Carmelina Sánchez-Cutillas

Wikipedia, Entziklopedia askea
Carmelina Sánchez-Cutillas

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakCarmelina Sánchez-Cutillas Martínez
JaiotzaMadril, 1921eko ekainaren 23a
Herrialdea Espainia
HeriotzaValentzia, 2009ko otsailaren 22a (87 urte)
Hobiratze lekuaValentziako hilerri nagusia
Familia
Familia
Hezkuntza
HeziketaValentziako Unibertsitatea
Hizkuntzakkatalana
gaztelania
valentziera
Jarduerak
Jarduerakhistorialaria eta idazlea
Enplegatzailea(k)Levante-EMV (en) Itzuli
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
Genero artistikoaolerkigintza
eleberria
saiakera
Find a Grave: 34182885 Edit the value on Wikidata

Carmelina Sánchez-Cutillas Martínez (Madril, 1921eko ekainaren 23a – Valentzia, 2009ko otsailaren 22a) madrildar idazlea izan zen, eta poesia, narratiba eta historia landu zituen.[1][2][3][4]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Carmelina Sánchez-Cutillas Madrilen jaio zen; luzaroan uste izan zen 1927an jaio zela, baina duela gutxi egindako ikerketen arabera, jaioteguna 1921eko ekainaren 23a izan zen.[5] Bartzelonan etapa labur baten eman ondoren, familia Valentziara joan zen behin betiko. Haurtzaroa Altean eman zuen, eta aitonaren, Francisco Martínez eta Martínez historialari altearraren eraginpean bizi izan zen. Hark eragin handia izan zuen bai idazle gisa zuen bizitzan, bai historiako liburuekiko maitasunean.[6][7] Horrek eragina izan zuen, hain zuzen, geroko jarduera intelektualean. Filosofia eta Letretako ikasketak egin zituen Valentziako Unibertsitatean.

Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Levante egunkarian parte hartu zuen; han, kultura-orrialdeez arduratu zen, eta gai historiko eta literarioko artikuluak idatzi zituen. Hain zuzen ere, Valencia egunkariaren gehigarrian parte hartu zuen Beatriu Civerarekin, 1954 eta 1970 bitartean.[8] Hori ez zen jarduera bakana izan, artikulu horiekin batera, Carmelina Sánchez-Cutillasek Erdi Aroko historiari eta literaturari buruzko hainbat ikerketa argitaratu baitzituen, bai gaztelaniaz bai katalanez, hala nola Don Jaime El Conquistador Alacanten (1957), Lletres closes de Pere el Cerimoniós endreçades al Consell de València (1967) edo Jaume Gassull, poeta satíric valencià del s. XV (1971).[3][9]

Sorkuntza-idazle gisa, Carmelinak poesia landu zuen batez ere, eta berrogeita hamarreko edo gerraosteko belaunaldi poetikoa osatu zuten irudietako bat da, besteak beste, Valls, Matilde Llòria, Ana Maria Ibars , Vicent Andrés Estellés eta Maria Beneytorekin batera. Halaber, Matèria de Bretanya (1976) nobelaren egilea da. Eleberri horrek 1975ean Andròmina Saria jaso zuen, eta oso harrera ona izan zuen irakurleen artean. Gainera, bi narrazio idatzi zituen. El llamp i la sageta dels records i A la reverent e honrada Sor Francina de Bellpuig, moja professa al convent de la Puritat cara cosina nostra (1981), non Carmelinak artifizio historiografikoa erabilti zuen Isabelen Erdi Aroko testu baten transkribatzaile gisa pasatzeko.[2]

Matèria de Bretanyan iraganari, oroitzapenei eta mitologiari buruzko gogoeta egin zuen. Gai hori garatzen da bere poema-liburu handienean, Els jeroglífics i la pedra de Rosetta (1976), non etengabe aipatzen den zenbait kulturatako jakintza mitologiko eta legendarioa. Lehen, ordea, hirurogeiko hamarkadan, estetika errealistako beste bi poema-liburu argitaratu zituen (batez ere lehena): Un món rebel (1964) eta Conjugació en primera persona (1969). Bere produkzioak ez zen lan horiekin amaitu. 1980an argitaratu zuen bere azken poema-liburua, Llibre d’amic e amada, 1969ko poema-liburuko esretikatik hurbilago Els jeroglífics-etik baino. Azkenik, 1997an Obra poètica de Carmelina Sánchez Cutillas argitaratu zen oso-osorik, bere konposizio guztiak biltzen dituena.[1][10]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

