Itun Zaharra: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
t 37.143.123.121 wikilariaren aldaketak ezabatuz, EnzaiBot wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. |
||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
[[Fitxategi:Gutenberg bible Old Testament Epistle of St Jerome.jpg|thumb|right|250px|Itun Zaharra [[Johannes Gutenberg|Gutenbergen]] Biblian.]] |
|||
cvbfvgbnftgjhnfgjhfghfghfghfghhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhello warningn |
|||
'''Itun Zaharra'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/es/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/onomastika/IZEN_ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak'']</ref> kristauen [[Biblia]]ko lehen azpiatala da (bestea [[Itun Berria]] da). [[Jesus Nazaretekoa|Nazareteko Jesus]] jaio aurretik idatzitako liburu sakratuak biltzen ditu, [[judu]]en liburu sakratuak hain zuzen. Lau sail nagusitan banatzen da: Pentateukoa edo Moisesen legea, liburu historikoak, olerki eta jakintza liburuak eta profeten liburuak. |
|||
[[Judu]]en liburu sakratuak [[hebreera]]z idatzi ziren, eta [[kristautasun|kristauek]] horiexek hartu zituzten oinarri. Hala ere, [[greziera|grekerara]] itzuli zen bertsioan (Hirurogeita hamarrak) beste liburu batzuk gehitu ziren. Azken bertsio hau da [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza Katolikoak]] sakratutzat hartzen duena, [[latin]]ez idatzitako ''[[Vulgata]]'' bertsioa hain zuzen. [[Erreforma protestantea|Protestanteek]] nagusiki [[judu]]ek onartzen dituzten liburuak hartzen dituzte sakratutzat soilik. Protestanteek ez baina katolikoek onartzen dituzten liburuei ''deuterokanoniko'' deritze (bigarren kanonekoak esan nahi du). |
|||
== Literatur generoak == |
|||
Itun Zaharrean literatur genero ugari nahasten dira, eta horrek, sarritan, zaildu egiten du bere ulermen egokia. Nagusiki hauek dira genero ohikoenak: |
|||
1- Historikoa: Kontakizunak biltzen dira bertan. Egintza historikoekin batera esanahi metaforikoa duten historiak biltzen dira, eta gehienbat Israelen historia kontatzen dute Munduaren hasieratik [[Jesus Nazaretekoa|Nazareteko Jesusen]] jaiotzara arte. |
|||
2- Legea: Gizartea eta erlijioa antolatzeko arauak biltzen dira. |
|||
3- Profezia: [[Jainko]]ak bidalitako mezulari batek ('''profeta''') esandako mezuak eta igarkizunak. |
|||
4- Lirikoa: Poesia eran jarritako otoitzak, maitasun kantuak eta negar kantuak, besteak beste. |
|||
5- Jakituriazkoa: Aholku praktikoak, esaera zaharrak... |
|||
== Itun Zaharreko liburuak == |
|||
Pentateukoa |
|||
* [[Hasiera (Biblia)|Hasiera]] |
|||
* [[Irteera (Biblia)|Irteera]] |
* [[Irteera (Biblia)|Irteera]] |
||
* [[Lebitarren liburua]] |
* [[Lebitarren liburua]] |
17:13, 1 urria 2015ko berrikusketa
Itun Zaharra[1] kristauen Bibliako lehen azpiatala da (bestea Itun Berria da). Nazareteko Jesus jaio aurretik idatzitako liburu sakratuak biltzen ditu, juduen liburu sakratuak hain zuzen. Lau sail nagusitan banatzen da: Pentateukoa edo Moisesen legea, liburu historikoak, olerki eta jakintza liburuak eta profeten liburuak.
Juduen liburu sakratuak hebreeraz idatzi ziren, eta kristauek horiexek hartu zituzten oinarri. Hala ere, grekerara itzuli zen bertsioan (Hirurogeita hamarrak) beste liburu batzuk gehitu ziren. Azken bertsio hau da Eliza Katolikoak sakratutzat hartzen duena, latinez idatzitako Vulgata bertsioa hain zuzen. Protestanteek nagusiki juduek onartzen dituzten liburuak hartzen dituzte sakratutzat soilik. Protestanteek ez baina katolikoek onartzen dituzten liburuei deuterokanoniko deritze (bigarren kanonekoak esan nahi du).
Literatur generoak
Itun Zaharrean literatur genero ugari nahasten dira, eta horrek, sarritan, zaildu egiten du bere ulermen egokia. Nagusiki hauek dira genero ohikoenak:
1- Historikoa: Kontakizunak biltzen dira bertan. Egintza historikoekin batera esanahi metaforikoa duten historiak biltzen dira, eta gehienbat Israelen historia kontatzen dute Munduaren hasieratik Nazareteko Jesusen jaiotzara arte.
2- Legea: Gizartea eta erlijioa antolatzeko arauak biltzen dira.
3- Profezia: Jainkoak bidalitako mezulari batek (profeta) esandako mezuak eta igarkizunak.
4- Lirikoa: Poesia eran jarritako otoitzak, maitasun kantuak eta negar kantuak, besteak beste.
5- Jakituriazkoa: Aholku praktikoak, esaera zaharrak...
Itun Zaharreko liburuak
Pentateukoa
Liburu historikoak
- Josue
- Epaileak
- Rut
- Samuelen liburuak (2)
- Erregeen liburuak (2)
- Kroniketako liburuak (2)
- Esdras
- Nehemias
- Tobias
- Judit
- Ester
- Makabearren liburuak (2)
Profeten idazkiak
- Isaias
- Jeremias
- Negar Kantak
- Baruk
- Ezekiel
- Daniel
- Oseas
- Joel
- Amos
- Abdias
- Jonas
- Mikeas
- Nahun
- Habakuk
- Sofonias
- Ageo
- Zakarias
- Malakias
Olerki eta Jakituriazko liburuak
Ikus, gainera
Erreferentziak
Kanpo loturak
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Itun Zaharra |