Jeremy Bentham

Wikipedia, Entziklopedia askea
Jeremy Bentham

Bizitza
JaiotzaHoundsditch (en) Itzuli eta Londres1748ko otsailaren 15a
Herrialdea Britainia Handiko Erresuma
Frantziako Lehen Errepublika
 Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
HeriotzaLondres1832ko ekainaren 6a (84 urte)
Familia
AitaJeremiah Bentham
AmaAlicia Woodward Grove
Ezkontidea(k)ezkongabea
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaWestminster School (en) Itzuli
(1755 - 1760)
The Queen's College (en) Itzuli
(1760 -
Hizkuntzakingelesa
frantsesa
Jarduerak
Jarduerakfilosofoa, merkataria, abokatua, politologoa, sufragista, giza eskubideen aldeko ekintzailea, legelaria, animal rights advocate (en) Itzuli, idazlea, ekonomialaria, Protestant reformer (en) Itzuli eta Politikari teorikoa
Lantokia(k)Ingalaterra
Mugimenduautilitarismoa
Izengoitia(k)Philip Beauchamp eta Gamaliel Smith
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioadeismoa

Find a Grave: 3365 Edit the value on Wikidata

Jeremy Bentham (Spitalfields, Londres, 1748ko otsailaren 15a - Londres, 1832ko ekainaren 6a) ingeles filosofo eta epailea izan zen, utilitarismoaren fundatzailea.

Agintariaren teoria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Defence of usury, 1788

Benthamen teoria honek estatu osoaren borondatea agintari den ente batean sartzen dela baieztatzen du. Agintari hitzak sozietate politiko baten obedientzia generala esan nahi du. Teoria honen barrruan bi arau daude, in principem eta in populum; lehenengoak agintariaren aktibitateei egiten die erreferentzia, eta bigarrenak gizartearen obedientziari.

Bi botere banatzen dira: kotrektazio boterea, agintarien interbentzio fisikoa alegia, eta agintzeko boterea agintariak estatuaren gainean daukan boterea. Teoria honen beste puntu interesgarri bat zigorra da, ezinbestekoa dena Benthamen esanetan, agintariaren indarra adierazteko.

Ez fikzioaren teoria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Teoria honek antzekotasun handia dauka Bertrand Russellen osorik ez dauden sinboloen teoriarekin eta ondoren sortuko ziren tesiei aurreratu zen. Lockeren epistomologiarekin erlazioa dauka eta Benthamek erabileraren teoriaren barrutik fikzioak kentzeko erabili zuen. Teoria honek sentsazioen eta espresioen artean erlaziorik badagoen hausnartzen du, eta ondoren finantzetara, botere judizialera bideratu zen besteak beste.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • "Short Review of the Declaration" (1776) An attack on America's Declaration of Independence
  • Fragment on Government (1776).
  • Introduction to Principles of Morals and Legislation (1789)
  • Defence of Usury (1787).
  • Panopticon (1787, 1791). (Euskaraz: Panoptikoa, Jakin, Donostia, 2002)
  • Emancipate your Colonies (1793)
  • Traité de Législation Civile et Penale (1802, hiru bolumen)
  • Punishments and Rewards (1811)
  • A Table of the Springs of Action (1815)
  • Parliamentary Reform Catechism (1817)
  • Church-of-Englandism (printed 1817, published 1818)
  • Elements of the Art of Packing (1821)
  • The Influence of Natural Religion upon the Temporal Happiness of Mankind (1822)
  • Not Paul But Jesus (1823)
  • Book of Fallacies (1824)
  • A Treatise on Judicial Evidence (1825)

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Pease-Watkin, C.: "Benthamen Panopticon eta Dumonten Panoptique" in Jeremy Bentham, Panoptikoa, Jakin, Donostia, 2002 ISBN 84-95234-15-7
  • Ugarte, L.: "J. Benthamen Panoptikoa. Ereduaren ezaugarritzea eta gaurkotasuna" in Jeremy Bentham, Panoptikoa, Jakin, Donostia, 2002 ISBN 84-95234-15-7

Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jeremy Bentham Aldatu lotura Wikidatan
Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Jeremy Bentham

Txantiloi:Wikisource author