Lankide:Cristina Encinar/Proba orria

Wikipedia, Entziklopedia askea

Pertsonaia garrantzitsuenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hobbitak:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Frodo Zorrozabal: Eraztunen Jauna eleberriko protagonista nagusia da. Bilbo Zorrozabalek seme eta oinordekotzat hartu zuen Frodoren gurasoak txalupa bateko istripu batean hil ondoren. Bilboren oinordekoa izanda, Eraztuna suntsitzea bere ardura izanen da, Gaizkiari aurre egin behar badion arren. Hala ere, Frodo Zorrozabal ez da ohiko heroia; bere ahuleziaz jabetuta, etsituta agertzen da tokatu zaion zamaren aurrean. Itzultzeko itxaropen handirik gabe ere, ekiten dio bidaiari[1].
  • Samsagaz "Sam" Gamyi: J.R.R. Tolkienen Eraztunen Jauna eleberriko pertsonaia nagusietako bat da. Eskualdeko hobbit bat da, 1380an jaioa Eskualdeko Koparen arabera, Eguzkiaren Hirugarren Aroko 2983an, Hamfast Gamyi eta Campanilla Buenchicoen semea. Bilboko lorezaina eta ondoren Frodo Zorrozabalekoa. Samek Frodo Orodruinera laguntzen du Eraztun Bakarra suntsitzera. Ella-Larañako erasoaren ondoren, Frodo itzultzen duen Eraztunaren eramaile izatera iristen da. Bidaiatik itzultzean, Rosita Cotorekin ezkontzen da, honekin hamahiru seme-alaba dituelarik, Zorrozabalera bizitzera joaten dira eta Eskualdeko alkate izendatzen dute zazpi aldiz. Sam hobbit bat zen, nahiko baxua, ile gaztainkara eta oso kizkurra zuena, eta, Frodok bezala, Samek bere arrazakoen ezaugarriak betetzen zituen. Xumea zen, eta atsegin handiena janari ona zen, istorio on batekin batera. Eta Samek beti bizimodu lasaia eta lasaia izan bazuen ere, oso bitxia zen kanpoko munduko albisteekin. Gainera, Frodorekiko bidaian zehar, guztiaren frogagarri zen leialtasun baten jabe zela frogatu zuen, bere lagunaren aldeko sakrifizio izpirituak, argi eta garbi, Hobbiten ezaugarriekin kontrastatzen zuen, euren etxea eta ondasunak abentura baino nahiago zituztenak[3].
  • Meriadoc Brandigamo: J. R. R. Tolkienen irudizko unibertsoan eta Eraztunen Jauna obran, Meriadoc Brandigamo (Merry ere deitua), Los Gamosen jaio zen hobbit bat da, Eguzkiaren Hirugarren Aroko 2982an. Esmeralda Tuk eta Saradoc Brandigamoren semea, Gamoen Jauna, Merry Bilbo Zorrozabalen senidea zen Tuken aldetik. Bere familia ugaria eta eragin handikoa izan zen Eskualdean. Pippin bezala, Merry, Alboen adarreko hobbitetakoa zen, eta, beraz, Alboen ezaugarri bereizgarriak zituen: garaia eta ile kizkur eta argiarekin, eskandinaviar adar batetik zetorren, gainontzeko hobbitak baino elfoen lagunagoa eta hizkuntza eta kanturako trebeagoa eskuzko lanetarako baino. Bere izena Oestronen (ingelesak eleberrian irudikatua) Kalimac Brandagamba zen, Kalin laburtua. Izaera sendoa zuen, eta bere lagunekiko ausardia eta leialtasuna, Frodo Zorrozabali Erdialdeko Lurralde osoan zehar Eraztuna suntsitzeko misioan jarraitzera bultzatu zutenak. Merry, Frodoren haurtzaroko lagun bat izateaz gain, bere senidea ere bazen: eramailearen aita, Merryren lehengusua zen. Bi hobbiten arteko lotura oso sakona zen, eta elkarrekin abentura asko bizi izan zituzten Mordorrerako bidea hartu aurretik. Merry hobbit kultu bat izan zen, eta Eskualdeko zientzia estimatu batzuei buruzko tratatuak idatzi zituen: eskualdeko Herbarioa, Kronologia eta Hitzak eta Eskualdeko Izen Zaharrak[4].
