
	Indonesia
Administrazioa
Estatua	Indonesia
ISO 3166-2	ID-AC
Hiriburua	Banda Aceh
Governor of Aceh (en)	Nova Iriansyah (en)
Zatiketa	ikusi Great Aceh (en) , Aceh Selatan, Southeast Aceh (en) , East Aceh (en) , Central Aceh (en) , Aceh Barat, Pidie, North Aceh (en) , Simeulue (en) , Aceh Singkil (en) , Bireuen (en) , Southwest Aceh (en) , Gayo Lues (en) , Aceh Jaya (en) , Nagan Raya (en) , Aceh Tamiang (en) , Bener Meriah (en) , Pidie Jaya, Banda Aceh, Sabang (en) , Lhokseumawe, Langsa (en) eta Subulussalam (en) ;
Geografia
Koordenatuak	4°18′N 96°54′E / 4.3°N 96.9°E
Azalera	57.956 km²
Mugakideak	Ipar Sumatra
Demografia
Biztanleria	5.407.855 (2022); 341.024 ()
Dentsitatea	87 bizt/km²
Informazio gehigarria
Berezko izena	Nanggröe Aceh Darussalam
Talde etnikoak	Aceharrak (%70), gayo Lut (%7), gayo luwes (%5), alas (%4), singkil (%3), javatarrak (%3), simeulu (%2)
Hizkuntza ofiziala	Acehnese (en) eta Indonesiera
Ordu eremua	UTC+07:00
Matrikula	BL
	www.nad.go.id

Aceh (aceheraz: Acèh, NAF: [ʔaˈtɕɛh]; jawiz: اچيه; neerlanderaz: Atjeh edo Acheh; indonesieraz: Provinsi Aceh), Indonesiako 34 probintzietako bat da, lurralde berezi estatusa duena. Sumatra uhartearen iparraldean dago. 57.956 kilometro koadroko eremua du, eta 2014an 5.072.150 biztanle zituen. Hiriburua Banda Aceh da.

Oso aberatsa da petrolio edo gas naturalean. Biztanle gehienak, %98,2, musulmanak dira. Xaria lege islamikoa indarrean duen Indonesiako probintzia bakarra da^[1].

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aceh izan zen hego-ekialdeko Asiako lehen lekua Islama sartu zena. XVII. mendean, Aceh Sultanatoa izan zen Malakako sultanerririk indartsuena. Aceh-ek konkista eta inbasio ugari izan ditu, baina gogor aurre egin zien, adibidez Herbehereetako kolonizazioari eta Indonesiako gobernuari.

2004ko Indiako ozeanoko lurrikarak sortutako tsunamiak guztiz suntsitu zuen Banda Aceh, Acehko hiriburua. 167.736 indonesiar hil ziren, horietako asko Aceh-en bertan. 500.000 biztanle etxerik gabe geratu ziren. Gertaera honen ostean, Indonesiak eta Aceh Askea Mugimenduak bakea sinatu zuten, Finlandiako gobernuaren mediazioarekin.

2014ko irailaren 27an, Indonesiako Aceh probintziak homosexualak zigortzeko lege bat onartu zuen. Sexu berekoen arteko sexu ekintzak zigortzeko 100 zigorkada emateko aukera biltzen zuen legeak, bai eta 100 hilabeteko espetxealdia edo 1.000 gramo urre ordaintzeko isuna ere^[1].