Miren Aranburu

Miren Aranburu
Bizitza
Jaiotza	Lazkao, ?
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	aktorea, zinema aktorea, margolaria, abeslaria eta bikoizlea
Mugimendua	Euskal Kantagintza Berria
Genero artistikoa	jazza
Musika instrumentua	ahotsa

Miren Aranburu (Lazkao, Gipuzkoa) aktorea, pintorea eta euskal abeslaria da.

Bakarlari moduan hasi zen Miren Aranburu kantuan, 1970eko hamarkadan, kantaldi politikoen garaian. Gerora, Louis Hargous musikaria bere bidean gurutzatu zelarik, musika berritzaileari ekin zion. Eta handik jazzari. Jazza euskaraz kantatzen aitzindari izan da. Aktore eta bikoizketa lanetan ere jardun du. Adibidez, ETB 1 kateko Goenkale telesailean parte-hartu izan du.

Biografia

Miren Aranburu 1970eko hamarkadan hasi zen kantuan. Euskal Kantagintza Berriaren garaiak ziren, kantua eta politika eskutik helduta zihoazen garaiak: "Zer edo zer esan beharra zegoen, errealitatearen berri eman" (1). Natxo de Feliperekin (Oskorri) ikasi zuen Bilbon gitarra jotzen, eta "Ni naiz Lazkaoko herrian jaioa, praile kale inguruan..." kantatzen hasi zen, hark berak idatzitako letra eta sortutako musikarekin. 1977an LP bat grabatzeko aukera izan zuen Madrilen, Movieplay diskoetxearen Kardantxa zigiluaren laguntzarekin. Lehertu da izan zen Miren Aranburuk argitaratu zuen lehen lana.

80ko hamarkadaren hasieran alde batera utzi zuen musika. "Nik beste bideak jorratu nahi nituen, olerkiak kantatu... baina sentitzen nuen ezin zela" (1). Aktore eta bikoizketa lanetan murgildu zen orduan, eta Irusoin enpresako bikoizleen zuzendaria izan zen. Musikan kolaborazio bakan batzuk besterik ez zituen egin urte horietan, Imanol Larzabalekin eta Les Mecaniciens taldearekin.

Musikarekiko ilusioa Jean Louis Hargous musikaria bere bidean gurutzatu zenean berreskuratu zuen Aranburuk. "Ez nuen batere gogorik, eta Jean Louisek kantatuak izan zitezkeen erritmo ezberdinetako doinuak nire esku jarri arte ez nion ekin kantatzeari; berak lortu zuen doinu hauen bidez nik kantatzeko gogoa izatea" (1). Garairako berritzaileak ziren lanetan kolaboratu zuen Aranburuk Hargousekin, Diztira eta Jarioak sorkuntza poetiko literarioetan esate baterako, eta poesia, abestia, dantza eta pintura nahasten zituen Hosto gorri, hosto berde (Feuille rouge, feuille verte) ikuskizunean ere kolaboratu zuen.

Miren Aranburu Quintet sortu zuten. Hargous musika elektroakustikotik zetorren. Euskal Herrian egiten zen musika, melodia aldetik, oso sinplea iruditzen zitzaion Hargousi, lehen diskoaren karietara adierazi zuenez: «Melodiak ohiz lantzen direna baino gehixeago lantzen saiatu naiz; herri honetan lantzen diren melodiek maiz ez dute helburu berezirik izaten, oso sinpleak dira; nik jazz harmonia eta erritmoa izateko landu ditut; `jazzy' da, ez jazz garbia" (1).

Bilatzen zuten estiloa aurkitu zutenean Etorkizunaren memoria (IZ, 1996) izeneko lehen disko hori grabatu zuten. Jazza, baltsa, bossanova, rap bat eta baladak zekartzan lehen disko hark. Aranbururen diskoetan ohi bezala, hitz denak hark sortuak ziren.