  • Peregrin Took: Peregrin Took, Pippin bezala ezagunagoa, Tolkienen Eraztunen Jauna eleberriko pertsonaia nagusietako bat da. Eguzkiaren Hirugarren Aroko 2990ean jaioa, Eskualdeko hobbit bat zen, Tuk familiakoa. Thain Paladin II.a eta Eglantina Riberaren semea. Alboen adarreko hobbit bat zen. Ile gaztainkara eta oso kizkurra zuen, eta hobbiten batez bestekoa baino altuagoa eta meheagoa zen. Nahiz eta gaztea izan (29 urte, 33 adin nagusitasuna Eskualdean), Frodo Zorrozabal, Samsagaz Gamyi eta Meriadoc Brandigamorekin batera Eraztun Bakarra Rivendeleraino eramateko bere misioan lagundu zuen, ondoren, Eraztunaren Konpainian parte hartzeko, Rauroseko azkarrak arte elkartuta mantendu zena, ondoren, Jaun honen ondorengo Argudioaren garapeneko istorio ugari protagonizatuz. Pippin, Sam bezala, Tolkienen lanaren kritikak gehien baloratu zuen pertsonaietako bat izan zen; askotan, Konpainiako lau hobbiten artean "bitxiena eta pentsaezinena" bezala hartzen da, hau da, oso umetxoa eta ez oso argia, berez gazteena zenean, baina ez heldugabea, eta are gutxiago tontoa[5].

Gizonak:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Aragorn: Aragorn ("errege balioa" sindarinez), Tolkienen legendarium ospetsuko fikziozko pertsonaia bat da, idazle honen lanik ospetsuena den Eraztunen Jauna eleberriko protagonista nagusietako bat. Iparraldeko Dunedainen Kapitaina zen, izen horretako bigarrena, Arathorn II.aren eta Gilraenen semea, Zango bezala ezaguna zena Breen, Thorongil ("Izarraren Arranoa") bezala Rohanen eta Gondorren Thengel eta Ekthelion II.aren garaian, umetan, Rivendelen Estel (itxaropena) bezala, Herri Askeen kapitaina Eraztunaren Gerran, eta, ondoren, Gondor eta Arnorreko Erresuma Bateratuko gobernaria Elessar Telcontar izenarekin[6].
  • Boromir: Boromir Tolkienek sortutako legendariumeko fikziozko pertsonaia bat da, Eraztunen Jauna eleberrian agertzen dena. Dunadan bat da, Gondor Denethor II.aren seme nagusia, Faramirren anaia nagusia eta Gondorreko Erresumako hogeita laugarren eta azken seneskal erregeordearen kutuna. Honen seme nagusia bezala, Boromir, Dorre Zuriaren kapitaina zen, eta Vorondilen Haro Handia zeraman, Seneskalen Etxeko sail nagusia[7].
  • Faramir: Tolkienen Eraztunen Jauna lanean ageri den pertsonaia bat da. Gondorko seneskal erregeorde Denethor II.aren eta Finduilas Dol Amrothekoaren seme txikia da. Haren anaia nagusia Boromir da. Faramir bere anaiaren oso ezberdina da: berarentzat ezagutza eta jakinduria indarra eta boterearen gainetik daude. Aragornekin batera Eraztun Bakarraren tentaldiari eusten dion gizaki bakarra da, are miresgarriagoa bihurtzen duena. Gizaki gidari bikaina, bere herriak eta ezagutu zuten guztiek maitatua eta ohoratua zen[8].
  • Denethor II: Tolkienen Eraztunen Jauna eleberrian agertzen den fikziozko pertsonaia bat da. Gondorreko azken seneskal erregeordea izan zen. Denethor bere seneskal arbasoetako inor baino itxura dotoreagoko gizona zen. Aholkuak entzuten zituen eta gero iruditzen zitzaiona egiten zuen. Esaten zenez, kasualitate bitxi batengatik, Numenorren odola ia garbi zerion zainetan barrena, eta bere solaskideen buru eta bihotzetan irakurtzeko gaitasun zaharra zuen[9].
  • Théoden: Tolkienen legendariumeko pertsonaia bat da, bere Eraztunen Jauna eleberrian agertzen dena. Gizon bat da, Thengel eta Morwenen seme bakarra. Lau ahizpa izan zituen (zaharrago bat eta hiru adingabe) eta azkenaren, Théodwynen, oso gertukoa zen[10].
