Hego-mendebaldeko Afrika
| Hego-mendebaldeko Afrika | |||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
| Geografia | |||
| Hiriburua | Windhoek 22°34′12″S 17°5′1″E | ||
| Kontinentea | Afrika | ||
| Administrazioa | |||
| Demografia | |||
| Moneta | South West African pound (en)  | ||
| Historia | |||
| Sorrera data: 1915 | |||
| Bestelako informazioa | |||
.svg)
Hego-mendebaldeko Afrika (ingelesez: South-West Africa; afrikaansez: Suidwes-Afrika; alemanez: Südwestafrika), Lehen Mundu Gerratik 1990era arte gaur egun Namibia den herrialdeak zuen izena da.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1884tik kolonia alemaniarra zenez, Hego-mendebaldeko Afrika Alemana (alemanez: Deutsch-Südwestafrika) zuen izena. Alemaniak hogeita hamar urte baino gehixeagoz kudeatu zuen lurraldea, zailtasun askorekin gainera, bertakoekin izan zuen politika zela eta matxinadaasko eragin baitzituen. Matxinadarik ezagunenak Jakobus Morenga buru izan zutenak dira.
1915ean, Lehen Mundu Gerran, Hegoafrikak, Commonwealtheko kide eta kolonia britainiar ohi gisa, alemaniar kolonia okupatu zuen eta Nazioen Ligaren Agintaldia izendatu zuen Versaillesko Itunaren pean, Hegoafrika bere administrazioaren arduradun zela.
Agintaldia Nazio Batuen Fideikomiso bihurtu behar zen Nazioen Ligak Bigarren Mundu Gerraren ondoren Nazio Batuei bere Aginduak transferitu zizkienean, baina Hegoafrikar Batasunak lurraldeari independentziarako trantsizioa hasteko aukera emango zion akordioari uko egin zion. Horrela, lurraldea de facto Hegoafrikako bosgarren probintziatzat hartu zen, nahiz eta inoiz ez zen benetan herrialdean sartu. Hegoafrika Hego-mendebaldeko Afrikan egon zen hainbat hamarkadatan lurraldea gobernatu eta azpiegituretan eta modernizazioan diru kopuru handiak inbertitu zituelako. Aipatzekoa da Hegoafrikak formalki Walvis Bay inguruko lurraldea agintalditik kanpo utzi zuela eta bere lurraldeetara anexionatu zuela, Hegoafrikako barrendegi gisa.
1950ean, Nazioarteko Justizia Auzitegiak Hegoafrikak ez zuela zertan NBErekin beste fideikomiso bat sinatu ebatzi zuen, baina bai onartu Batzar Nagusiaren ikuskapena. Hegoafrika aurka agertu da, eta bost urte geroago Auzitegiak ebatzi du Batzar Nagusia gai dela Hegoafrikak hego-mendebaldean egiten dituen jarduerak gainbegiratzeko.[1][2] Halaber, argitu zuen Batzar Nagusiari baimena eman zitzaiola Hego-mendebaldeko Afrikako biztanleen eskaerak jasotzeko eta boterea zuen nazioari, Hegoafrikari, txostenak eskatzeko. Batzar Nagusiak Hego-mendebaldeko Afrikari buruzko Batzordea eratu zuen gainbegiratze-lanak egiteko..[3] 1955ean argitaratutako beste irizpen batean, Auzitegiak erabaki zuen Batzar Nagusia ez zela beharrezkoa Hego-mendebaldeko Afrikari buruzko gaiak erabakitzeko boto-prozedurak jarraitzeko. 1956an, Auzitegiak Batzarrak ahalmena zuela lurraldeko eskatzaileei entzunaldiak emateko ebatzi zuen.[4]
1959ko abuztuan, Hego-mendebaldeko Afrikako Batasun Nazionala (SWANU) sortu zen, Namibiako legez kanpoko okupazioaren aurka protesta egiteko. Irailean Ovambolandeko Herriaren Erakundeak (OPO) bat egin zuen, eta biak ekintzen aurka borrokatu ziren, hala nola etxebizitzak arrazen arabera bereiztea.
Hegoafrikarrek, berriz, herritarren gaitzespena eragiten duten ekintzekin jarraitzen dute, hala nola derrigorrezko desplazamenduekin. 1959ko abenduan, Old Locationeko (egungo Windhoek) biztanleak atera zituzten Katutura Township-era eramateko; oposizioak ez zuen itxaroten, baina Hegoafrikako poliziak gogor zapaldu zuen (borrak edo ezkutuak bezalako istiluen aurkako materialik ez duenez, ez zuten zalantzarik su-armak erabiltzeko); horrela, Sharpevilleko sarraskia hamahiru hildakorekin eta hirurogei zauriturekin amaitu zen.
