Marzieh
| Marzieh | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Teheran, 1924ko martxoaren 21a |
| Herrialdea |  Iran |
| Heriotza | Neuilly-sur-Seine, 2010eko urriaren 13a (86 urte) |
| Hobiratze lekua | Auvers-sur-Oise |
| Heriotza modua | berezko heriotza: minbizia |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | persiera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | abeslaria |
| Genero artistikoa | music of Iran (en)  |
| Ahots mota | mezzosopranoa |
| Musika instrumentua | ahotsa |
| Diskoetxea | Caltex Records |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Alderdi politikoa | People's Mojahedin Organization of Iran (en) |
     | |
Ashrafo-Sadat Mortezaie, Marzieh izenez ezaguna (Teheran, 1924ko martxoaren 22a – Paris, 2010eko urriaren 13a), persiar musika tradizionaleko kantari irandarra izan zen.[1][2]
Ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Marzieh 1940ko hamarkadan hasi zen abeslari. Radio Teheranen, eta XX.mendeko konpositore eta letragile persiar onenetako batzuekin lan egin zuen, hala nola Ali Tajvidi, Parviz Yahaghi, Homayoun Khorram, Rahim Moeini Kermanshahi eta Bijan Taraghi. Marziehek Farabi Orchesterrekin ere kantatu zuen, hirurogeiko eta hirurogeita hamarreko hamarkadetan Morteza Hannaneh persiar musika polifonikoaren aitzindariak zuzenduta. Mezzosoprano erregistroarekin, 1942an egin zuen lehen aurkezpen publikoa. Artean nerabea zen arren, Shirinen paper nagusia Jame Barbud operako antzokian egin zuen, Shirin eta Farhad operetan.[3]
1979ko Iraultza Islamikoaren ondoren, hamar urtez debekatu ziren emanaldi publikoak eta bakarlarien emanaldiak. Jomeini aiatolak hau agindu zuen: «Emakumeen ahotsak ez lituzkete beren familiakoak ez diren gizonek entzun behar».[4]
Daily Telegraph-i esan zion bere ahots praktikarekin jarraitzeko gauez ibiltzen zela Teherango ipar historikoko muinoetan, Niavarango barrutian, mendietako txabolan, ur-jauzi zimurtsu baten ondoan abesten baitzuen: «Inork ezin ninduen entzun. Izarrei eta harriei abestu nien».[5]
Jomeini hil ondoren, oinordeko makuluek esan zuten Marzieh-ek kantatzen jarrai zezakeela, baldin eta ez bazuen inoiz gizonezkoentzat kantatuko. Marziehek uko egin zion, honako hau esanez: «Irandar guztientzat bakarrik kantatu izan dut beti», eta 1994an Iran betiko utzi zuen errepresio politikoaren ondorioz, Parisen bere etxe berria eraikiz.[5]
Los Angelesen, Kalifornian eta Royal Albert Hallen (Londres) hainbat kontzertu egin zituen 1993, 1994 eta 1995ean. Egoitza Parisen duen konpositorea, Mohammad Shams eta Hamid Reza Taherzadeh zeneko bakarlari persiarra izan ziren Marziehekin erbestean lan egin zuten musikari nagusiak. «France 3» kanal frantsesak, albiste- eta entretenimendu-kanal erregional batek, Marzieh-en ahots abeslaria Publich Piaf eta Maria Callas abeslari ospetsuekin alderatu du.[6] Bestalde, Europako prentsa Vanessa Redgraverekin eta Melina Mercourirekin alderatu zuen, bere karreraren, are bere segurtasunaren, aurretik jarri baitzituen politika- eta giza eskubideen sinesmenak.[4]
Heriotza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Marzieh minbiziz hil zen Parisen 2010eko urriaren 13an, laurogeita sei urte zituela.[1][7] Maryam Rajavik, Iran Herriko Muyahidinetako koliderrak, bere hilobi-hitzaldia eman zuen.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b Adam Bernstein, "Persian songstress a voice of Iranian political dissent," Washington Post, 15 de octubre de 2010.
- ↑ «Marzieh» The Telegraph 21 de octubre de 2010.
- ↑ Bauer, Patricia. (9 de octubre de 2020). «Marzieh | Iranian singer» Encyclopedia Britannica.
- ↑ a b Trevor Mostyn, "Marzieh obituary", The Guardian, 19 de octubre de 2010
- ↑ a b "Diva defied Iran's Mullahs", Daily Telegraph, 21 de octubre de 2010. Acceso: 23 de octubre de 2017
- ↑ "French TV covers Iranian singer Marzieh's Funeral", National Council of Resistance of Iran, 20 de octubre de 2010. Acceso: 23 de octubre dee 2017
- ↑ Margalit Fox,"Marzieh, Iranian Singer and Voice of Dissent, Dies at 86", New York Times, 16 de octubre de 2010. Acceso 26 de octubre de 2010
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Marzieh's songs @ Golchin irratia
- Marzieh concert at Royal Albert Hall, conducted by Mohammad Shams, 1993 YouTuben
- Radio Farda Interview Marzieh's grand daughter-ekin ((Persieraz))
Datuak: Q464427
Multimedia: Marzieh (singer) / Q464427