Goenkale

Goenkale
Jatorria
Sortzailea	Luis Aranberri
Argitaratze-data	unknown value
Jatorrizko izenburua	Goenkale
Jatorrizko hizkuntza	euskara
Jatorrizko herrialdea	Espainia
Sasoi kopurua	22
Atalak	3.708
Ezaugarriak
Genero artistikoa	soap opera
Iraupena	30 minutu
Deskribapena
Oinarritua	Pobol y Cwm
Grabazio lekua(k)	EITB Donostia
Ekoizpena
Konpainia ekoizlea	Pausoka Entertainment
Emanaldia
Jatorrizko igorlea	ETB 1
Hasiera-data	1994ko urriaren 3a
Amaiera-data	2015eko abenduaren 28a
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Arralde
Kanpo loturak
Zinema loturak IMDb: tt0241105 FilmAffinity: 894715

Goenkale ETB 1eko euskarazko telesail bat da, Pausoka Entertainment ekoiztetxeak eta Euskal Telebistak ekoitzia. Arralde izeneko fikziozko herri batean gertatzen diren gorabeherak kontatzen dira bertan. Arraldeko kale nagusiak ematen dio telesailari izena: Goenkale.

Hasierako helburua hiru hileko iraupeneko telesaila egitea zen, baina, saioak izan zuen harrera ona eta audientzia-datu apartak ikusita, aurrera jarraitu zuen. Azkenean, guztira 22 denboraldi eta 3.707 atal emititu ziren 1994ko urriaren 3tik 2015eko abenduaren 28ra bitartean. Euskal Herriko historian inoiz izan den telesailik luzeena izan da, eta, Europan, bigarrena. Garai horretako ETB 1eko saiorik arrakastatsuena izan zen eta gizarte sareetan ere jarraipen zabala izan zuen. ETBren inoizko saiorik garrantzitsuenetakoa da.

Argumentua

Goenkaleren 22 denboraldietan aro ezberdinak izan dira pertsonaia eta trama berrien joan etorriekin:

1. aroa: Lasatarrak eta Joxe Mari (1994-2002)

Telesaila Lasa anaien gorabehekin hasi zen. Joxe Mari eta Martin izan ziren lehenengo denboraldiko protagonistak. Lehenengoa Boga-Boga ostatuaren jabea zen, eta, bigarrena, herriko bideoklubarena. Bi anaiez gain, Lasatarren familia gailendu zen: Maria Luisa (Joxe Mariren emaztea), Gaizka eta Xabier (Joxe Mariren eta Maria Luisaren semeak), Gregorio (Maria Luisaren aita), Petra (Maria Luisaren ahizpa), Amaia eta Felix (Petraren alaba eta Maria Luisaren iloba eta bere mutil-laguna), Begoña (Martinen emazte ohia), Pilar (Martinen bikotekidea), Karlos eta Ane (Martinen eta Begoñaren seme-alabak).

Bi anaien arteko liskarrek familia osoa banatzen zuten. Ezinikusia areagotzen joan zen eta Kattalinen (Martinen eta Joxe Mariren amaren) heriotzaren ondoren, testamentuaren irakurketarekin, bi anaiak urruntzen joan ziren. Martin, ordea, lehenengo denboraldiaren erdialdean hil zen, 1994ko abenduan. Beraz, hortik aurrera Joxe Marik eta familia osoak hartu zuen pisua traman.

5. denboraldian Mattin Lasa jaio zen, Ane eta Gaizkaren semea eta Joxe Mariren eta Maria Luisaren biloba. Hala ere, Lasatarren familia pixkanaka desagertzen joan zen: Karlos, Petra, Amaia, Felix eta Pilar Arraldetik joan egin ziren eta Begoña eta Gregorio, berriz, hil egin ziren. 8. denboraldian joan ziren azkeneko lasatarrak. Joxe Mari koman geratu zen, Gaizka psikiatrikoan sartu zuten eta Anek ere Arraldetik alde egin zuen. Lehenengo aroaren amaiera izan zen hura.