82 urte zituela hil zen, 2009ko otsailaren 21ean, Valentzian.[11] 2011n, haren liburutegia eta artxiboa Valentziako Nicolau Primitiu liburutegiari eman zitzaizkion.[12]

Karmelina kazetaria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Carmelinak argitaratutako lehen lanak Levante egunkariaren astekarian izan ziren.[13][14]

Carmelinak gehien landutako alderdietako bat Assumpta, Sicaina, València Cultural, Pensat i Fet, l’Altar de Russafa, l’Altar del Mercat, Mare de Dèu de Concentaina eta, batez ere, del Diario Levante aldizkariko Valencia izeneko gehigarria izan zen.[15]

Karmelina poeta[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen poema-liburuak gaztelaniaz idatzi zituen: Virazón eta Terral, eta Versos para un río muerto, erlieberik ez zutenak.[12]

Oro har, haren poesiak garrantzi gutxi izan zuen literaturan, lagunen artean izan ezik.[14] Hain zuzen, haren poemek Kentuckyko Unibertsitatearen onarpena izan zuten lehenago, eta hark saritu egin zuen bere lana, eta Un mundo rebelde lanarengatik saria eman zion lehen erakundea izan zen.[16] Lan hori Valentziako Diputazioaren Valencia de Poesía Sarian finalista izan zen, 1964.[16] Espainian, Un mundo rebelde eta Conjugación en primera persona Carmelinak berak argitaratu behar izan zituen .[16]

Libro de amigo y Amanda, Valentziako Udalaren diru-laguntza jaso zuen 1980an argitaratzeko.[14]

Codolada idatzi zuen, bertso oktosil.labs humoristiko eta satirikoetan egindako konposizioak.[17]

Lore-jokoetan ere jaso zuen saria, Lo Rat Penaten.[18]

Carmelina historialaria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikerketa historikoko lanak izan ziren garrantzitsuenak eta arrakastarik handiena izan zutenak; hain zuzen ere, oso maiz jaso dituzte sariak, adibidez, Lo Rat Penat-ek deitutako lehiaketetan. Bi Pedro-en arteko Aragoi eta Gaztelako gerrari buruzko lana nabarmendu behar da. Lan hori Lo Rat Penaten Lore Jokoetan saritu zuten, eta geroago La editorial Dalmau de Barcelonak katalanez argitaratu zuen, lana gaztelaniaz idatzi baitzuen.[19]

1957 Alacanteko Ikasketen Institutuak bere lan sarituetako bat argitaratu zuen, Don Jaime El Conquistador, Alacanten, eta Carmelinaren lehen liburua argitaratu zuen. Historialari gisa, honako hauei buruz idatzi zuen: Jaime I (1955eko Lo Rat Penaten Lore Jokoetan saritutako biografia), Sor Isabel de Villena, Erdi Aroko emakumeak, Valentziako Urrezko Mendeko literatura, San Vicente Ferrer, edo antzerkiaren jatorria.[20][18]

Ia 30 urtez ikerketa historikoan lan egin zuen, eta bi historia-liburu argitaratu zituen, bost kongresu ponentzia (besteak beste, Erdi Aroko Historiako portugaldar-espainiar Kongresua (Porto, 1968ko ekaina), Aragoiko IX Congresso di Storia Della Corona (Napoles, 1973ko apirila) eta Aragoiko Historiako kongresuak, VIII (Valentzia, 1967 eta X (Zaragoza, 1976))[21] eta ehun artikulutik gora hainbat komunikabidetan, eta dozena bat sari jaso zituen Rat Penat-eko Lore Jokoetan aurkeztutako lanengatik,[20] hala nola Jaime eta Puig de Santa María, Valentziako Diputazioak, 1956k[22] edo Lletres closes de Pere el Cerimoniós-ek, Rat Penaten Lore Jokoetan saritutako bigarren liburua da, eta Barcino argitaletxeak argitaratu zuen 67. urtean, katalanez.[23][24]