1960an, Etiopiak eta Liberiak Hegoafrikaren aurka Nazioarteko Justizia Auzitegiaren aurrean salaketak abiarazi zituzten, nahitaezko betebeharrak ez zituela bete argudiatuz. Aldi berean, herrialdearen independentziaren alde lan egiten zuten bi erakundeak banandu egiten dira, eta OPO Hego-mendebaldeko Afrikako Herriaren Erakundea (SWAPO) bihurtu zen, hegoafrikarrak kanporatzeko eta herrialdearen independentzia lortzeko. 1962an, Frans Hendrik Odendaalen gobernuak erabaki zuen Hego-mendebaldeko Afrikari bantustanetan banatzea, bere herrialdean egiten ari ziren bezala. Boterearen erretorikak bertakoek garapen nahikoa lortu zutela beren kabuz moldatzeko eta independenteak izan zitezkeela zioen; hala ere, asmoa Hegoafrikaren mende zeuden baina nominalki independenteak ziren eremuetan sartzea zen, horrela beltzak atzerritar gisa tratatu ahal izango zituzten beren herrialdean bertan, nahiz eta Hegoafrikaren menpekoak izaten jarraitu. Segregazio-eragiketa Odendaal Plan gisa ezagutzen zuten, eta herrialdearen % 40 (332.567 km² inguru) administrazio horietan zatitu nahi zuen, hori aztertzen zuen batzorde batek egindako txosten baten arabera. Bantustan bakoitzak zurientzako eta beltzentzako lege-batzar bereiziak izango lituzke.
Etiopia eta Liberiaren kasuak ez zuen arrakastarik izan Hegoafrikaren aurka, Auzitegiak 1966an ez zutela kasuari buruzko legitimazio prozesalik ebatzi baitzuen.[5][6] 1966an, Batzar Nagusiak 2145 (XXI) Ebazpena argitaratu zuen, Agintaldia amaitu zela eta Hegoafrikak Hego-mendebaldeko Afrika administratzeko eskubideak galtzen zituela adierazten zuena. 1968an, lurralde horietarako agintari esanguratsuak eratu ziren, eta Hegoafrikak ez zituen agintari horiek onartu. Nazioarteko Justizia Auzitegiak ere ez zituen legezkotzat jo, baina indarrean jarraitu zuten, eta Afrikako Kongresu Nazionala bezalako alderdiak desegiteko lehen erreklamazioetako bat izan zen.
1971n, Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluaren irizpen baten arabera jardunez, Nazioarteko Justizia Auzitegiak erabaki zuen Hegoafrikaren etengabeko presentzia legez kanpokoa zela Namibian, eta berehala erretiratzeko betebeharra zuela.[7] Era berean, Nazio Batuetako estatu kide guztiak Namibiaren izenean Hegoafrikak egindako edozein egintzaren baliogabetasunaren betebeharrean zeudela ebatzi zuen. Hego-mendebaldeko Afrika Namibia izendatu zuten nazioartean 1968an, Nazio Batuen Batzar Nagusiak izena aldatu zuenean.[8] Honek Hegoafrikaren eta independentziaren alde borrokatzen zuten indarren arteko borroka luze bat ekarri zuen, bereziki SWAPO sortu ondoren.
Lurralde hori Namibia independente bihurtu zen 1990ean, eta Walvis Bay, berriz, ez zen Namibiaren parte izan 1994ra arte.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Estatus internacional de África del Sudoeste - Dictamen (Ingelesez)
- ↑ Listado de organizaciones y resoluciones de las Naciones Unidas sobre Namibia (Ingelesez)
- ↑ Procedimiento de votación sobre preguntas referentes a informes y peticiones sobre el territorio de África del Sudoeste - Dictamen (Ingelesez)
- ↑ Admisibilidad de audiencias de solicitantes por el Comité sobre África del Sudoeste - Dictamen (Ingelesez)
- ↑ Casos de África del Sudoeste (Objecciones preliminares) Etiopía contra Sudáfrica y Liberia contra Sudáfrica (Ingelesez)</]
- ↑ Casos de África del Sudoeste (Segunda instancia) Etiopía contra Sudáfrica y Liberia contra Sudáfrica (Ingelesez)
- ↑ Consecuencias legales para los Estados de la presencia continuada de Sudáfrica en Namibia (África del Sudoeste) pese a la Resolución 276(1970) del Consejo de Seguridad - Dictamen (Ingelesez)
- ↑ (Ingelesez) Descolonización y territorios autogobernados. .
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q953068
Multimedia: South West Africa / Q953068