Farideh Lashai
| Farideh Lashai | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Raxt, 1944 |
| Herrialdea |  Iran |
| Heriotza | Teheran, 2013ko otsailaren 24a (68/69 urte) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | margolaria |
Farideh Lashai, farsieraz فریده لاشایی , erromazizatua Farideh Lāshāyī (Rasht, Iran, 1944 – Teheran, Iran, 2013ko otsailaren 24a) irandar artista, margolaria, pentsalari eta ekintzaile politikoa izan zen. Naturari lotutako pinturengatik eta 2007tik aurrera egin zituen bideoengatik ezaguna.[1] Idazle eta itzultzaile lanetan ere aritu zen. Bere libururik aipagarriena Shal Bamu autobiografia da (Txakala heldu da), 2003an argitaratua. Persiako kulturan, Bertolt Brecht bezalako idazleen literaturan, zineman eta animazioan inspiratuta dago.
Bizitza eta lana[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Txikitatik, Farideh-ek irakurketarako eta antzerkirako interes handia erakutsi zuen, Teherango ikastetxean gidoiak idatzi, jardun eta obrak zuzendu ere egin zituela.
Derrigorrezko prestakuntza amaitu ondoren, Alemaniara joan zen. Municheko itzulpen-eskolan ikasi zuen, eta, ondoren, Dekorazio-arteak Vienako Arte Ederren Akademian.[2]Frankfurteko Unibertsitatean literatura alemana ikasi zuen, eta batez ere Bertolt Brecht-en antzerkiak erakarri zuen. Bertolt Brecht-en askatasun narratiboa, eszenatokien sinplifikazioa edo musikaren erabilera miretsi zituen.
Artista ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bertolt Brechten antzerki-lan garrantzitsuak itzuli zituen farsiera. Zinemarekiko eta animazioarekiko ere interes handia zuen, hizkuntza artistikoen hibridaziora eraman baitzituen. Francisco de Goya margolari espainiarra izan zen bere beste inspirazio handienetako bat, Madrilen egon zenean, San Antonio de la Florida elizan hilobia bisitatu baitzuen.
Gaztetatik intelektualekin, poetekin, zinemagileekin, idazleekin eta itzultzaileekin adiskidetasun-harremanak izan zituen, bai bere herrialdean bai kanpoan. Ezkertiarrekin politikoki konprometituta, Qasreko espetxean espetxeratu zuten 1974 eta 1976 urteetan, Persiako xaharen erregimenaren aurka egoteagatik, espetxean antzerki talde bat osatuta.[3]
2003. urtetik aurrera, Shal Bamu autobiografia argitaratuta, esperimentuak egiten hasi zen bere pinturei buruzko animazioak proiektatuz. 2007an egin zuen lehen instalazioa, eta, harrezkero, eszenak proiektatu zituen bozetoan egindako pinturen gainean, collage edo mihiztadura multimedia gisa.
1990eko hamarkadaren amaieran, Lashaik Neda Group sortu zuen, irandar artista-taldea, zeinetan 12 emakume-margolari zeuden.[4]
2013an minbiziaren aurkako borroka luze baten ondoren, Teherango Jam ospitalean hil zen, 68 urte zituela.[5]
2017. urtean, Pradoko Museo Nazionalak aldi baterako erakusketa bat eskaini zion hil ondoren, bere azken lanarekin La obra invitada programan Cuando cuento estás solo tú... pero cuando miro hay solo una sombra, Pintura Beltzen Aretoaren ondoan, eta Francisco de Goyaren Gerrako Hondamendiak serieari buruzkoa da. 2019an, Espainiako Kultura Ministerioak "Una tierra llamada ideología/Ideologia izeneko lurra" izeneko erakusketa jarri zuen Madrilgo Tabacaleran, Artearen Sustapenean.
Bere obraren ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lashairen lanek izaera intelektual eta poetikoa dute, hurbilketa plastiko garaikideak biltzen dituen sentsibilitatea erakutsiz, Irango nortasun kulturalean sustraitutako substratu tradizionalarekin. Izan zuen literaturarekiko, antzerkiarekiko, zinemarekiko eta animazioarekiko grina handiaren bidez, berezko hizkuntza unibertsala artikulatu zuen. Bere lanak irrika eta malenkoniarako joera adierazten du, ideia baten abstrakzioaren bilaketan sakonduz, bere osotasunean landutako kontzeptua arakatzeko.[3]
Bere naturako pinturetan, Paul Cézanneren tradizioa eta bere kultura bezalako erreferenteen gurutzaketa ikus daiteke (gizalegeak eta granadak, bere jaioterriko oroitzapenak), zeinekin sinbolo bat sortu eta naturaren ulermen lausoa egin nahi izan zuen, arima hautemateko.