Juegos Floras de lo Rat Penat-en ere sariak jaso zituzten Puigeko Errege Monasterioko monografia historikoa, Alturako Santa Kobako monografia eta Alacanteko Probintziako Mariologia izeneko hagiografiari buruzko lanek.[25]

Erdi Aroko gure literatura ere ikertu eta argitaratu zuen, eta arlo horretan Valentziako eskola satirikoa izan zen interesatua, besteak beste, Jaume Gassull, XV. mendeko poeta satiriko valentziarra.L’estil, vocables dubtosos i castellanismes (1971). Lan horiek guztiak Valentziako Nicolau Primitiu Liburutegiko Carmelinaren legatuaren parte dira, eta bertan Gassulli buruzko dokumentazio ugari dago (bereziki, la Brama dels llauradors de l’horta de València contra lo venerable mossén Fenollar i Lo somni de Joan Joan, Bonifaci Ferrer i la Bíblia Valenciana, Violant d’Hongria, Bernat Fenollar i Lo procés de les olives, sant Vicent Ferrer (zeini buruz artikulu hauxe argitaratu zuen: «Sant Vicent Ferrer, un sant feminista»), Joan Timoneda, Joanot Martorell («Remembrança de Tirant lo Blanch», Levante, 1969), etab.[21]

Carmelina nobelagilea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eleberrigile gisa bere lehen liburuetako bat idatzi zuen, gaztelaniaz: Sobre estas tierra, novela costumbrista.[12] Baina, zalantzarik gabe, literaturan garrantzi handiena eman zion liburua Matèria de Bretanya izan zen, valentzieraz idatzia.

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Kentuckyko Unibertsitateak Un mundo rebelde lanarengatik saria eman zion lehen erakundea izan zen. Gero, lan berarekin Valentziako Diputazioaren Valencia Poesía Sarian finalista izan zen, 1964.
  • 1975ean Andròmina Saria jaso zuen Matèria de Bretanya lanarengatik
  • 2008an, Huguet Fundazioak "Valenciana del año 2008" saria eman zion, eta AELC (Asociación de Escritores en Lengua Catalana) elkarteko ohorezko bazkide izan zen.[1] Valentziako Hizkuntzaren Akademiak 2020ko idazle izendatu zuen.[26]
  • Valentziako hainbat kale eta eraikinek dute bere izena. Besteak beste, 2010ean Altean plaza bat inauguratu zen bere izenarekin, eta 2011n, hil eta bi urtera, Benicalap-en (Valentzia) bere izena duen liburutegi bat inauguratu zen.[27][28] Era berean, Valentziako Gorteek ekitaldi bat egin zuten Idazleen Egunean, Valentziako Gorteetako presidente zen Enric Morera, Valentziako Generalitateko presidente Ximo Puig eta Kulturako ministro ohi Carmen Alborch bertan zirela.[29]
  • 2017. urtean lehen aldiz deitu ziren "Premis Altea de Literatura i Investigació". Hainbat modalitate konbinatzen dituzte, hala nola narratiba eta entsegua, valentzieraz. Horien barruan atal bat dago, Francisco Martínez eta Martínez Saiakuntza eta Ikerketa Saria, idazlearen aitonaren omenez, eta beste bat, Carmelina Sánchez- Cutillas nobela eta prosa narratiboa Alteako idazlearen omenez.[30][31][32]
  • 2020an, Massalfassarko Udalak Carmelina Sánchez-Cutillas aretoa inauguratu zuen, Carmelinaren omenez.[2] 2020ko Idazle izendatu zuen Hizkuntza Idazlearen Valentziako Akademia .[33] Izendapena 2021ean luzatu zen, Covid-19 pandemia krisia zela eta, 2020ko jarduerak atzeratu baitziren.[34] 2021ean, Almassorak plaza bat eskaini zion.[35]

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Poesia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1964 Un món rebel. Valentzia: Vives Moraren oinordekoa.[36][1]
  • 1969 Conjugació en primera persona [Vicent Andrés Estellésen pròleg-a]. Valentzia: Vives Moraren oinordekoa.[36][1]
  • 1976 Els jeroglífics i la pedra de Rosetta. Valentzia: Editorial Tres i Quatre.[36][1]
  • 1980 Llibre d'amic i amada. Valentzia: Fernando Torres.[36][1]

Bere poesia-lanaren antologiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1997 Obra poètica/ (1970-1980). Valentzia: Generalidad Valenciana.
  • 2000 Trenta poemes. Antologia elebiduna, Lluís Alperak argitaratu eta gaztelaniara itzulia. Alacant: Juan Gil-Albert Institutua.