Jazza euskaraz kantatzen aitzindari egin zen horrela. Ondorioz, Euskal Herriko jazzaz hitz egiteko garaian, ezinbestekoa da Aranburu aipatzea beste hauekin batean: Pirineos Jazz Orchestra, Gorka Benitez, Victor de Diego, Mikel Andueza, Josetxo Goia-Aribe, Iñaki Askunze eta Josetxo Silguero.

Baina Etorkizunaren memoria hark oso zabalpen urria izan zuen Euskal Herrian, eta, ondorioz, bigarren lana Internet bidez zabaltzea erabaki zuten, diskoetxe bat bilatu beharrean. Bioleten negua (mp3.com, 2000) izan zen bigarren lan hori. Lan horrek ere Euskal Herrian oihartzun txikia izan zuen. Orduan, Gaztelupeko Hotsak diskoetxeari aurkeztu zioten lan hura; eta nahasketak berregin, abesti batzuk kendu eta berriak sartu eta Gorri isila (Errabal, 2002) egin zuten. Gaztelupeko Hotsak diskoetxeak jazz musika kaleratzeko sorturiko Errabal zigiluaren estreinaldiko argitalpena izan zen. 2002a zen, eta, ordurako, Miren Aranburu Ensemble izena zuen taldeak. Disko horretan kolaboratu zuten honako hauek: Iñaki Salvadorrek eta Joseba Loinazek pianoan, Gonzalo Tejadak eta Jean Paul Gillesek kontrabaxuan, Edio Pessik gitarran eta Victor Celadak baterian.

Errabalekin atera zuten hurrengo diskoa 2005ean etorri zen: Lorategi hibridoa. Aranbururen ahotsari eta Hargousen saxofoi eta klarinete baxuari, Juan Paul Gillesen kontrabaxuak, Vicente Thomasen bateriak eta Arnaud Labastieren pianoak lagundu zioten disko berrian.

Miren Aranburuk ahotsaz gain, hitzak jartzen ditu bere proiektuetan. Fernando Pessoaren, Bernardo Atxagaren, Juan Kruz Igerabideren, Jose Maria Iparragirreren -"Zibilek esan naute", Gorri isila diskoan- eta Iratzederren letra batzuk kenduta, bereak baitira abesten dituen ia letra guztiak. Antimilitarismoaz eta amodioaz idazten eta abesten du, haurtzaroaz nahiz Ponpeiaz, emakumearen egoeraz nahiz desamodioaz... bizitzaz.

Filmagintza

Bikoizlari

Haizeak eraman zuena (1939) - Scarlett O'Hara
Shin Chan (1992 - ????) - Masao Sato
Pokémon (1997 - 2002) - Nurse Joy
Doraemon eta hego itsasoetako piratak (1998) - Jack

Lagundu! Arraina naiz (2000) - Lisa
Aita-amabitxi magikoak (2001 - 2017) - Turner anderea
Chihiroren bidaia (2001) - Lin
Looney Tunes: Ekinean Berriro (2003) - Dusty Tails eta Mary
Doraemon, katu kosmikoa (2005 - ????) - Shizuka Minamoto (bigarren ahotsa) eta Dorami (lehen ahotsa)
Lizentzia Ezkontzeko (2007) - Judith
Nocturna, abentura magiko bat (2007)
Clang Inbasioa (2009 - 2010) - Widgit
Olentzero eta Amilaren sekretua (2015)
Batman LEGO Filma (2017) - Batcave Ordenagailua

Diskografia

Lehertu da (1977, Movieplay)
Etorkizunaren memoria (1996, IZ)
Bioleten negua (2000, mp3.com)
Gorri isila (2002, Errabal)
Lorategi hibridoan (2005, Errabal)

Erreferentziak

Edukiaren zati bat «Miren Aranburu» artikulutik hartua da. Artikulu hark Ainara Gorostitzu du egile, eta Creative Commons Aitortu-Partekatu Berdin 3.0 lizentziarekin argitaratu da Badok euskal kantagintzaren atarian.

Datuak: Q12263691