Klymentyna Popovytx-Boiarska

Wikipedia, Entziklopedia askea
Klymentyna Popovytx-Boiarska

Bizitza
JaiotzaShevchenkove (en) Itzuli, 1863ko otsailaren 3a
Herrialdea Austriar Inperioa
Mendebaldeko Ukrainako Herri Errepublika
Cisleithania
Ukrainako Herri Errepublika
HeriotzaBabyntsi (en) Itzuli, 1945eko maiatzaren 7a (82 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakukrainera
Jarduerak
Jarduerakidazlea eta irakaslea

Klymentyna Karlivna Popovytx-Boiarska (ukraineraz: Климентина Карлівна Попович-Боярська; Veldizh, 1863ko otsailaren 3a - Babyntsi, 1945eko maiatzaren 7a) Galitzian jaiotako idazle, poeta eta Ukrainako lehen hezkuntzako irakaslea izan zen.[1] Ukrainako emakumeen mugimenduan aktiboki parte hartu zuen eta Ivan Franko eta Nataliya Kobrynskarekin batera idatzi zuen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1863an jaio zen Veldizhen, Galitziako herri batean (Shevchenkove bezala ezaguna, egungo Ukrainako Kalusheko Raionen).[1][2] Alemanez eta polonieraz hitz egiten ikasi zuen, garai hartan austriar-poloniar abertzaletasunarentzat ohikoa zena. Leonpolisko bigarren hezkuntzako eskola batera joan zen, eta hirian ikasten ari zela ukrainerazko idazkera maite zuela jakin zuen.[3][4]

Berak lehenik idatzi eta gero Ivan Frankorekin ikasi zuen. Adiskidetasuna sortu zuten eta bera izan zen bere idazkietako batzuen argitaratzailea. 1884an, Popovytxen lehen olerkiak, Frankok argitaratuak, Zorya-n argitaratu ziren (ukraineraz: Зоря).[3]

Popovytxek Galitziako emakumeari eta intelektualtasunari buruz idatzi zuen, eta lan horiek 1880ko hamarkadan hasi ziren argitaratzen.[1] Bere aitak bezala, Popovytx ere irakasle izan zen, eta 1890eko hamarkadatik 1900eko hamarkadara arte Bucovinan irakatsi zuen.[1][3]

Gero Ivan Frankorekin elkartu zen.[4] Honek maitasunaren gaiari buruzko poema bat idatzi zuen, "KP" izenekoa, Popovytxen omenez, eta berak "Érase una vez" izeneko poema bat idatzi zion, Franko-rentzat idatzitako literatura bilduma batean sartu zena.[5] Frankoren maitaleetako bat izan zen, hiru emakumez osatutako talde batean.[4]

Azkenik, Omelyan Boyarsky apaizarekin ezkondu zen. Parrokia batean bizi izan ziren, Novosilka-Kostyukovako (egungo Novosilka) lau haurrekin batera.[3] Senarra jeloskor zegoen Frankorekin zuen harremanaz, barre egin zion eta maitale batekin engainatzen hasi zen.[4]

Ezkondu ondoren, gogoz kontra erretiratu zen bere literatur lanetik, eta familia zaintzen jarri zuen arreta. Idazlea zen arren, senarrak kultura eta literatura munduan sartzea debekatu zion. Ez zegoen ados emakumeek idazle gisa lan egitearekin eta, ondoren, bere poesia koadernoak erre zituen. Hala ere, Popovytxek idazten jarraitu zuen.[4][6]

1944an Armada Gorriak bere elizako atean tiro eginda senarra hil ondoren, Popovytx Ternopil eskualdeko Babyntsi herrira joan zen bizitzera.[4] Han hil zen 1945eko maiatzaren 7an.[1]

Obra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere idazkiak, poemak eta ipuinak antologietan, emakumeentzako aldizkako argitalpenetan eta aldizkarietan agertu ziren, horien artean Zorya (ukrainarra: Зоря), Dilo, eta Literary and Scientific Journal.[1] 1990ean, Petro Babiak-ek bere lanen bilduma bat bildu eta Leonpolisen argitaratu zituen.

Galitziako kultura eta emakumeez gain, bere jende ezagunari buruzko pasadizoak idatzi zituen, Ivan Franko eta Nataliya Kobrynska kasu.[1] Ukrainako emakumeen mugimenduan parte hartu zuen Kobrynskarekin, eta Pershyi Vinok, Kobrynskako almanake-rentzat eta emakume ukrainarren idazki-bildumarentzat idazten lagundu zuen. Pershyi Vinok-en "Historia arrunta" (ukraineraz: Звичайна історія) eta "Non dago nire Jainkoa?" (ukraineraz: Де Бог мій?) olerkiak argitaratu zituen.[7]

Popovytxek Ukrainako Musa almanaka ere lagundu zuen (ukraineraz: Українська муза) eta Akordeak Antologia (ukraineraz: Акорди). Ukrainako brodatuaren azterketa etnografiko bat ere idatzi zuen.[5]

Legatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1952an, M. Wozniak akademikoak Ivan Franko eta Popovytx-en artean bidalitako 28 gutun argitaratu zituen, Frankorekin lotutako materialen bilduma batean.[5] Popovytxen poemak 1968ko ukrainar poeten antologia batean ere sartu ziren.[1]

1988an, Popovytx Babyntsin bizi izan zen etxean oroitzapenezko plaka bat jarri zen.[4]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e f g h (Ingelesez) Struk, Danylo Husar. (1993-12-15). Encyclopedia of Ukraine: Volume IV: Ph-Sr. University of Toronto Press ISBN 978-1-4426-5126-5. (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
  2. ↑ «Книга Ірени Книш "Іван Франко та рівноправність жінки"» web.archive.org 2008-02-09 (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
  3. ↑ a b c d (Ingelesez) «Ко­ха­на Іва­на Фран­ка похована на Тернопільщині» TeNews (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
  4. ↑ a b c d e f g (Ukraineraz) «Кохання Франка і знущання чоловіка. Поважні калушанки дізналися про долю Климентини Попович-Боярської. ФОТО | ВІКНА. Новини Калуша та Прикарпаття» Vikna (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
  5. ↑ a b c «Климентина Попович» lib.if.ua (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
  6. ↑ Bohachevsky-Chomiak, Martha. (1988). Feminists despite themselves : women in Ukrainian community life, 1884-1939. Edmonton : Canadian Institute of Ukrainian Studies, University of Alberta ; Downsview, Ont., Canada : Distributed by University of Toronto Press ISBN 978-0-920862-57-5. (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
  7. ↑ «Іван Франко – Зміст «Альманаху жіночого»» www.i-franko.name (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Klymentyna_Popovytx-Boiarska&oldid=9513967"(e)tik eskuratuta