2. aroa: Maria Luisa Galardi (2002-2008)

Lasatarren artetik Maria Luisa eta bere seme Xabier bakarrik geratu ziren. Beraz, aro berri honetako protagonista Maria Luisa izan zen eta trama berriak hasi ziren, bere lagunekin, ingurukoekin eta iritsi ziren pertsonaia berriekin. 9. denboraldian Hortentsi (Maria Luisaren laguna) Arraldera itzuli zen. Maria Luisak sekulako liskarrak izan zituen Estefaniarekin (Xabierren neska-lagun berria) eta Leonorrekin (Joxe Mariren ligea izan zena). Eta, gainera, Maria Luisa ere psikiatrikora sartu eta bertako tramak agertu ziren.

10. denboraldian, berriz, Xabier Lasa hil zen auto istripu batean, Maria Luisa psikiatrikotik atera zen era Leonorrekin adiskidetu eta gerora oso lagunak egin ziren. 11. denboraldian Joxe Mari hil zen eta Arraldera Jesus iritsi zen (Ane Lasaren senarra izan zen Koldoren aita), Maria Luisarekin maitemindu eta ezkondu egin ziren. 12. denboraldian, ordea, Jesus hil egin zen. Denboraldi berean, Maria Luisak ezagutzen ez zuen alaba bat zuela jakin zuen eta Julia iritsi zen Arraldera (Maria Luisari lapurtu zioten haurra). Aro honen amaiera 14. denboraldian iritsi zen. Gaizka psikiatrikotik atera eta Arraldera itzuli zen, baina Juliak hil egin zuen. Hortik astebetera Maria Luisa hil zen semearen heriotzaren ondorioz, tronbosi batekin.

3. aroa: Madariagatarrak (2008-2014)

15. denboraldian sekulako aldaketa jasan zuen telesailak. Lasatarren eta Maria Luisaren garaia bukatu eta familia protagonista berri bat iritsi zen Arraldera: Madariaga familia. Abel Madariaga (familia burua), German eta Kandido (Abelen semeak), Alizia (Kandidoren emaztea eta Germanen maitalea), Joana eta Ikerne (Kandido eta Aliziaren alabak), Naia (Germanen eta Aliziaren alaba) eta Lukas eta Unai (Germanen semeak).

Hasieran, German, Kandido eta Aliziaren maitasun istorioa izan zen istorioaren ardatz. Gerora, ordea, Germanek eta Aliziak erlazioa utzi zuten eta Alizia Kandidorekin hasi zen. German, berriz, Mimirekin ezkondu zen. Beranduago, Olga iritsi zen (Germanen emaztea eta Lukas eta Unaien ama, hilda zegoela uste zutena). Germanek Ines ezagutu zuen aurrerago, eta haur bat izan zuen berarekin.

Lukas eta Ikerne ere maitemindu egin ziren. Baina lehengusuak zirenez, familiak ez zuen beraien maitasuna onartzen. Madariagatarrak ere pixkanaka desagertzen joan ziren. 16. denboraldian Unai hil egin zuten. 17. denboraldian Ikerne Australiara joan zen lanera eta bertan mutil-laguna ezagutu eta ama izan zen. 18.ean Olga hil zen istripu batean. 19. denboraldian Ikerne Italiara joan zen ikastera eta Lukasek Arraldetik alde egin zuen (gero, 21.ean itzuli zen). 20. denboraldian, berriz, Naia, German eta Ines Angolara joan ziren bizitzera eta Abel hil egin zuten. Alizia eta Kandido bakarrik geratu ziren.

4. aroa: Etxegaraitarrak (2014-2015)

21. denboraldian hasi zen Goenkaleko azkeneko aroa. Etxegaraitarrak agertu ziren. Bizitza osoa Arralden daraman familia zen, herriko farmaziaren jabeak. Baina ikusleak 21. denboraldian ezagutu zituen lehenengo aldiz: Amalia Lizardi (familia burua), Arantza eta Paskal Etxegarai (Amaliaren alaba eta semea), Jagoba (Arantzaren senarra), Tania, Hodei eta Alazne (Arantzaren eta Jagobaren seme-alabak), Lander (Paskalen semea), Joelle (Arantzaren eta Paskalen izeba), Olaia (Jagobaren arreba) eta Izaskun (Jagobaren maitalea).

Hodeiri leuzemia atzeman zioten. Amalia koman geratu zen, eta, farmazia aurrera ateratzeko dirua behar zutenez, Arantzak eta Jagobak hil egin zuten herentzia jasotzeko. Bestetik, Paskalek eta Arantzak jakin zuten beraien benetako ama Joelle zela, ordurarte izebatzat zutena. Gainera Etxegaraitarren lorategian, beraien farmaziako langile baten gorpua ere aurkitu zuten.

