1953ko Ipar Itsasoko uholdea

Uholdearen eraginak Herbehereetan.

1953ko Ipar Itsasoko uholdea Europako haize ekaitz erraldoi batek Herbehereak eta Erresuma Batuko kostaldean eragindako ekaitz indartsuaren ondorioz gertatu zen 1953ko urtarrilaren 31tik otsailaren 1era. Honen ondorioz, 2.167 pertsona hil ziren, horietatik 1.835k herberehetarrak ziren. Hondamendiak eragin handia izan zuen ordutik Herbehereak itsasoaren aurka babesteko moduan.

Uholdea

Neguko marea biziaren indarrari, behe presio guneak eragindako olatu handien eragina batu zitzaion. Horrek, urez bete zituen Ipar Itsasoko kostaldeetako gunerik baxuenak, eta Herbehereetako dike askok ezin izan zioten itsasoaren indarrari eutsi eta apurtu egin ziren. Kalterik handienak herrialde honetan izan ziren, guztira 1.835 hildako (gehienak hego-mendebaldeko Zeeland probintzian).

Erresuma Batuan 307 pertsona hil ziren, Lincolnshire, Norfolk, Suffolk eta Essex konderrietan. Belgikako Flandrian beste 28 pertsona hil ziren. Itsaso zakarrak hainbat ontzi hondoratu zituen, tartean MV Princess Victoria ferrya Belfast hiritik gertu (barruan zihoazen 133 pertsonak hil ziren).

Babeslekuak, dikeak eta polizak

Iraganean Herbehereak maizago urez betetzen ziren eta milaka pertsona hiltzen ziren horren ondorioz. Honen aurrean babesteko, "Vlietbergen" edo "terpen" mendiak bezala ezagututako babeslekuak eraikitzen hasi ziren. Mendi horiek hazi ahala, herrixka txikiak eraikitzen ziren gailurretan. Horiek konektatzeko dike txikiak eraiki ziren haien artean, eta hortik sortu ziren polizak. Dike eta haize-erroten eraikuntzaren ondorioz, eta boliderrak lehor mantendu zirenez, Herbehereak pixkanaka hazten joan ziren.

Ahuldutako dikeak

1953ko uholdearen aurretik, uste zuten dikeak uraren pasabidea eragizteko bezain altuak zirela. Dikeak luzeegiak ziren eta bigarren mundu-gerran jasandako kalteen eta mantentze falten ondorioz ahuldu egin ziren. Lan handiz sortu zen dikeen egitura hobetzeko eta kostaldea murrizteko plan bat. 1953ko urtarrilaren amaieran, deltako Batzordeak itsasoko beso handienak deskonektatzeko planak dokumentatzen zituen lehen txostena aurkeztu zuen. Hala ere, egun batzuk geroago uholdea gertatu zen.

Uholdearen arrazoi klimatologikoak

Urtarrilaren 30ean, Islandia hegoaldean, bere atzean depresio handia zuen ekaitz bat agertu zen. Ipar-mendebaldetik Holandarantz abiatu zen, ur kantitate handiak bultzatuz Calais itsasarterantz. Uholdeak okerrera egin zuen eta Eskoziaren ertzean zegoen urakan baten eraginez indartu egin zen. Herbehereetako zenbait lekutan dagoeneko ura dikeen gainera isurtzen zen. Urtarrilaren 31ko gauean ekaitzak bere indarra areagotu zuen Ipar Itsasoan eta kostaldean haizeek 10 indar-abiadura hartu zuten Beaufort eskalan. Gainera, ekaitza marea biziarekin konbinatu zen, eguzkiaren eta ilargiaren posizioaren eraginpean, uraren maila ohi baino gehiago igo zuelako. 03: 24an iritsi zen ura mailarik altuenera, Amsterdamgo mailatik 4.55 metrora. Dikeak ez ziren maila altu horiek jasateko diseinatuak izan, eta lehenengoak huts egin zuten maila maximora iritsi aurretik. Guztira 89 dike suntsitu ziren.

Itsasoaren indar suntsitzailea

Jende asko uragatik izututa esnatu zen gau hartan. Etxeak erori egin ziren, isurtzen zen uraren energiagatik eta astintzen zituen ekaitzagatik. Hala ere, egoeraren larritasuna ez zen oraindik ikusten. Gauzak okertu egin ziren otsailaren lehen arratsaldean bigarren uholde bat gertatu zenean. Uholde honek eragin zituen heriotza gehienak, dikerik gehienak suntsituak izan zirelako eta polderreko uraren maila are gehiago handitu zuelako. Lehen uholdeak iraun zuen etxe asko bigarren aldian erori ziren.

Laguntza humanitario

Garraiobideak urez bete zirenez, erreskate operazioak hasteko denbora asko behar izan zen. Egoeraren larritasuna otsailaren 2an, astelehenean, argi geratu zen. Kaltetutako inguruetako biztanleak ebakuatu egin zituzten, hegazkinek hondarreko ondasunak eta poltsak erortzen uzten zituzten bitartean. Laster, Herbehereetako eta Herbehereetatik kanpoko aktoreen laguntzarekin laguntza-programa handi bat ezarri zen.

Erasotutako eremuak berreraikitzea

Drees ministroak 1953ko otsailaren 4an iragarri zuen, bigarren konpartimentuan, dikeak berreskuratzeak lehentasuna izango zuela. Gainera, gobernuak delta Batzordeari hasiera eman zion, Ur eta Herri Lan Saileko zuzendari nagusia zen Maris jauna buru zela. Bitartean, boluntarioak eta dikeetako langileak gogor ari ziren lanean dikeetako zuloak ahalik eta ondoen ixteko. Zulo handiegiak "Unity caissons"-ekin itxi ziren. 1953. urtearen amaieran, gobernuak lehor deklaratu zuen eremua.

Ikus, gainera

• 1962ko Ipar Itsasoko uholdea

Kanpo estekak

• (Alemanez) Urtarrilaren 31ko isobara mapa Wetterzentrale.de webgunean.
• (Gazteleraz) http://www.deltawerken.com/La-inundaci%C3%B3n-de-los-Pa%C3%ADses-Bajos-en-1953/1544.html

• Datuak: Q504934
• Multimedia: North Sea flood of 1953 / Q504934

Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.