  • Éowyn: Éowyn ("zaldien maitalea" anglosaxoian) Tolkienen Eraztunen Jauna eleberri fantastikoko pertsonaia bat da. Rohango noble bat da; Éomer mariskalaren arreba, Rohirrimen errege izatera iritsi zena, eta Éomund eta Théodwynen alaba, Théoden erregearen arreba. Tolkienek, dontzeila gerlari eder bat bezala deskribatzen du, bere burua "Shieldmaiden of Rohan" eleberrian izendatzen duena, eskandinaviar sagetako skjaldmö baten tradizio tipikoan kokatzen duena[11].
  • Éomer: Tolkienen legendariumeko fikziozko pertsonaia bat da, eta Eraztunen Jauna eleberrian agertzen da, bere bigarren eta hirugarren liburukietan, Bi dorreak eta Erregearen itzulera. Éomer (Eguzkiaren Hirugarren Aroko 2991 - Eguzkiaren Hirugarren Aroko 63) Éomund eta Théodwynen semea zen (Rohango Théoden erregearen arreba), eta bere ahizpa txikia, Éowyn zen. Éomund, orko talde baten atzetik hil zen Estemneten, Eguzkiaren Hirugarren Aroko 3002an, eta, bere emaztea, tristurak mugitua, handik gutxira jarraitu zion. Garai hartan Éomerrek 11 urte besterik ez zituen. Theodenek, Éomer eta bere arreba Éowyn adoptatu zituen, bere seme bezala haziz, Théodred bere seme eta oinordekoarekin batera. 26 urterekin Jineteen Markako Hirugarren Mariskal izendatua izan zen, eta Ekialdeko Foldearen agintea eman zitzaion, aurretik bere aitak izan zuen kargua[12].

Besteak:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Gandalf: J.R.R. Tolkienek asmatutako mitologiako pertsonaia bat da, idazle horren Eraztunen Jauna eta Hobbita eleberrietako protagonista nagusienetakoa. Eleberri horietan, Gandalf azti gisa ageri da (Istari, elfoen quenya hizkuntzan). Gandalf Valinor lurretatik Lur Ertainera bidalitako Maiar ispiritua da, Sauronen aurkako borrokan gizakiak eta beste herri libreak laguntzeko nahian. Bere itxura zahar eta nekatuaren atzean azti boteretsua eta jakintsua ezkutatzen da[13].
  • Legolas: J. R. R. Tolkienen legendariumeko pertsonaia bat da. Oihan Beltzeko elfo bat da, Eraztunaren Anaiarteko bederatzi kideetako bat. Aita Thanduril du, Oihan Beltzeko elfoen erregea. Gezi jaurtitzaile adoretsua da eta bi dagez baliatzen da borrokatzerako garaian. Filmetan Orlando Bloom aktore famatuak interpretatu izan du, bai Eraztunen Jaunaren sagan eta bai Hobbitaren sagan[14].
  • Gimli: Tolkienek sortutako Erdialdeko Lurraldeko fikziozko pertsonaia bat da. Batzuetan Gimli Glóinen semea edo Gimli elfoen laguna bezala aipatzen da. Mendi Urdinetan jaio zen, Erdialdeko Lurraldearen mendebaldean. Durin I.a Hilezkorraren ondorengoa zen. Gimli, Glóinen semea, Durinen klaneko nano gazte bat da. Eguzkiaren Hirugarren Aroko 2879an jaio zen. Frodo Zorrozabali laguntzeko aukeratua izan zen, Eraztunaren Konpainiako kide bezala, Eraztun Bakarra suntsitzeko bere misioan. Hasieran, elfoekin ez zen fidatzen, baina, ondoren, Galadrielen miresle sutsu eta Legolasen lagun min bihurtu zen[15].
  • Arwen: Arwen (sindarinetik "dontzeila noblea" bezala itzulia), Undomiel ("arratsaldeko izarra") ere deitua, Tolkienen legendarium ospetsuan agertzen den fikziozko pertsonaia bat da. Peredhil edo elfa erdi bat da, Elrond eta Celebrianen alaba, Elladan eta Elrohirren arreba eta Luthien Tinuvielen tataranieta, norekin bere ezaugarri fisiko asko eta antzeko patu bat partekatzen dituen. Arwen Eguzkiaren Hirugarren Aroko 241. urtean jaio zen Rivendelen, bere aita Elrond da eta bere ama Celebrían. Bere bizitzaren zatirik handiena Rivendel eta Lothlorien hirietan bizi izan zen. Arwenek lehen aldiz Aragorn Rivendelen ezagutu zuen, non hau Elronden babespean bizi zen. Arwen, 2700 urte baino gehiago zituena, berriki itzuli zen bere aitaren etxera, bere amona Galadrielekin Lorienen denbora batez bizi izan ondoren. Aragorn Arwenekin maitemindu zen lehen begiratuan, eta, hasieran, Luthienekin nahastu zuen, amets batean erori zela pentsatuz[16].
