Joseph Fourier

Joseph Fourier
	; Irudi gehiago
8. seat 5 of the Académie française (en)
Prefect of Rhône (en)
Prefect of Isère (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Jean-Baptiste Joseph Fourier
Jaiotza	Auxerre, 1768ko urtarrilaren 21a
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Paris, 1830eko maiatzaren 16a (62 urte)
Hobiratze lekua	Père Lachaise hilerria; Grave of Fourier (en)
Hezkuntza
Heziketa	Abbey of Saint-Germain d'Auxerre (en) ; (1777 - 1782) ; Fleury abadia ; (1787 - 1789) ; École normale (en) ; (1794 - 1795)
Tesi zuzendaria	Joseph-Louis Lagrange
Doktorego ikaslea(k)	Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet; Giovanni Plana (en) ; Claude-Louis Navier (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Ikaslea(k)	ikusi Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet;
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, fisikaria, historialaria, arkeologoa, unibertsitateko irakaslea, goi-funtzionarioa, ingeniaria eta idazlea
Lantokia(k)	Paris
Enplegatzailea(k)	Lycée Jacques-Amyot d'Auxerre (en) (1790 - 1794); École polytechnique (1795 - 1798); Commission des Sciences et des Arts (en) (1798 - 1801); Frantziako Zientzien Akademia (1817 - 1830)
Lan nabarmenak	ikusi Fourierren serie; Fourierren transformatu; heat equation (en) ; Q19235059 ; Fourier number for heat transfer (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko ofiziala (1804) ; Grand prix des sciences mathématiques (1812) ; Foreign Member of the Royal Society (1823) ; 72 names on the Eiffel Tower ;
Kidetza	Royal Society; Frantses Akademia; Suediako Zientzien Errege Akademia; Frantziako Zientzien Akademia; Zientzien Errusiar Akademia; Prusiako Zientzien Akademia; Académie Nationale de Médecine (en)

Jean-Baptiste-Joseph Fourier (Auxerre, Frantzia, 1768ko martxoaren 21 – Paris, Frantzia, 1830eko maiatzaren 16) matematikaria eta fisikaria izan zen, funtzio periodikoen arloan Fourierren serieak izeneko serie trigonometrikoetarako deskonposizioari buruz egindako lanagatik ezaguna. 1992an aurkitu zen (10101) Fourier asteroideak haren izena darama.

Bizitza

Jostun baten hamargarren semea zen Fourier, eta gaztaroa zailtasunez josia izan zuen. Arazo ekonomiko larriak zituen familiak, eta hori gutxi balitz hamar urte zituelarik umezurtz geratu ziren Fourier eta bere anai-arrebak. Udalak Joseph Pallais Auxerreko organo-jotzailearen tutoretzapean ezarri zuen, eta honek irakatsi omen zion idazten eta irakurtzen.

Auxerreko eskola beneditarrean hasi zituen ikasketak, eta bertako apaizen eskutik bortxaketak pairatu omen zituen, puntuak behar izateraino. Frantziako Iraultzan parte hartu zuen, eta Robespierreren gainbeherari esker gillotinatik libratu zen. Goi Mailako Eskola Normalean sartu zen, non maisu izan zituen Joseph Louis Lagrange eta Pierre Simon Laplace.

Napoleonen Egiptoko kanpainan parte hartu zuen 1798an, eta konkistatutako lurraldean goi mailako postu diplomatiko bat izan zuen. Frantziara itzultzean, 1801ean, Napoleonen Isèreko prefektu izendatu zuen.

Frantziako Zientzien Akademian sartu zen 1817an, eta bost urte geroago matematika eta fisika arloetako idazkari nagusi izendatu zuten. Parisen zendu zen, 1830eko maiatzaren 16an.

Lanak

Grenoblen, beroaren zabaltzeari buruzko esperimentuak egin zituen, tenperaturaren eboluzioa serie trigonometrikoen bidez modelatzea ahalbidetu ziotenak. Lan horiek fenomeno fisikoen modelaketa matematikoa hobetu zuten, eta termodinamikaren oinarria osatu zuten. Garatu zuen transformatuak Fourier izena darama, haren ohorez.

Berotegi efektua zientifikoki justifikatzen lehena izan zen.

Ikus, gainera

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Joseph Fourier

Datuak: Q8772
Multimedia: Joseph Fourier / Q8772