Lys Assia
| Lys Assia | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Rosa Mina Schärer |
| Jaiotza | Rupperswil, 1924ko martxoaren 3a |
| Herrialdea |  Suitza |
| Heriotza | Zollikon, 2018ko martxoaren 24a (94 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | alemana italiera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | aktorea, abeslaria eta dantzaria |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Genero artistikoa | pop musika |
| Musika instrumentua | ahotsa |
| Diskoetxea | Decca (en)  |
           | |
Rosa Mina Schärer, Lys Assia izenez ezaguna, (Rupperswil, 1924ko martxoaren 3a - Zollikon, 2018ko martxoaren 24a) suitzar abeslaria izan zen, 1956an lehen Eurovision Abesti Lehiaketako irabazlea. Guztira, hiru aldiz jarraian ordezkatu zuen bere herrialdea Jaialdia 1956an hasi zenetik 1958ra arte.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Eurovisioren lehen Abesti Jaialdia Luganon (Suitza) egin zen, 1956ko maiatzaren 24an. Urte horretan zazpi herrialdek parte hartu zuten eta bakoitzak bi abesti aurkeztu zituen. Lysek bi abesti suitzarrak defendatu zituen, eta horietako batkin, «Refrain» («Estribillo») izenekoarekin, garaipenarekin lortu zuen. «Das alte Karussell» («Karrusel zaharra») izan zen interpretatu zuen beste abestia. Garaipenaren ondoren, Suitza ordezkatu zuen hurrengo bi edizioetan. 1957an azkenaurreko tokia hartu zuen «L'enfant que j'étais» («Izan nintzen neskatoa») lanarekin, eta 1958an txapeldunorde izan zen «Giorgio» abestiarekin.
Jaialdiaren ondoren Europan ezaguna izaten hasi bazen ere, Lys Assia oso ezaguna zen Alemanian, Austrian eta Suitza bere jaioterrian, garaipena baino lehen.
Haren estiloa 1950eko eta 1960ko hamarkadetako maitasun-kanta melodikoetan oinarritzen zen. Assiak Paris, Madril, New York edo Buenos Airesko dantzaleku nagusietan kantatu zuen. Ingalaterrako Isabel II.a erreginarentzat, Faruk Egiptoko erregearentzat edo Eva Perónentzat kantatzeko aukera ere izan zuen.
«Eine weiße Hochzekutsche» («Karruaje zuri bat») abestiarekin maitemindu zituen alemanak, bere kanta arrakastatsuen lehen kantarekin. Berak konposizio horri buruz esan zuen «abestiaren eta soinuaren edertasunak maitale asko erakarri zituela». Kanta hori 1946an kaleratu zuten, hau da, gerra alemanaren ondoren.
Lys Assiaren inspirazioa Zuricheko balet klasikoko irakasle bat izan zen, bere izen artistikoa zor diona.
1996an bihotzekoa izan zuen, eta hori ere gainditu egin zuen. Berak esan zuen bihotzekoaren ondoren gizatiarrago eta sentikorrago bihurtu zela.
Lys Congratulations ikuskizunean agertu zen berriro, Eurovisionen 50. urteurrena ospatzeko. Bertan, lehiaketako azken irabazlea aurkeztu zuen, eta esan zuen: "Urte asko igaro dira, baina oraindik hemen jarraitzen dugu elkarrekin".2011n, 87 urte zituela, Lys Assia «C 'était ma vie» («Nire bizitza zen») abestiarekin aurkeztu zen Suitzako aurre-hautaketan, 2012ko Eurovision Kantuaren Jaialdira laugarrenez itzultzen saiatzeko.[1] 1956ko Eurovision Jaialdian zeraman soineko berarekin aritu zen Suitzako finalean. Sortutako ikusmina gorabehera, 8. postuan geratu zen 14 finalisten artean, eta Sinplus taldeak irabazi zuen.Urtebete geroago, berriro aurkeztu zen Suitza Eurovisióneko 2013ko Kanta Jaialdian ordezkatzeko hautagai, «All in your head» («Dena zure buruan dago») lanarekin; Suitzak deskribatzen duen bezala, «zerbait modernoagoa eta azkarragoa, egungoa» da, NewJack rap taldearekin batera interpretatua. Kantak ez zuen lortu Suitzako final nazionalean sailkatzea.[2]
Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Assia Johann Heinrich Kunzekin ezkondu zen 1957ko urtarrilaren 11n, Zürichen. Kunz bederatzi hilabete geroago hil zen eritasun baten eraginez.[3] Oscar Pedersenekin ezkondu zen 1963an, eta hau 1995ean hil zen.[4]
Eritasuna eta heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2013ko maiatzaren 5ean, pneumonia batek ospitaleratu zuen. 2018ko martxoaren 24an, Suitzako telebista publikoak jakinarazi zuen 94 urte zituela hil zela Eurovision Kanta Jaialdiko lehen irabazlea.[5]
Singleak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- «Oh mein Papa»
- «Ein kleiner goldner Ring»
- «Refrain»
- «Das alte Karussell»
- «Holland Mädel»
- «Jolie Jacqueline»
- «L'enfant que j'étais»
- «Giorgio»
- «C'était ma vie»
- «All in Your Head» (feat. NewJack)
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ http://ogaespain.wordpress.com/2011/11/14/lys-assia-llevara-el-vestido-con-el-que-gano-el-primer-festival-de-eurovision-en-la-final-suiza//
- ↑ http://www.eurovision.tv/page/news?id=get_to_know_the_swiss_finalists Get to know the Swiss finalists!
- ↑ «Lys Assia: Biografie der Schweizer ESC-Teilnehmerin» eurovision.de.
- ↑ «Lys Assia» IMDb.com.
- ↑ «Grand Prix»-Legende - Lys Assia ist tot. .