Antologada poeta gisa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Les cinc branques (Kataluniako emakumezkoen poesia). Compilat i ordenat per Esteve Albert i Corp, Roser Matheu i Sadó, Octavi Saltor, Antoni Ρ-Cornadó i M. Assumpció Torras. Esteve Albert i Corp, Engordany, Andorra / Bartzelona, 1975. (ISBN ), (ISBN 8440084072 )
  • Eròtiques i despentinades. Un recorregut de cent anys per la poesia catalana amb veu de dona. Arola Editors, Tarragona, 2008. (ISBN 978-84-92408-04-7 ).
  • etab.

Narratiba[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1975 Matèria de Bretanya. Valentzia: Editorial Tres i Quatre.
  • 1981 El llamp i la sageta dels records. L'Espill aldizkariaren lehen alean argitaratutako ipuina.[12][12]
  • 1981 «A la reverent e honrada Sor Francina de Bellpuig, monja professa al convent de la Puritat e cara cosina nostra». Cairell [Sor Isabel de Villenaren gutun apokrifoa (Valentzia, 1430-1490) «Sor Francina de Bellpuig» delako bati].[12][37]

Saiakera, literatura zientifikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere saiakuntzen artean, Erdi Aroko historiari eta literaturaren kritikari buruzko ponentziak eta idatziak nabarmentzen dira. Horien artean, hauek nabarmentzen dira:

Liburuak (azterlanak eta biografiak)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1957 Jaime el Conquistador Alacanten
  • 1967 Pere el Cerimoniosen Lletres closes endreçades al Consell de València. Bartzelona: Rafael Dalmau, 1967.[38]
  • 1969 Portugalgo Pedro infantea Aragoiko Jaime I. erregearen gortean egoteari buruzko oharrak.
  • 1970 La fàsica vella, dita de murs i valls. Congrés d’Història de la Corona d’Aragóri (1969) aurkeztu eta liburu gisa argitaratu zen.[38]
  • 1974 Francisco Martínez eta Martínez. Goi-mailako humanista bat (1866-1946), aitonaren biografia.

