Istingor arrunt
| Istingor arrunt | |
|---|---|
.jpg) | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Klasea | Aves |
| Ordena | Charadriiformes |
| Familia | Scolopacidae |
| Generoa | Gallinago |
| Espeziea | Gallinago gallinago Linnaeus, 1758 |
| Banaketa mapa | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Masa | arra: 111 g emea: 128 g |
| Zabalera | 0,52 m |
Istingor arrunta edo mingorra (Gallinago gallinago) eskolopazidoen familiako hegazti zangaluzea da[1]. Europako eta Asiako erdian eta iparraldean ematen du uda eta neguan Mediterraneo alderako eskualdeetara eta Afrikako eta Asiako ekialdera migratzen du.
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tamaina txikiko hegaztia da, 25-27 cm arteko luzera eta 44-47 cm arteko hego zabalera ditu. 80-140 gramo artean pisatzen du. Buruaren gaina eta bizkarra gaztaina koloreko ilunak ditu baina baditu burutik isatsera sei zerrenda zuri ere. Azpiko aldea berriz zurixka du. Hegaztiaren ezaugarri aipagarriena moko oso luzea da[2]. Zangaluzeen taldekoa izateko hanka laburrak ditu, gris-berde kolorekoak[3].
Hegakera azkarra du, hegaldatze bortitza eta zigi-zagako norabidea hartzen du, harrapakarien aurrean duen babes mekanismoa da[4]. Airean dagoela 45º-tako angeluaz erasotzen duenean isatseko lumek dar-dar egiten dute eta soinu bereizgarria ateratzen dute, ahuntzak egiten duen soinuarekin konparatu izan da sarritan. Hainbat hizkuntzatan "ahuntz hegalaria" izena hartzen du horregatik, Eskozian eta Finlandian adibidez[5].
Habitata
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zingira eta padura zabaletan agertzen da, landaretza sarria baina baxua dutenetan bereziki. Materia organiko ugari duten lurrak hobesten ditu, abereak izan diren larre eta ihidiak esate baterako. Neguko migrazioetan edozein hezegunetan bilatzen du pausalekua, ibaiertzetan, putzu eta aintziretan...[2] Lumaiak kamuflatzeko aukera ematen dionez ezkutuan ibiltzen den hegaztia da.
Elikadura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Lurzoru arro eta bigunean bilatzen ditu harrapakinak. Moko luzea lurraren barnean sartzen du eta mugimendu azkarrekin ornogabeak harrapatzen ditu. Lur-zizareak harrapatzen ditu nagusiki, bai eta kakalardoak, intsektuen larbak, barraskiloak eta kukurutxak ere. Landareen haziak ere jaten ditu tarteka[6].
Ugalketa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Maiatza iristen denean arrek eta emeek eztei-dantza ikusgarriak egiten dituzte airean. Habia landare artean ezkutatuta egiten dute. Emeak eraikitzen du eta 10-15 cm-ko diametroa izaten du. Belar geruza fin batez estaltzen du. Bi eta bost arrautza artean jartzen ditu eta 18-20 egun egoten da txitatzen. Txtak jaio eta berehala habia uzteko gai dira. Hurrengo egunetan guraso biek elikatu eta zainduko dituzte eta 19-20 egun pasa direnean independizatuko dira[2].
Taxonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Carl von Linneok deskribatu zuen 1758 urtean. Istingor arruntak azpiespezie hiru ditu[7]:
- Gallinago gallinago faroeensis, (Brehm, C.L., 1831), Islandian, Faroetan, Shetlandetan eta Orkadetan bizi dena.
- Gallinago gallinago gallinago (Linnaeus, 1758) , beste eskualdeetan bizi dena.
- Gallinago gallinago delicata (Ord, 1825), beste eskualdeetan bizi dena.
Euskal Herrian dituen izenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herrian zehar hainbat izen ematen zaio[8]:
- Istingor
- Estingor (Deba arroa eta Urola Kosta)
- Mingor (Bizkaia, Araba eta Deba arroa)
- Pekazin (Ipar Euskal Herria eta Baztan)
Iruditegia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]-
Istingorra ur ertzetan. -
Istingorra janari bila. -
Harrapakina mokoan. -
Istingorra hegan. -
Arrautza.
.jpg)
(%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B6%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B5%BB_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%BB_%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%9F_)_3.jpg)
.jpg)
.jpg)
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Hoyo, J. del; et al.. (1996). Handbook of the Birds of the World. 3 Bartzelona: Lynx Edicions, 496 or. ISBN 84-87334-20-2..
- ↑ a b c «Agachadiza común» SEO/BirdLife.
- ↑ «Agachadiza común, Gallinago gallinago - Aves - NatureGate» www.luontoportti.com (Noiz kontsultatua: 2019-12-12).
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ Snipe. (Noiz kontsultatua: 2019-12-12).
- ↑ «Agachadiza Común» www.pajaricos.es (Noiz kontsultatua: 2019-12-12).
- ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2009-04-29 (Noiz kontsultatua: 2019-12-12).
- ↑ «Istingor arrunta» txoriak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-12-12).
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q25692
Multimedia: Gallinago gallinago / Q25692
Espezieak: Gallinago gallinago