Aro berri honek ez zuen askorik iraun. Aro berri honek ez zuen harrera ona izan ikusleen artean, eta audientziak asko jaitsi ziren denbora gutxian. Etapa honekin amaitu zen Goenkale, 22 denboraldi eta gero.

Atalak eta audientziak

Lehenengo denboraldiak sekulako audientziak izan zituen, eta, arrakasta hori ikusita, ikerketa soziologiko bat egin zuten Euskadin. 700 pertsoneko lagina hartuta, ondorioztatu zuten euskal hiztunen %70ak ikusten zuela Goenkale lehenengo denboraldian. Ikusleen artean gehiengoa emakumeak ziren, eta pertsonaia ezagunenak Joxe Mari, Maria Luisa eta Txapas izendatu zituzten.

Hurrengo denboraldietan ere audientziari eutsi zioten. Hala ere, pixkanaka jaisten joan zen, baina betiere ETB 1eko audientziaren bataz bestekoaren gainetik ibili zen. Horrela iraun zituen telesailak 21 urte, ahalik eta azken bi denboraldietan datu kaskarragoak eman eta Euskal Telebistak telesaila bukatzea erabaki zuen arte.

22 denboraldi emititu ziren 1994tik 2015era bitartean ETB1en. Guztira, 3.707 atal eta 1.854 emisio ordu.

Sakontzeko, irakurri: «Zerrenda:Goenkaleko atalak»

Denboraldia		Atalak	Atal tartea	Emisio hasiera	Emisio amaiera	Bataz besteko audientzia
						Ikusleak	Kuota
	1. denboraldia	189	1 - 189	1994ko urriaren 3a	1995ko ekainaren 30a	105.000 ikusle	%12,9
	2. denboraldia	200	190 - 389	1995eko irailaren 18a	1996	106.000 ikusle
	3. denboraldia	200	390 - 589	1996	1997	98.000 ikusle
	4. denboraldia	190	590 - 779	1997	1998ko uztailaren 16a	107.000 ikusle
	5. denboraldia	206	780 - 985	1998ko iraila	1999ko uztaila
	6. denboraldia	209	986 - 1.194	1999ko iraila	2000ko uztaila		%9,6
	7. denboraldia	198	1.195 - 1.392	2000	2001		%11,3
	8. denboraldia	200	1.393 - 1.592	2001eko irailaren 11a	2002ko uztailaren 26a		%7,5
	9. denboraldia	200	1.593 - 1.792	2002ko irailaren 9a	2003ko uztailaren 25a		%9,8
	10. denboraldia	200	1.793 - 1.992	2003ko irailaren 10a	2004ko uztailaren 23a
	11. denboraldia	160	1.993 - 2.152	2004ko irailaren 27an	2005eko uztaila		%9,8
	12. denboraldia	160	2.153 - 2.312	2005eko iraila	2006ko uztaila
	13. denboraldia	172	2.313 - 2.484	2006ko irailaren 25a	2007ko uztailaren 17a
	14. denboraldia	172	2.485 - 2.656	2007ko irailaren 24a	2008ko uztailaren 22a	50.000 ikusle	%5,4
	15. denboraldia	174	2.657 - 2.830	2008ko irailaren 22a	2009ko uztailaren 21a		%5,6
	16. denboraldia	180	2.831 - 3.010	2009ko irailaren 14a	2010eko uztailaren 20a	84.000 ikusle	%5,3
	17. denboraldia	156	3.011 - 3.166	2010eko irailaren 27a	2011ko uztailaren 5a	68.000 ikusle	%4,4
	18. denboraldia	156	3.167 - 3.322	2011ko irailaren 26a	2012ko ekainaren 19a	71.000 ikusle
	19. denboraldia	142	3.323 - 3.464	2012ko irailaren 17a	2013ko ekainaren 17a	40.000 ikusle	%4,3
	20. denboraldia	118	3.465 - 3.582	2013ko irailaren 17a	2014ko ekainaren 9a	28.000 ikusle	%2,9
	21. denboraldia	102	3.583 - 3.684	2014ko irailaren 29a	2015eko ekainaren 29a	18.000 ikusle	%1,9
	22. denboraldia	23	3.685 - 3.707	2015eko urriaren 5a	2015eko abenduaren 28a	12.000 ikusle	%1,3
Guztira		3.707	1 - 3.707	1994ko urriaren 3a	2015eko abenduaren 28a	----	----

Aktoreak eta pertsonaiak

Sakontzeko, irakurri: «Zerrenda:Goenkaleko aktoreak»

Pertsonaia asko pasa dira Goenkaletik. Hurrengo hauek dira 22 denboraldietan urte gehien ibili direnetako batzuk.

