Artikulu hau babestua dago. Aldaketak egiteko eztabaida orrialdean proposatu beharko dituzu.

Goenkale

Wikipedia, Entziklopedia askea
Hona jauzi: nabigazioa, Bilatu
Goenkale
Goenkale.png
Telesaila
Jatorrizko izena Goenkale
Generoa soap opera
Herrialdea Espainia
Jatorrizko hizkuntza euskara
Oinarritua Pobol y Cwm
Iraupena 50 minutu
Grabazio lekua(k) EITB Donostia
Narratibaren kokapena Arralde
Sasoi kopurua 22
Atalak 3.707
Zuzendaritza eta gidoia
Sortzailea Luis Aranberri
Antzezlea(k)
Ekoizpena
Produkzioa Pausoka Entertainment
Emanaldia
Jatorrizko igorlea ETB 1
Hasiera-data 1994ko urriaren 3a
Amaiera-data 2015eko abenduaren 28a
Kanpo loturak

Goenkale ETB 1eko euskarazko telesail bat zen, Pausoka Entertainment ekoiztetxeak eta EITBk ekoitzia. Telesail honek 22 denboraldi izan zituen. Azken denboraldietan astelehenetan emititzen zen, eta Arralde fikziozko herriko biztanleen arteko gorabeherak kontatzen zituen. Telesailaren izenburua herriko 'Goenkale' kalearengatik jasotzen du. 1994ko urriaren 3an hasi zen[1], eta 2015eko abenduaren 28an amaitu zen, hortaz Euskal Herri nahiz Espainiar estatuko inoizko telesail luzeena da.

EITB Miramonen egunero barneko eszenak grabatzen ziren, eta kanpoaldeko sekuentziak, Gipuzkoako Orio eta Tolosan udalerrietan. Horrez gain, telesailean Euskal kostaldeko beste hainbat herritako irudiak ere tartekatzen ziren, hala nola Bermeo, Getaria, Lekeitio, Mutriku, Donostia, Bilbo...

Garai guzti horretako ETB1eko saiorik arrakastatsuena da eta sare sozialetan ere jarraipen zabala izan ohi du. ETBren inoizko saiorik garrantzitsuenetakoa da.

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Telesail hau sortzeko, garai hartako EITBko zuzendariak ziren Oterminek eta Amatiñok Galesa bidaiatu zuten, eta oinarritzat hartu zuten galesera hutsez eginiko Pobol y Cwm (Haraneko jendea) telesaila.[2] Telesail hura 1974tik 1982ra bitartean BBC Wales kateak emititu zuen, aldiz 1982. urtetik aurrera S4C kateak emititu zuen. Gaur egun ere, emititzen jarraitzen dute. Bestalde, Erresuma Batuko EastEnders telesail luze eta ospetsuan ere oinarritu ziren.

Bere hastapenetan atal bakoitzak 20-30min irauten zituen, eta astelehenetik ostiralera emititzen zen. Denbora igaro hala ordea, 2004. urtetik aurrera, ostiraleko atala kendu eta astelehenetik ostegunera emititzen hasi ziren. Aurrerago berriz, 13. denboralditik 20. denboraldira arte, astelehen eta asteartetan soilik emititzen hasi ziren, baina egunean bi atal bata bestearen jarraian. Guztira ordubete inguru irauten zuen emankizunak. Azkeneko bi denboraldietan berriro murriztu zuten emisio eguna eta 21. denboralditik aurrera astelehenetan bakarrik emititzea erabaki zen eta atal bakoitzak 45 minutu inguru irauten zuen.

Hizkuntza aldetik, telesaioak euskara eredu hurbil eta natural bat eskaintzea zuen helburu, ahozko euskara estandar bat, euskara estandarretik abiatuta, edozein herrialdetan ulertzeko modukoa.[3]

Arralde[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Arralde (Goenkale)»
Arralde.

Arralden gertatzen ziren Goenkale telesaileko gorabeherak, Euskal Herriko kostaldean kokatzen den fikziozko herri arrantzale txikian. Barrualdeko sekuentziak Miramongo estudioetan grabatzen ziren eta kanpoaldekoak hainbat herritan, gehienbat Orion eta Tolosan. Arralde ondoko fikziozko herria Amaru da, askotan protagonistek izendatzen zutena.

Arraldeko kale nagusia da Goenkale, eta bertan topa ditzakegu hainbat agerleku. 22 denboraldi luze hauetan hainbat dekoratu agertu dira: Udaletxea, Sobia taberna, Muñagorri hotela, Madariaga ontziola, eta hainbat pertsonaiaren bizileku eta lantokiak. Guztietan aipagarriena 'Boga' taberna da ezbairik gabe; lehenengo denboralditik azkeneraino. Arraldeko tokirik mitikoena izan bada ere 19. denboraldian ikusi dugu lehenengoz bertako sukaldea. Hauek izan ziren azken denboraldiko dekoratuak:

  • 'Boga' taberna, bere sukaldea eta logelak.
  • 'Goenkale'ko kalea.
  • 'Atxuri' taberna.
  • Komisaria.
  • Alizia eta Kandidoren pisuak.
  • Etxegaraitarren txalet handia.
  • Etxegaraitarren botika.
  • Mirandatarren "Egutera" txakolindegia.
  • Sabin eta Axunen etxea.
  • Gazteen etxea (Itxaso eta Fatimarena).