Bere aktibismoak bere arte-lanaren izaera baldintzatu zuen, bere lanen bidez bizi izan zituen tragedia politikoak salatuz, hala nola Iran eta Iraken arteko Gerra edo 1986ko Teheran hiriko bonbardaketa. Horrelaxe lortu zuen, bere lanaren funtsa gertaera puntualek ez baldintzatzea, memoria kolektiboaren esentzia unibertsala adierazteko.[3]
Erakusketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Banaka[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1968, Milan, Italia, Duomo Galeria
- 1968, Selb, Alemania, Estudio Rosenthal
- 1973, Teheran, Iran, Seyhoon galeria
- 1974, Teheran, Iran, Teherango Galeria
- 1976, Teheran, Iran, Teheraneko Galeria
- 1977, Khoozestan, Iran, Irango Petrolio Konpainia Nazionalaren Kultur Zentroa
- 1984, Bakersfield, Estatu Batuak, Clark galeria
- 1987, Basilea, Suitza, Demenga Galeria
- 1987, La Valeta, Malta, Arte Ederren Museo Nazionala
- 1987, Teheran, Iran, Galeria Klasikoa
- 1987, Teheran, Iran, Golestan Galeria
- 1988, Düsseldorf, Alemania, Libertas Galeria
- 1988, Basilea, Suitza, Demenga Galeria
- 1988, Mammoth Lake, AEB, Arte-galeria
- 1990, Estatu Batuak, Berkeleyko Unibertsitatea
- 1990, Londres, Ingalaterra, Hill Gallery
- 1992, Teheran, Iran, Golestan Galeria
- 1993, Düsseldorf, Alemania, Aum Hufeisen galeria
- 1994, Teheran, Iran, Golestan Galeria
- 1995, Pau, Frantzia, Nouste Henric Galeria
- 1996, Teheran, Iran, Golestan Galeria
- 1997, Laudun, Frantzia, Chateau Lascours Galeria
- 1998, Teheran, Iran, Golestan Galeria
- 2005, Teheran, Iran, ΚArt Gallery
- 2016, Sharjah, Arabiar Emirerri Batuak, Sharjah-ko Arte Fundazioa[6]
- 2017, Madril, Prado Museoa[7]
- 2019, Madril, Tabacalera (Madril) Promoción del Arte[8]
Kolektiboak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1968, Ostende, Belgika, Nazioarteko artista gazteak
- 1971, Teheran, Iran, Teherango Nazioarteko Erakusketa (Austriako Pabiloiko kide gisa)
- 1973, Teheran, Iran, Teherango Emakume Artista Iraniarren Nazioarteko Erakusketa
- 1975, Teheran, Iran, Lau emakume artistaren erakusketa, Gizarte Aurreikus-Amerika
- 1978, Basilea, Suitza, Nazioarteko Erakusketa
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Iranian contemporary artist Farideh Lashai dies at 68. Payvand.com.
- ↑ Tsai, Sylvia. «Farideh Lashai, Iranian Artist, Dies at 68» ArtAsiaPacific.
- ↑ a b c Una tierra llamada ideología. .
- ↑ Lashai. .
- ↑ «Farideh Lashai» Iran Chamber Society.
- ↑ «exhibitions - Sharjah Art Foundation» sharjahart.org.
- ↑ «La obra invitada: Farideh Lashai - Exposición - Museo Nacional del Prado» www.museodelprado.es.
- ↑ «Farideh Lashai. Una Tierra Llamada Ideología. Promoción del Arte» www.promociondelarte.com.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ΚArt Gallery Biografia, hautatutako lanak eta erakusketak ΚArt Galleryn
- Elahe Gallery Biografia eta artelanak Elahe Art Galleryn
- Bansie Vasvanik naturan erresistentzia-mota bat aurkitu zuen artista irandar bat, 2016ko maiatzaren 9a
- Farideh Lashai artista irandarraren azken lana ikusgai Prado Museoan
Datuak: Q5435287
- 1944ko jaiotzak
- 2013ko heriotzak
- Artistak
- Emakume artistak
- Irango artistak
- Margolariak
- Emakume margolariak
- Irango margolariak
- Ekintzaileak
- Emakume ekintzaileak
- Irango ekintzaileak
- Irango idazleak
- Itzultzaileak
- Emakume itzultzaileak
- Irango itzultzaileak
- XX. mendeko margolariak
- XXI. mendeko margolariak
- XX. mendeko emakume idazleak
- XXI. mendeko emakume idazleak