     = Pertsonaia nagusia

     = Pertsonaia gonbidatua (denboraldiko atal batzuetan)

Pertsonaia	Aktorea	Denboraldia
		01	02	03	04	05	06	07	08	09	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22
Joxe Mari Lasa Agirre	Mikel Garmendia
Maria Luisa Galardi	Kontxu Odriozola
Xabier Lasa Galardi	Paul Zubillaga
Gaizka Lasa Galardi	Niko Lizeaga
Margarita "Margari"	Maite Bastos
Hortensia "Hortentsi"	Arantxa Gurmendi
Eusebio Galarraga	Pedro Otaegi
Saturnino "Xatur"	Abelin Linazisoro
Don Luis Labairu	David Errasti
Koldo Agirre	Iñigo Larrinaga
Mikel Mendiaraz "Pelos"	Iñaki Beraetxe
Imanol Mendizabal Artetxe	Iñaki Perurena
Leonor Cardenas	Ainhoa Aierbe
Joseba Zubeldia	Kiko Jauregi
Mimi	Sara Cozar
Luis Garcia "Tximista"	Joseba Usabiaga
Naroa Etxeberria	Naroa Agirre
Julia Bilbao	Eneritz Artetxe
Kevin Iturriaga	Asier Oruesagasti
Itxaso Al Wahid	Maria Cruickshank
Abel Madariaga	Kandido Uranga
German Madariaga	Asier Hernandez
Kandido Urkijo	Martxelo Rubio
Alizia Egiguren	Tessa Andonegi
Lukas Madariaga	Mikel Martinez
Ibon Petralanda	Xabier Perurena

Telesailetik pasatako aktore ezagunak

22 denboraldi horietan, Goenkale telesailetik Euskal Herriko nahiz kanpoko aktore ezagun asko pasatu dira. Haietako asko, gainera, telesailean hasi ziren aktore lanetan, besteak beste, Kontxu Odriozola, Barbara Goenaga, Aitor Luna, Miren Ibarguren, Jose Ramon Soroiz, Mikel Garmendia, Joseba Apaolaza, Verónica Moral, Ane Aseginolaza, Iñaki Beraetxe, Gorka Otxoa, Isidoro Fernández, Xabier Perurena, Loreto Mauleon, Iker Galartza, Ane Gabarain eta Carlos N'Guema.

2009ko 'Goenkale'ko aktoreak.

Arralde

Sakontzeko, irakurri: «Arralde (Goenkale)»

Arralde.

Arralden gertatzen ziren Goenkale telesaileko gorabeherak, Euskal Herriko kostaldeko fikziozko herri arrantzale txikian. Barrualdeko sekuentziak Miramongo estudioetan grabatzen ziren eta kanpoaldekoak, hainbat herritan, gehienbat Orion eta Tolosan. Arralde ondoko fikziozko herria Amaru da, askotan protagonistek izendatzen zutena.

Arraldeko kale nagusia da Goenkale, eta bertan topa ditzakegu hainbat agerleku. 22 denboraldietan anitz dekoratu agertu dira: Udaletxea, Sobia taberna, Muñagorri hotela, Madariaga ontziola, eta hainbat pertsonaiaren bizileku eta lantokiak. Guztietan aipagarriena Boga taberna da, ezbairik gabe, lehen denboralditik azkeneraino. Arraldeko tokirik mitikoena izan bada ere, 19. denboraldian ikusi zen lehenengoz bertako sukaldea. Hona erabili diren dekoratuetako batzuk:

Boga taberna, bere sukaldea eta logelak Kofradia Bar Sobia Parrokia Bideo-kluba Medikuaren kontsulta Goenkale kalea Maitiena hotela Mendiarrain enpresa Gazte-kluba Koldoren paperdenda Komisaldegia Maria Luisaren txakolindegia

Elkartea Hortentsiren ile-apaindegia Udaletxea Lutxiren botika Atxuri taberna Muñagorri hotela Eduardo Zaldua eta Agurtzane Etxabururen etxea Madariaga ontziola Abel eta Germanen pisuak Sabin eta Axunen baserria Mirandatarren txalet handia Etxegaraitarren botika ...

