Dachauko kontzentrazio esparrua
| Dachauko kontzentrazio esparrua | |
|---|---|
| Dachau | |
 | |
| Kokapena | |
| Estatu burujabe |  Alemania |
| Alemaniako estatua |  Bavaria |
| Gobernu-eskualde | Bavaria Garaia |
| Bavariako baserri-barruti | Dachau |
| Greater district town | Dachau |
| Koordenatuak | 48°16′12″N 11°28′06″E / 48.2699°N 11.4683°E |
 | |
| Altitudea | 478 m, itsas mailaren gainetik |
| Historia eta erabilera | |
| Liberation of the Dachau concentration camp | |
| Inaugurazioa | 1933ko martxoaren 22a |
| Zuzendaria | Hilmar Wäckerle Theodor Eicke Heinrich Deubel (en)  Hans Loritz Alexander Piorkowski Martin Gottfried Weiss (en) Eduard Weiter |
| Suntsipena | 1945eko apirilaren 29a (liberation (en) ) |
| Webgune ofiziala | |
Dachauko kontzentrazio esparrua (alemanez: Konzentrationslager Dachau) kontzentrazio esparru bat izan zen, naziek 1938an, Dachau (Bavaria) herritik hurbil 1933an eratu zutena.
Kontzentrazio esparrua erabiltzen ez zen bolbora-fabrika baten gainean eraiki zuten, eta instalazio nagusiak 1933ko martxoaren 21ean amaitu zituzten. Hurrengo egunean esparrua, lehenengo presoak- 150 komunista eta sozialdemokrata- sartu zituzten.[1]
Hasiera batean, tokiko SAk eta SSek kudeatu zuten, eta 1934tik SSren agintaritzapean egon zen. Zigor izugarri krudelen agertokia izan zen, eta esparru-sistema ordenatu eta eraginkorraren eredu izan zen. Bere kudeatzaile nagusia, Theodor Eicke, Heinrich Himmler berak izendatua, presoak Estatuaren etsai infrahumanotzat jotzearen eta juduei emandako tratamendu bereziaren arduraduna izan zen, ikuspuntu fisiko eta psikologikotik zigor suntsitzaile gisa. Dachaun ehunka esperimentu mediko ilegal eta anker ere egin zituzten.[2] Esparrua 1933ko martxoaren 22tik 1945eko apirilaren 29an askatu zuten arte irekita egon zen.
Auschwitzeko kontzentrazio-esparru handienarekin batera, Dachau nazien kontzentrazio-esparru ezagunenetako bat da, eta, urtero, hainbat bisitari izate ditu.
Deportaziorako trenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]XX. mendearen 30. eta 40. hamarkadetan Europan zehar eraikitako trenen sarea milaka pertsonen deportazioa azkartu zuen.[3] Trenak Angulema, Compiènge, Bordele edota Penne d’Agenais-eko tren geltokietatik ateratzen ziren eta kontzentrazio-esparruetara heltzen ziren.[3]
Trenetako bat bereziki ezaguna egin zen, tren-mamua delakoa.[3] Vernet d’Ariègeko esparruan hasi zuen bidaia, gero Toulusera abiatu eta bertan Saint Micheleko espetxean zeuden presoak eta inguruetako esparruetan zeuden emakumeak sartu zituzten.[3][4] Konboia 1944ko uztailaren 3an atera zen Toulusetik 750 deportaturekin (221 espainiar) eta 1944ko abuztuaren 28an heldu zen Dachaura, 54 egun beranduago.[3] Bidai luze horren arrazoien artean aliatuen sabotajeak egon ziren.[5] Izan ere, Normandiako frontea babestu nahian garraio-sarea suntsitzen saiatu ziren.[5] Dachaura heltzean 536 preso geratzen ziren, batzuk ihes egitea lortu zuten, beste hainbat bidean fusilatu zituzten.[5]
Deportatu horien artean hainbat emakume euskaldun egon ziren, haien artean, Jesusa Lesburguères, Nicolasa García Chicarro, Maria Josefa Sansberro, Aimée Larlus, Marie-Louise Laserre eta Suzanne Cazaux.
Zineman
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Jorge Amat zuzendariak 2017an Les résistants du train fantôme dokumentala zuzendu zuen, tren mamuari buruzkoa.[6]
- Steven Spielberg eta Tom Hanks-en Band of Brothers telesailaren kapituluetako batean Dachauko kontzentrazio esparrua agertzen da.[5]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Gaztelaniaz) Memorial del campo de concentración de Dachau. in: Topografía de la memoria..
- ↑ Cf. Crónica del Holocausto, LIBSA, Madrid, 2002, pág. 62.
- ↑ a b c d e (Gaztelaniaz) «Deportados españoles en Dachau: la historia del tren fantasma» cultura.cervantes.es (kontsulta data: 2025-02-08).
- ↑ (Frantsesez) «L'odyssée des déportés du train fantôme - Historique» www.lesdeportesdutrainfantome.org (kontsulta data: 2025-02-08).
- ↑ a b c d (Gaztelaniaz) Alcolea, Alejandro. (2024-08-10). «El "tren fantasma" de la Segunda Guerra Mundial: el infernal último viaje de 700 personas entre Francia y el campo de Dachau» Xataka (kontsulta data: 2025-02-08).
- ↑ (Gaztelaniaz) Les résistants du train fantôme (2017). (kontsulta data: 2025-02-08).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q151198
Multimedia: Dachau concentration camp / Q151198