Edukira joan

Alemania eta Polonia arteko muga

Wikipedia, Entziklopedia askea
Alemania eta Polonia arteko muga
Borders of Germany
border of Poland
Geografia
Herrialdeak Alemania
 Polonia
Luzera456 km
Historia
Sorrera-data1945

Alemania eta Polonia arteko muga (alemanez: Grenze zwischen Deutschland und Polen; polonieraz: Granica polsko-niemiecka) Alemaniako eta Poloniako estatuen artean dagoen muga da, erdialdeko Europan. 467 kilometro neurtzen ditu eta 1945etik aurrera indarrean dago. Iparraldean Itsaso Baltikotik hegoaldean Txekiako Errepublikaraino hedatzen da. Hala ere, mugak ez du beti ildo hori jarraitu, eta historia luzea eta sarritan lurrunkorra du.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemaniaren eta Poloniaren arteko mugak Poloniako estatuaren hastapenetan du jatorria, Oder (polonieraz: Odra) eta Neisse (polonieraz: Nysa) ibaiena (Oder-Neisse linea), Alemaniaren eta eslaviar tribuen arteko lehen muga naturaletako bat izanik. Mende batzuetan zehar ekialderantz mugitu zen, XIV. mendean egonkortu zen eta XVIII. mendearen amaieran Poloniako zatiketekin batera desagertu zen, noiz Poloniako "auzoko"ek, Prusiako Erresuma barne, bere lurralde osoa erantsi zuten. 1871n Prusia Alemaniar Inperioaren zati bihurtu zen.

Poloniak, Lehen Mundu Gerraren eta 123 urteko zatiketaren ondoren, independentzia berreskuratu zuenean, Alemania eta Poloniaren arteko muga luze bat ezarri zuten, 1.912 kilometroko luzerakoa (Ekialdeko Prusiarekin zuen 607 kilometroko muga barne). Versaillesko Itunak muga zati bat aldatu zuen, eta zati batean plebiszituek (Ekialdeko Prusiako plebiszitua eta Silesiako plebiszitua, Silesiako altxamenduek ere eragindako lehena). Muga horren formak, gutxi gorabehera, Poloniaren aurrebanaketarenaren antza zuen.[1]

Bigarren Mundu Gerraren ondoren, muga iparraldean Świnoujścietik (alemanez: Swinemünde), Itsaso Baltikoan, hegoalderantz, Txekiar Errepublikaraino (orduan Txekoslovakiaren zati zena), Zittau inguruan, ezarri zuten. Muga horrek Oder (polonieraz: Odra) eta Neisse (polonieraz: Nysa) ibaien Oder-Neisse linea jarraitzen du ibilbide gehienean. Hau Bigarren Mundu Gerrako aliatu nagusiek -SESB, AEB eta Erresuma Batua- Jaltako Batzarrean eta Potsdamgo Batzarrean adostu zuten, sobietarren temaren aurrean, eta Poloniarekin (edo Alemaniarekin) inolako kontsulta esanguratsurik egin gabe.[2][3][4] Muga hori konpentsazio bat izan zen Poloniari Sobietar Batasunean galdutako lurraldeengatik, Molotov-Ribbentrop Itunaren ondorioz, eta transferentzia garrantzitsuak eragin zituen berreskuratutako lurraldeetako biztanleria alemaniarraren mendebalderantz, Kresyko lurraldeetako populazio poloniarraren transferentziak berdinduz. Gutxi gorabehera, mendeetako muga historikoarekin bat egin zuen, Poloniako eta Alemaniako Erdi Aroko estatuen artekoarekin hain zuzen ere.[5] Ibai-hiri batzuk bi zatitan banatu zituen: Görlitz / Zgorzelec, Guben / Gubin, Frankfurt Oder / Słubice, Bad Muskau / Łęknica.[6]

Ekialdeko Alemaniak 1950eko Zgorzeleceko Tratatuan muga onartu zuen, Mendebaldeko Alemaniak 1970eko Varsoviako Tratatuan eta Alemania bateratuak 1990eko Germano-Poloniar mugako Tratatuan.[7][8][9][10] 1951n zuzenketa txikiagoen (lur-trukeen) mende zegoen.[10] 1971tik 1980ra bitartean mugak partzialki irekita egon ziren, poloniarrek eta ekialdeko alemaniarrek pasaporterik edo bisarik gabe gurutzatu ahal izan zutenean. Hala ere, urte batzuen ondoren itxi zen berriro, erosle poloniarrek Ekialdeko Alemaniako ekonomiari egindako presio ekonomikoaren ondorioz eta Ekialdeko Alemaniako gobernuak Ekialdeko Alemanian Solidarność mugimenduaren eragina gutxitzeko zuen nahiaren ondorioz.[11][12]