'Goenkale'ren hasiera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Goenkale 1994. urteko udazkenean hasi zen.[4] Hasiera batean, Lasa familiaren gorabeherak kontatzen zituen. Jose Mari eta Martinenak. Lehena Boga-boga ostatuaren jabea, eta bigarrena herriko bideoklubarena. Bi anaien arteko liskarrek familia osoa banatzen zuten. Ezinikusia areagotzen joan zen amaren heriotzaren ondoren eta horren testamentuaren irakurketarekin, bi anaiak urruntzen joan ziren Martinen heriotza gertatu zen arte.

'Goenkale'ren amaiera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

ETBko zuzendaritza eta ETB1eko telesaila ekoizten zuen Pausoka ekoiztetxeak adostu zutenez, Goenkale telesaila 2015eko abendura arte ikusgai izan zen ETB1en. "Oraindik goiz da 2016ko programazioaren ardatzak zehazteko, baina, egia da bultzada eman nahi diegula fikziozko telesailei datorren udazkenean, proiektu berriak estreinatuz eta aztertuz", adierazi zuen ETBko zuzendaritzak.

"Lehen mailako ikus-entzunezko fenomenoa da 'Goenkale'. Estatuko telesailik zaharrena da, eta urte guztian zehar ikusgai izango dugu Euskal Telebistako lehen katean", azpimarratu zuten hitzaldian.

Goenkaleren azken grabaketak Donostian, Miramongo estudioetan egin ziren otsailaren 2an. Baina, 2015eko abenduaren 28ra arte izan zen ikusgai telesaila.[5] Oraindik ere ETB1en saio ikusienetakoa da Goenkale, horregatik, telesaileko ekoizleak lanean aritu ziren Goenkale berreskuratu nahian. Azkenean, ETB-ko zuzendari nagusi Maite Iturbek aurreratu zuenez, 2016an 'Goenkale' ordezkatuko duen telesaila prestatzen ari dira, eta 'Goenkale'ko hainbat aktorek hartuko dute parte bertan.[6]

2009ko 'Goenkale'ko aktoreak.

Cameo eta bitxikeriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Goenkalek sekulako eragina izan du gizartean. Duela urte batzuk Harakin Elkarteak, adulteratutako haragiaren inguruko trama bat kentzeko eskatu zuen. Auzia Parlamentura ere iritsi zen ia.

Beste batean, Goenkalen ume bat bahitu zuten batean, ETB-n dei zaparrada jaso zen umea Gernikan ikusi zutela esanez (umea Gernikakoa zen berez). Gainera Ertzaintzaren inkonpetentziaz kexatzen ziren, telesailean emandako "pista faltsuak" jarraitzen zituelako.

Maria Luisaren papera egiten zuen Kontxu Odriozola aktoreari[7][8] errieta egiten zion jendeak kalean bere gaiztakeriengatik. Behin gizon baten eskutitz bat jaso zuen, hainbat pertsonaiak gezurra esaten ari zitzaizkiola ohartaraziz. Gizon hark kartazalean zera jarri zuen: Maria Luisa Galardi. Boga-Boga taberna. Arralde. Gipuzkoa. Posta zerbitzuko langile bizkor eta telesailaren jarraitzaile batek karta ikusi eta EITBko helbidea gehitu zion. Horrela heldu zen eskutitza Maria Luisaren eskuetara.

Goenkalen, cameo modura, hainbat eta hainbat pertsona ezagun agertu dira. Euskal Herriko, kirol, kultur eta gizarte arloko ordezkariak, Juan Mari Arzak, Martin Berasategi, Pedro Subijana eta Hilario Arbelaiz sukaldari ezagunak besteak beste.

ETBko hainbat aurkezle ezagun ere agertu dira: Andoni Aizpuru, Klaudio Landa, Yolanda Alzola, Ilaski Serrano, Julio Ibarra eta Josu Loroño. Gari eta Mikel Urdangarin kantari ospetsuak, Pako Aristi idazlea, Mikel Goñi pilotaria, Bittor Alkiza futbolaria, Izortz Zabala arraunlaria, Sebastian Lizaso bertsolaria, Iñigo Lamarka Arartekoa, Ramon Labaien Donostiako alkate ohia, Emakundeko zuzendari ohi Txaro Arteaga, EHUko errektore izana Pello Salaburu, eta Jean Haritxelhar euskaltzainburu ohia.