  • Elrond: Elrond (elfoz "izarren ganga"), ingurune elfo bat da, Eraztunen Jauna sagako pertsonaia bat, Silmarillionen istorioaren zati txiki bat ere badagoena. Elfo Ertaina deitua, Elrond Eärendil eta Elwingen semea eta Beren eta Luthienen birbiloba zen. Elronden anaia bikia Elros Tar-Minyatur zen, Numenorreko lehen Errege Garaia. Eguzkiaren Lehen Aroa amaitzean, Eärendilen semeei zein leinukoa izan nahi zuten aukeratzen utzi zitzaien. Elrosek, gizakien patua partekatzea erabaki zuen, eta Gizakien Hiru Etxeen errege aukeratua izan zen, eta bere herria Numenorrera zuzendu zuen. Elrondek, aldiz, nahiago izan zuen Lehen Jaiotzen artean kontatua izatea, Elfoak, eta Erdialdeko Lurraldean geratu zen, Ereinion Gil-Galaden heraldo bezala, Noldorren azken errege gorena izan zena[17].
  • Galadriel: Galadriel (sindarinetik "dizdira distiratsu batekin girlandatsutako dontzeila" bezala itzulia), Tolkienen legendarium ospetsuko pertsonaia bat da, Silmarillion eta Eraztunen Jauna lanetan agertzen dena. Noldor klaneko emakumezko elfo bat da, Finarfin eta Eärwenen alaba eta Finrod, Orodreth, Angrod eta Aegnorren arreba da. Celebrianen ama eta Arwenen amona ere bada[18].
  • Bizarbola: Bizarbola, Treebeard ("zuhaitz bizarra") bere jatorrizko bertsio ingelesean eta Fangorn (esanahi bera duena, baina sindarinetik itzulia), Tolkienen legendarium ospetsuan agertzen den fikziozko pertsonaia bat da. Ent bat da, fikziozko izaki bat, bere gorputz forma zuhaitz baten antza duena, Fangorneko basoaren zaindaria Eguzkiaren Hirugarren Aroaren amaieran. Bere lehen agerpena eleberriaren bigarren liburukian gertatzen da, Bi dorreak, non paper garrantzitsu bat hartzen duen etsaiaren aliatua den Saruman aztiaren porrotean eta bere gotorlekuaren suntsipenean, Isengard, Meriadoc "Merry" Brandigamo eta Peregrin "Pippin" Took hobbitekin batera[19].

Etsaiak:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Sauron: Tolkienen legendarium ospetsuko fikziozko pertsonaia bat da, Eraztunen Jauna eleberriko antagonista, Silmarillionen ere agertzen den arren, non bere jatorria kontatzen den. Sauron izenak, quenya hizkuntzan "Nardagarria" edo "Gorrotatua" esan nahi du, bere etsaiek jarritako izena dena. Sindarinezko bere baliokidea Gorthaur da. Ohar batzuetan, Tolkienek Sauronen benetako izena Mairon zela adierazi zuen, "Miresgarria" esan nahi duena. Eta izen honekin sekula gehiago ezagutua izan ez zen arren, berak bere burua Tar-Mairon edo "Errege Miresgarria" bezala deitzen jarraitu zuen[20].
  • Saruman: J. R. R. Tolkien idazleak sortutako fikziozko pertsonaia bat da, bereziki Eraztunen Jauna eleberrian agertzen dena, antagonista nagusi gisa. Saruman bost Istarien (Azti bilakatu ziren Maiar direlakoak) burua da, bostetan boteretsuena denez gero. Istariak Eguzkiaren Hirugarren Aroko mila urte iragan zirenean Valinor lurraldetik Portu Grisetara ailegatu omen ziren, valarrek bidalita, Sauron Jaun Ilunari aurre egiteko eginkizunarekin. Beranduago, ordea, Sauronen botereaz jabetu nahi du, eta botere-goseak itsuturik Erdialdeko Lurraldea kontrolatu nahian bukatzen du. Sarumanek paper garrantzitsuagoa du Bi Dorreak eta Erregearen Itzulera liburuetan, trilogiako bigarren eta hirugarren liburuetan, hurrenez hurren. Bere Portu Grisetara iritsi aurreko istorioa Silmarillion eta Amaitu Gabeko Ipuinak lanetan kontatzen da labur[21].