Polonian eta Alemanian komunismoaren gainbehera eta alemaniar bateratzearen ondoren, muga Europako Erkidegoaren ekialdeko mugaren zati bihurtu zen, ondoren Europar Batasunarena. Garai batean, "Europako muga zainduena" izan zen.[13] 2004an Poloniak Europar Batasunarekin bat egin ondoren, mugako kontrolak lasaitu egin ziren 2007an pasaporteen kontrolak ezabatzeko Schengengo Hitzarmenaren arabera.[14] Egungo mugaren inguruan ia miloi bat biztanle bizi dira.[15]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) Manfred F. Boemeke; Gerald D. Feldman; Elisabeth Gläser. (1998-9-13). The Treaty of Versailles: A Reassessment After 75 Years. Cambridge University Press, 334 or. ISBN 978-0-521-62132-8..
  2. ↑ (Ingelesez) John E. Jessup. (1998). An Encyclopedic Dictionary of Conflict and Conflict Resolution, 1945-1996. Greenwood Publishing Group, 543 or. ISBN 978-0-313-28112-9..
  3. ↑ (Ingelesez) Jerzy Jan Lerski. (1996). Historical Dictionary of Poland, 966-1945. Greenwood Publishing Group, 398–399 or. ISBN 978-0-313-26007-0..
  4. ↑ (Ingelesez) Reuben Wong; Christopher Hill. (2012-4-27). National and European Foreign Policies: Towards Europeanization. Taylor & Francis, 323 or. ISBN 978-1-136-71925-7..
  5. ↑ (Ingelesez) R. F. Leslie. (1980). The History of Poland Since 1863. Cambridge University Press, 285 or. ISBN 978-0-521-27501-9..
  6. ↑ (Ingelesez) Kimmo Katajala; Maria Lähteenmäki. (2012). Imagined, Negotiated, Remembered: Constructing European Borders and Borderlands. LIT Verlag Münster, 204 or. ISBN 978-3-643-90257-3..
  7. ↑ (Ingelesez) Britannica Educational Publishing. (2013-6-1). Estonia, Latvia, Lithuania, and Poland. Britannica Educational Publishing, 193 or. ISBN 978-1-61530-991-7..
  8. ↑ (Ingelesez) Joseph A. Biesinger. (2006). Germany: A Reference Guide from the Renaissance to the Present. Infobase Publishing, 615 or. ISBN 978-0-8160-7471-6..
  9. ↑ (Ingelesez) Paul B. Stares. (1992). The New Germany and the New Europe. Brookings Institution Press, 147 or. ISBN 0-8157-2099-8..
  10. ↑ a b (Ingelesez) Godfrey Baldacchino. (2013-2-21). The Political Economy of Divided Islands: Unified Geographies, Multiple Polities. Palgrave Macmillan, 142–143 or. ISBN 978-1-137-02313-1..
  11. ↑ (Ingelesez) Sven Tägil. (1999). Regions in Central Europe: The Legacy of History. C. Hurst & Co. Publishers, 244 or. ISBN 978-1-85065-552-7..
  12. ↑ Mary Neuburger. (2012-8-8). Communism Unwrapped: Consumption in Cold War Eastern Europe. Oxford University Press, USA, 377–385 or. ISBN 978-0-19-982766-4..
  13. ↑ Torin Monahan. (2006). Surveillance and Security: Technological Politics and Power in Everyday Life. Taylor & Francis, 193 or. ISBN 978-0-415-95393-1..
  14. ↑ (Ingelesez) Fred M. Shelley. (2013-4-23). Nation Shapes: The Story Behind the World's Borders. ABC-CLIO, 104– or. ISBN 978-1-61069-106-2..
  15. ↑ (Ingelesez) Paul Ganster. (1997). Borders and Border Regions in Europe and North America. SCERP and IRSC publications, 178 or. ISBN 978-0-925613-23-3..

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Alemania_eta_Polonia_arteko_muga&oldid=9062223"(e)tik eskuratuta