Artikuluak eta ponentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • «Sant Vicent Ferrer, un sant feminista»
  • 1969 «Remembrança de Tirant lo Blanch», Levante.
  • 1971 «Jaume Gassull, xv. mendeko poeta satiriko valentziarra. L’estil, vocables dubtosos i castellanismes». Ponència al I Congrés d'Història del País Valencià.[38]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e f g «Diccionari Biogràfic de Dones - Biografia 114» dbd.vives.org.
  2. ↑ a b c massalfassar, v s l. (2020-03-04). «Massalfassar inaugura la sala Carmelina Sánchez-Cutillas» Levante-EMV.
  3. ↑ a b «Carmelina Sánchez-Cutillas i Martínez del Romero | enciclopèdia.cat» www.enciclopedia.cat.
  4. ↑ «Biografia Carmelina Sànchez-Cutillas i Martínez · memoriavalencianista.cat» memoriavalencianista.cat.
  5. ↑ Borja Sanz , Joan i Francés Díez, M. Àngels. [https://www.avl.gva.es/documents/31987/98101/Llibret_CSC.pdf/7d9808c5-ecbd-472a-b2dd-54344514e41e «CARMELINA SÁNCHEZ-CUTILLAS «Des de les fronteres del silenci»»] Carmelina Sánchez-Cutillas. «Des de les fronteres del silenci».
  6. ↑ S.L, EDICIONES PLAZA. «Carmelina Sánchez-Cutillas: la escritora de Altea» Cultur Plaza.
  7. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàg 26-27
  8. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàg. 38
  9. ↑ massalfassar, v s l. (2020-03-04). «Massalfassar inaugura la sala Carmelina Sánchez-Cutillas» Levante-EMV.
  10. ↑ Alberola, Miquel. (2009-02-24). Carmelina Sánchez-Cutillas, escritora rebelde valenciana. ISSN 1134-6582..
  11. ↑ «La escritora Carmelina Sánchez-Cutillas muere a los 82 años en Valencia» Levante-EMV 2009-02-24.
  12. ↑ a b c d e f Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàgs. 36-37
  13. ↑ Lacueva i Lorenz, Maria «Bastir un pont sobre l’abisme i no perdre l’equilibri (o ésser dona i escriptora en català durant el franquisme al País Valencià).». Bastir un pont sobre l abisme i no perdre l equilibri (o ésser dona i escriptora en català durant el franquisme al País Valencià)..
  14. ↑ a b c Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. {{ISBN|978-84-121584-1-0}}. Pàg. 43
  15. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. {{ISBN|978-84-121584-1-0}}. Pàg. 91
  16. ↑ a b c Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valencià). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàg 41
  17. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàg 44
  18. ↑ a b Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàg 21
  19. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàg 57-58 ↑
  20. ↑ a b Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. ISBN 978-84-1215484-1-0. Pàg 133
  21. ↑ a b CARMELINA SÁNCHEZ-CUTILLAS «Des de les fronteres del silenci» Material didàctic per a Batxillerat Joan Borja i Sanz Maria Àngels Francés Díez. Acadèmia Valencina de la Llengua. Carmelina Sánchez-Cutillas, escriptora de l’any 2020
  22. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. {{ISBN|978-84-121584-1-0}}. Pàg 135
  23. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. {{ISBN|978-84-121584-1-0}}. Pág 139
  24. ↑ Borja Sanz, Joan i Francés Díez, M. Àngels «Semblança autobiogràfica». CARMELINA SÁNCHEZ-CUTILLAS «Des de les fronteres del silenci».
  25. ↑ Del Romero Sánchez-Cutillas, Luis. La meva cambra més estimada (en valenciano). Xavier Bellot i Manolo Gil. València: Vincle, Juny 2020, p. 235. {{ISBN|978-84-121584-1-0}}. Pág 141
  26. ↑ «La Academia Valenciana de la Lengua celebrará en 2022 el Año Joan Fuster coincidiendo con el centenario del autor» La Vanguardia 2017-01-25.
  27. ↑ López, Raquel. (2010-08-18). «Altea pone una plaza a Carmelina Sánchez-Cutillas con una pla» Levante-EMV.
  28. ↑ «Los vecinos de Benicalap disponen desde hoy de la nueva biblioteca “Carmelina Sánchez-Cutillas”» elperiodic.com.
  29. ↑ elDiariocv. (2017-10-15). «Carmelina Sánchez-Cutillas y María Cambrils, homenajeadas en las Corts por el Día de las Escritoras» ElDiario.es.
  30. ↑ «Premis Altea» Altea Cultural.
  31. ↑ Coello, Diego. (2021-02-03). «Los Premis Altea de Literatura i Investigació 2021 baten el record con 160 originales presentados» Información.
  32. ↑ S.L, EDICIONES PLAZA. «Récord de participación en los Premis Altea de Literatura i Investigació 2021» Alicanteplaza.
  33. ↑ S.L, EDICIONES PLAZA. «La AVL convierte 2020 el año de Carmelina Sánchez-Cutillas» Cultur Plaza.
  34. ↑ Press, Europa. (2020-05-08). «La AVL prorroga el Año Carmelina Sánchez-Cutillas hasta 2021 para llevar a cabo toda la programación» www.europapress.es.
  35. ↑ «Escritoras y maestras valencianas pondrán nombre a algunas de las calles y plazas de Almassora» Castelló Extra 2021-03-22.
  36. ↑ a b c d Obra de Carmelina Sánchez-Cutillas a l'Associació d'Escriptors en Llengua Catalana (AELC), en català i castellà. [Accedit el 5-06-2021].
  37. ↑ «Porpra i caretes per als germans», d'Enric Casasses, El País, 26-02-2009. [Accedit el 5-06-2021].
  38. ↑ a b c «Carmelina Sánchez-Cutillas», Ferran Esquilache Martí, Harca.org, Medievalistes valencians. [Accedit el 5-06-2021].

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Autoreari buruzko artikuluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Carmelina_Sánchez-Cutillas&oldid=9532465"(e)tik eskuratuta