Dudarik gabe, oihartzun gehien izan duen cameoa, 2004. urtean izan zen. Hain zuzen ere Athletic eta Realeko lehendakari izandako Fernando Lamikiz eta Jose Luis Astiazaran agertu ziren Goenkalen. Agerpen haren berri estatu osoko prentsan zabaldu zen, bai eta Estatuko albistegietan ere.

Azken cameoen artean, aipatzekoak dira Txirri, Mirri eta Txiribiton pailazoak, Patxi Usobiaga eskaladako munduko txapelduna, Iñigo Diaz de Cerio futbolaria, Natalia Zabala, Miss Espainia 2007, Edurne Pasaban alpinista, Andoni Egaña bertsolaria eta Go!azen telesail arrakastatsuko aktore taldea.

Audientziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

'Goenkale'ren 22. denboraldiak hamabi atal izan zituen. Azken denboraldi honetako atalek ere ikus-entzulegoa erakarri zuten.

Znb.
(tele.)		 Znb.
(denb.)		 Kapituluko titulua Emisio-data Ikusleak
3 696 1 Bizirik daudenak, agertu 2015eko urriaren 5a 13 000 ikusle (%1,4)
3 697 2 Amildegiaren aurrean 2015eko urriaren 12a 10 000 ikusle (%1,1)
3 698 3 Haurtxo, haurtxoa, egizu lo 2015eko urriaren 19a 13 000 ikusle (%1,5)
3 699 4 Errematea 2015eko urriaren 26a 15 000 ikusle (%1,8)
3 700 5 Fobiak, beldurrak, dardarak 2015eko azaroaren 2a 13 000 ikusle (%1,4)
3 701 6 Hitza, bihotzaren giltza 2015eko azaroaren 9a 12 000 ikusle (%1,3)
3 702 7 Egiak egiten libre 2015eko azaroaren 16a 13 000 ikusle (%1,4)
3 703 8 Ederra bere neurrian 2015eko azaroaren 23a 10 000 ikusle (%1,0)
3 704 9 Erabakitzeko eskubidea 2015eko azaroaren 30a 11 000 ikusle (%1,3)
3 705 10 Ezin dut gehiago 2015eko abenduaren 14a 10 000 ikusle (%1,0)
3 706 11 Borrokak eta azpilanak 2015eko abenduaren 21a 12 000 ikusle (%1,3)
3 707 12 Boga bizirik 2015eko abenduaren 28a 20 000 ikusle (%2,1)

Aktoreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

22 denboraldi luze hauetan Goenkale telesailetik Euskal Herrian nahiz kanpoan oso ezagunak diren aktoreak pasatu dira. Besteak beste: Kontxu Odriozola, Barbara Goenaga, Aitor Luna, Miren Ibarguren, Jose Ramon Soroiz, Mikel Garmendia, Joseba Apaolaza, Verónica Moral, Ane Aseginolaza, Iñaki Beraetxe, Gorka Otxoa, Isidoro Fernández, Iker Galartza eta Carlos N'Guema.

Zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen denboraldia (1994)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azken denboraldia (2015)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ 1994: 'Goenkale' telesailaren lehen atala eman genuen ETB-1en. Youtube.com (Euskaraz)
  2. ↑   Urkizu, Urtzi (2015-12-15), «Arralde ez da izan debalde», Berria, http://www.berria.eus/paperekoa/1925/038/001/2015-12-15/arralde_ez_da_izan_debalde.htm .
  3. ↑   Urkizu, Urtzi (2015-12-18), «Hitzaren musika bizia», Berria, http://www.berria.eus/paperekoa/1925/030/001/2015-12-18/hitzaren_musika_bizia.htm .
  4. ↑   «‘Goenkale’ telesailaren azken atala eskainiko dute gaur», Naiz, 2015-12-28, http://www.naiz.eus/en/actualidad/noticia/20151228/goenkale-telesailaren-azken-atala-emango-dute-gaur .
  5. ↑   Cantera, Silvia (2015/12/28), «Goenkaleren azkenengo eszena», El Correo, http://www.elcorreo.com/bizkaia/culturas/tv/201512/28/goenkaleren-azkenengo-eszena-20151228123244.html .
  6. ↑   Lartzaguren, Edu (2015-02-26), «Tamalez eta azkenekoz», Berria, http://www.berria.eus/paperekoa/1833/038/001/2015-02-26/tamalez_eta_azkenekoz.htm .
  7. ↑   Montero, Yolanda (2008/02/05), «Luto en Arralde por María Luisa», El País, http://elpais.com/diario/2008/02/05/paisvasco/1202244014_850215.html .
  8. ↑   «El personaje de 'Goenkale' (ETB 1) Maria Luisa Galardi morirá hoy», Diario Vasco, 2008-02-05, http://www.diariovasco.com/20080205/television/personaje-goenkale-maria-luisa-20080205.html .

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Goenkale Aldatu lotura Wikidatan
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Goenkale&oldid=5969287"(e)tik eskuratuta