María Abrisqueta de Zulueta

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
María Abrisqueta de Zulueta
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMaría del Perpetuo Socorro Abrisqueta Delgado
JaiotzaDonostia, 1911ko otsailaren 8a
Herrialdea Gipuzkoa
HeriotzaDonostia, 1992ko ekainaren 27a (81 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea eta pedagogoa

María del Perpetuo Socorro Abrisqueta Delgado, ezkontzaz María Abrisqueta de Zulueta, eskaut alorrean Itsas otsoa ezizenez ezaguna (Donostia, Gipuzkoa, 1911ko otsailaren 8a – ibidem, 1992ko ekainaren 27a) gipuzkoar idazle eta pedagogoa izan zen, Espainian eta Kuban Gidaritzaren sortzailetzat hartua da, Robert Baden-Powellek sortu zuen eskautismoa Ingalaterran eta eta Agnes Baden-Powell arrebak emakumeen bertsioa egokitu zuen.[1][2]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

María Abrisqueta Delgado Gipuzkoako hiriburuan jaio zen 1911n.Gurasoak Luciano Abrisqueta Monzonís Donostiako zinegotzia, CAMPSAko Administrazio Kontseiluko kidea, Andoain-Plazaola trenbideko ingeniaria, 1907an Donostiako barrutiko hautagai katoliko foruzalea, eta Dolores Delgado de la Prada bilbotarra izan ziren. Hiru neba-ahizpetatik gazteena zen.[3]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txikitatik eta gaztetan zehar, ilusio handia erakutsi zuen munduko gertaerekiko. 1929an, konpromiso sozialak hartu zituen Gurutze Gorrian, eta Dama de la Cruz Rojaren intsignia jaso zuen. Urte horretan bertan, Donostiako emakumeen hockeya bultzatu zuen, eta lau urte geroago, federatu egin ziren, Real Sociedadeko (belar hockeya) kide izanik.[4]

Gidari[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gidari bakartia zelarik (lone guide ingelesez), 1929ko apirilaren 23an egin zuen bere gida-promesa ispilu baten aurrean, horretarako amabitxia falta zelarik, eta bigarren konpainian sartu zuten,[5] Londresko Gidari Nagusi Bakartien Konpainia (2nd London Lone Ranger Company), 1910ean Agnes Baden-Powellek, Robert Baden-Powellen arrebak, sortutako mugimenduarekiko grina zuena. Bere nortasunak Ingalaterrara idaztera bultzatu zuen, eta Ross Mark Kerr-en bisita jaso zuen, Londrestik bidalia izan zen anima zedin. Orduan sortu zuen lehen gidari-patruila, txantxangorriaren patruila, Espainiako lehen gidari-konpainiaren hazia izan zena. 1930ean, gida britainiarretako beste herrialde batzuetarako mandatariak Espainian elkarte gidari baterako lehen urratsak egitea gomendatu zion.[6]

1933ko irailean Asociación de Muchachas Guías sortu zen, ordura arte Espainiako esploratzaileek babestuta eta sustatuta zeudenak. Elkarte berria osatzen zuten lehen taldeak Bartzelona, Zaragoza eta Donostia izan ziren. Hilabete batzuk geroago Malaga, Santander eta Valladolid elkartu ziren. 1934an, artikulu bat idatzi zuen «La Patrulla» aldizkarian, gidariaren oinarrizko xehetasunak azalduz.[7] 1935ean, María Abrisquetak, hasieratik giden komisario nazional gisa proposatu zutenak, ekainean dimititu zuen elkartean zituen erantzukizunak utzita.

Kuban[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1933an Julián Zulueta Bessónekin ezkondu zen, Kubako enpresaburu garrantzitsu batekin, eta ondoren lau seme-alaba, hiru gizonezko eta emakumezko baten guraso izan ziren.[8] 1937an Kubara joan ziren, eta hantxe bizi izan zen Maria Habanan (hantxe ere 1940an fundatu zuen gidari-mugimendua), 1962ra arte, Espainiara itzultzea erabaki zuen arte. Senarra, ordea, Kubako iraultzaren aldekoa zen, lurrak nazionalizatu arren, eta 1987ra arte nahiago izan zuen irlan jarraitzea.[5][4] Hain zuzen ere, 1962an eman zioten Espainiako Gidariek «Zilarrezko Arraina», gidariaren sari gorena, gida-mugimenduaren barruan egindako zerbitzuengatik aintzatespen gisa.[5]

Eskauten alorrean «Itsas otsoa» deitzen zaio. Munduko Gidaritza Elkarteko ohorezko kidea. 1979an, Espainiako Giden Berrogeita hamargarren urteurrena aprobetxatuz, «Urrezko Hirusta» eman zitzaion El Escorialen, Madrilen.[4]

1984an, Espainiako Gidarien Elkartea (AGE) desegin zen, Espainiako Gidaritza Federazio (FEG) bihurtzeko. Maria Abrisquetak akats bat zela esan zuen, multzoarekiko interes gutxi zuela eta etorkizuneko ikuspegirik ez zuela. Haren ustez, mugimendu bateratu baten desintegrazio-prozesu motelaren beste urrats bat izan zen:

«Di-da batean 10.600 gida ezabatu dira mapatik [...] prest nago ni neu berriro talde batekin hasteko eta foiletoak berriz aurrera ateratzeko.»

