François Arago

François Arago
	; Irudi gehiago
Frantziako gobernuburua
Frantziako Gerra ministro
4. president of the Société des gens de lettres (en)
126. Frantziako Zientzien Akademiako lehendakari
; Frantziako Nazio Biltzarreko kidea
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Dominique François Jean Arago Roig
Jaiotza	Estagel, 1786ko otsailaren 26a
Herrialdea	Frantzia
Lehen hizkuntza	katalana
Heriotza	Paris, 1853ko urriaren 2a (67 urte)
Hobiratze lekua	Père Lachaise hilerria
Familia
Aita	François Bonaventure Arago
Ama	Marie Arago
Seme-alabak	ikusi Emmanuel Arago; Alfred Arago;
Anai-arrebak	ikusi Jean Arago; Jacques Arago; Étienne Arago; Victor Arago; Joseph Arago;
Leinua	Arago family (en)
Hezkuntza
Heziketa	Lycée François-Arago (en) ; École polytechnique ; (1803 -
Doktorego ikaslea(k)	Yvon Villarceau (en)
Hizkuntzak	frantsesa; katalana
Ikaslea(k)	ikusi Augustin Fresnel; Hippolyte Fizeau; Paul Auguste Ernest Laugier (en) ; Auguste Comte; Émile Gautier (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	astronomoa, matematikaria, fisikaria, politikaria, unibertsitateko irakaslea, biografoa eta idazlea
Lantokia(k)	Paris
Enplegatzailea(k)	Bureau des Longitudes (en)
Jasotako sariak	ikusi Copley Domina (1825) ; Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; citizen of Edinburgh (1834) ; Rumford Domina (1850) ; Order of the Cross of July ; Honorary Fellow of the Royal Society of Edinburgh ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; Foreign Member of the Royal Society (1818ko martxoaren 12a) ; Ohorezko Legioko zalduna (1818ko urriaren 30a) ; Ohorezko Legioko ofiziala (1825eko maiatzaren 19a) ; Ohorezko Legioko komandantea ; Ohorezko Legioko ofizial handia ; 72 names on the Eiffel Tower ;
Kidetza	Royal Society; Frantziako Zientzien Akademia; Société Philomathique de Paris (en) ; Edinburgoko Errege-elkartea; Suediako Zientzien Errege Akademia; Zientzien Bavariar Akademia; San Petersburgoko Zientzien Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Warsaw Society of Friends of Learning (en) ; Prusiako Zientzien Akademia; XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala; Académie Nationale de Médecine (en) ; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia; Accademia delle Scienze di Torino
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
Alderdi politikoa	baliorik ez

Dominique François Jean Arago (Estagel, 1786ko otsailaren 26a - Paris, 1853ko urriaren 2a) Frantziako fisikari, politikari eta astronomoa izan zen. Perpignanen egin zituen lehen ikasketak eta Eskola Politeknikoan sartu zen 1804. urtean. Bureau des Longitudes bulegoan idazkari izan zen, eta erakunde horretako urtekaria idatzi zuen. Meridiano arkua neurtzen lagundu zion Biot zientzialariari. Harekin neurtu zuen airearen eta beste zenbait gasen trinkotasuna. Fisikaren eta astronomiaren barruan hainbat alorretan egin zituen azterketak eta aurkikuntzak: optika, mineralogia, fisika kosmikoa eta geografia fisikoa landu zituen. Polarizazio magnetikoa aurkitu zuen, eta Copley domina eman zioten horregatik; elektrizitate eta fotometrian ere egin zituen behaketak; fotometro bat asmatu zuen.

Analisi eta Geodesia irakaslea izan zen hogei urtean zehar, eta astronomia-ikastaro bikainak ere eman zituen. 1848an gobernuan sartu zen herriak aukeratuta; Frantziaren kolonietan esklabotza desagerrarazi zuen. Luis Napoleonen gobernua sortu zenean utzi zuen politika. Gay-Lussac zientzia-gizonaren laguntzaile izan zen Annales de Physique et de Chimie lanean. Aragoren zenbait lan aipagarri: Astronomie populaire (Astronomia herriarentzako) eta Histoire de ma jeunesse (Nere gaztaroko historia).

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: François Arago

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q154353
Multimedia: François Arago