  • Suge Mihi "Grima": Tolkienen Eraztunen Jauna eleberriko fikziozko pertsonaia bat da. Rohaneko gizon bat da, bere arbasoak, Lurralde Brunoetako gizonengandik zetozen arren. Gríma gizon azkarra eta maltzurra izan zen, baina itxura fisiko zurbilekoa, begirada ilun eta barre maltzurrarekin. Eraztunaren Gerran, Théoden erregearen aholkulari bezala aritzen zen, eta bere zeregin nagusia, inguruko herriekin harreman diplomatikoak mantentzea zen[22].
  • Gollum: J. R. R. Tolkienen legendariumeko pertsonaia bat da. Jatorriz, Sméagol izeneko hobbit bat zen, baina Eraztun Bakarra topatzean pixkanaka ustelduz eta galbiderantz lerratuz joango da, eta azkenean eraztunaren eraginaren menpe dagoen itxura higuingarriko izakia bilakatuko da. Mintzatzean sortzen dituen eztarriko soinu ezatseginak direla eta, azkenean Gollum izena bereganatu zuen[23].
  • Errege Aztia, Nazgûlen jauna: J. R. R. Tolkienek bere legendariumerako sortutako errege izen ezezaguneko fikziozko pertsonaia baten izen ugarietako bat da. Espektro bat da, Nazgûlen buruzagi gorena. Bizirik zegoela, Oesternesseko printze bat izan zitekeen. Sauronek gizakiak engainatzeko egin zituen bederatzi eraztunetatik, hiru numenortarren beste hainbeste jaunei eman zizkien, gizakien artean boteretsuenak zirenak, Eguzkiaren Bigarren Aroan. Hiru horiek eta beste seiak bere esku geratu ziren, eta denborarekin, mamu bezala zerbitzatu zuten, ez bizirik, ez hilik. Nazgûlen Jaunaren historiari buruz, bere eraztuna onartu aurretik, ezer gutxi gehiago idatzi zuen Tolkienek[24].
  1. Frodo Zorrozabal. 2020-07-02 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  2. Bilbo Zorrozabal. 2020-07-18 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  3. (Gaztelaniaz) Samsagaz Gamyi. 2021-02-11 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  4. (Gaztelaniaz) Meriadoc Brandigamo. 2020-10-25 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  5. (Gaztelaniaz) Peregrin Tuk. 2020-10-18 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  6. Aragorn. 2020-05-31 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  7. (Gaztelaniaz) Boromir. 2021-01-23 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  8. (Gaztelaniaz) Faramir. 2021-02-19 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  9. (Gaztelaniaz) Denethor II. 2019-11-26 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  10. (Gaztelaniaz) Théoden. 2020-08-17 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  11. (Gaztelaniaz) Éowyn. 2020-07-13 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  12. (Gaztelaniaz) Éomer. 2020-10-28 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  13. Gandalf. 2021-02-01 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  14. Legolas. 2019-12-13 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  15. (Gaztelaniaz) Gimli. 2020-05-11 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  16. (Gaztelaniaz) Arwen. 2021-02-22 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  17. (Gaztelaniaz) Elrond. 2021-02-22 (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).
  18. Galadriel. 2020-06-28 (Noiz kontsultatua: 2021-03-03).
  19. (Gaztelaniaz) Bárbol. 2020-12-20 (Noiz kontsultatua: 2021-03-03).
  20. Sauron. 2020-06-07 (Noiz kontsultatua: 2021-03-03).
  21. Saruman. 2021-02-01 (Noiz kontsultatua: 2021-03-03).
  22. (Gaztelaniaz) Gríma. 2020-04-17 (Noiz kontsultatua: 2021-03-03).
  23. Gollum. 2020-06-29 (Noiz kontsultatua: 2021-03-03).
  24. (Gaztelaniaz) Señor de los Nazgûl. 2020-05-19 (Noiz kontsultatua: 2021-03-03).