1992ko ekainaren 27an hil zen. Hiletan Canto de Despedida Guía kantatu zuten gidari asko egon ziren.

Literatura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kuban egon zenean, gutun epistolar zabala izan zuen familiarekin. Gutun horien konpilazioarekin De la Concha al Malecón, pasando por medio mundo (Kontxatik Malekoira, mundu erdia pasatuz) izeneko liburua argitaratu zuen. Bere helburu zapuztua nautika izan zen, bere gela «ganbara» deitzen zuen eta maitasun handiz gordetzen zituen nabigazio-gutunak, sextante bat eta ontzien argazkiak.[5]

1945eko urtarrilean, Cliper motako itsasontzian bidaiatu zuen lehen aldiz, eta haren esperientziak inspiratu zuen Bartzelonako 1947ko martxoaren 2ko Haur Ipuinen Lehiaketan saritutako haurrentzako liburu bat idazteko. 1952an Muchachitas - Manual para Guías Católicas idatzi zuen, eta Munduko Elkarteak argitaratu zuen 1953an. 1960ko abenduaren 14an atxilotu eta kartzelan sartu zuten Mariaren hirugarren semea. Espetxera egindako bisita haietatik, Navidad de 1960 liburua idatzi zuen, totalitarismo komunistaren drama eta asmakuntza kontatzen dituena.[9] 1962an, artean Habanan zegoela, Qué son los vascos idatzi zuen, euskarara ere itzuli zena eta 1991n Donostian argitaratua.[4] 1964an Morris, la perrita del cayo ipuina idatzi zuen, Espainiako Gidei eskainia.[10]

Sariak eta aintzatespena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1962an Espainiako Gidariek «Zilarrezko Arraina», gidariaren sari gorena, eman zioten, gida-mugimenduaren barruan egindako zerbitzuengatik.[5]
  • 1979an, «Urrezko Hirusta» jaso zuen El Escorialen, Madrilen, Espainiako Giden Berrogeita hamargarren urteurrenean.[4]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Henar Gallego Franco y Mª del Carmen García Herrero (ed.), Autoridad, Poder e Influencia: Mujeres que hacen historia, Vol. 2, Icaria (ed.), 2017, ISBN 978-84-9888-793-8 p. 931.
  2. ↑ Fernández Díaz, José María (coord.), Influencia italiana en la educación española e iberoamericana, Salamanca: FahrenHouse, 2014, ISBN 978-84-942675-2-9 p. 225.
  3. ↑ Echebarria, Amparo; Alboniga-Txindurza, Belén; Mari, Paloma; Cormenzana, M. Teresa; Zulueta, Maritxu (2006), María Abrisqueta, Diputación Foral de Gipuzkoa, ISBN 84-7907-525-2 p. 17.
  4. ↑ a b c d e García Rodríguez, María Luisa; Valeria Vittoria, Aurora Bosna (2009), Notas Históricas del Guidismo en España (1929-2009), Ediciones Universidad de Salamanca, pp. 197-219. ISSN 0212-0167
  5. ↑ a b c d e García Rodríguez, María Luisa (2007), Fundamentación pedagógica del escultismo femenino, Papeles Salmantinos de Educación, No. 8, Facultad CC de la Educación, Universidad Pontificia de Salamanca, pp. 291-5.
  6. ↑ Asociación de Guías de España, Entrevista a Marita, nuestra fundadora, circular 3, 1977-8, p. 6.
  7. ↑ La Patrulla, enero de 1934, Madrid.
  8. ↑ Jiménez Soler, Guillermo (2006). Los propietarios de Cuba 1958. Ciencias Sociales. 4ta Edición. La Habana. ISBN 9789590608308
  9. ↑ Echebarria, Amparo; Alboniga-Txindurza, Belén; Mari, Paloma; Cormenzana, M. Teresa; Zulueta, Maritxu (2006), María Abrisqueta, Diputación Foral de Gipuzkoa, ISBN 84-7907-525-2 p. 49.
  10. ↑ Echebarria, Amparo; Alboniga-Txindurza, Belén; Mari, Paloma; Cormenzana, M. Teresa; Zulueta, Maritxu (2006), María Abrisqueta, Diputación Foral de Gipuzkoa, ISBN 84-7907-525-2 p. 55.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Etxebarria, Amparo; Albongiga-Txindurza, Belén; Amri, Paloma; Cormenzana, M. Teresa; Zulueta, Maritxu (2006), María Abrisqueta, Gipuzkoako Foru Aldundia, ISBN 84-7907-525-2

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=María_Abrisqueta_de_Zulueta&oldid=9792247"(e)tik eskuratuta