Hasierako kantak

1-7. denboraldiak (1994-2001) Ez da giro Goenkalen Lasa anaiak liskarturik daude Goenkalek oilategia dirudi eta Lasa anaiak elkarri mokoka bizi dira Egunetik egunera Lasatarren itzalera Hemen bilduko gera bi oilar harroen legera Ziriak ziri Goenkalen adarjotze benetan mundialak Goenkalen maiseaketa da lege eta Lasa anaiak matraka ta ziri dabiltza Egunetik egunera Lasatarren itzalera Hemen bilduko gera bi oilar harroen legera

8-13. denboraldiak (2001-2007) Leihotik begira plazaren erdira Arraldeko grinak eguzki argia lehiatilatik eguzki argira

Goenkaletik sortutako formatuak

Atal bereziak Goenkaleren historian zehar, saio eta atal bereziak egin izan dira atal kopuruak, denboraldiak edota urteurrenak ospatzeko. Saio horiek ez dute zenbatzen ohiko kapituluek bezala eta 3.707 ataletatik apartekoak dira: Goenkale 500 (1997an, 500 atalen gala) Goenkale esker 1000 (1999-10-02; 1.000. atalen gala) Goenkale 10 urte (2004an, 10. urteurreneko dokumentala) Goenkale 10 urte (2004an, 10. urteurreneko gala) 3000 egun elkarrekin (2010ean, 3.000. atalen dokumentala) Goenkale 18 (2012an, 18. urteko gala) Egiak ezkutatzen duena (2013-09-30 / 2013-10-01; 20. urteko TV moviea) Help! Socorro! Ezkondu? (2013-12-09 / 2013-12-16; 20. urteko TV moviea) Heriok zure begiak ditu (2014-05-27 / 2014-06-02; 20. urteko TV moviea)

Antzezlana Telesailak 20 urte bete zituen urtean, antzezlan bat sortu zuten Euskal Herrian barrera eramateko. Goenkale: Kondesaren erretratua (2013an) Jokin Oregik zuzendu zuen antzezlana eta telesailean azken urteetan agertutako sei aktorek antzeztu zuten: Xabier Perurenak (Ibon), Ylenia Bagliettok (Eider), Felix Arkarazok (Andoni), Maria Cruickshankek (Itxaso), Yannick Vergarak (Rakel) eta Carlos Nguemak (Nelson). Antzezlaneko protagonistak nekazal etxe batera joango dira asteburupasa eta bertan, balio handiko erretratu bat desagertuko da. Abiaputu honekin, Goenkaleren osagai nagusiak izango ditu obrak: intriga, maitasuna eta umorea. Gainera, telebistan aspaldi agertu ez ziren pertsonaia batzuk agertuko dira eta telesailaren hasierako sekreturen bat edo beste ere aireratuko da.

Spin off-ak

Goenkaleko pertsonaia batzuekin spin-offa egin zen, alegia beste telesail bat.

Hasiberriak (2001-2002) Denboraldi bat izan zuen telesail horrek. Donostiara ikastera edo lanera joan diren hamar gazteren gorabeherak kontatzen dira bertan. Pertsonaia batzuk Goenkalekoak dira eta beste batzuk, berriak. Sakontzeko, irakurri: «Hasiberriak» Denboraldia hasi aurretik, Hasiberriak abian izeneko saio bat emititu zen ETB 1en. Bertan Hasiberriak telesailerako pertsonaia berrientzako kastinak erakusten ziren. Protagonista izateko hiru neska eta bi mutil behar ziren eta guztira 2.000 pertsona aurkeztu ziren probetara. Kastinak Donostiako Kursaalen eta Bilboko Euskalduna jauregian egin ziren.

(!) Mikel, Txapas eta Lutxi (2004) Hamargarren denboraldia bukatu zenean Euskal Telebistak spin-off berri bat egitea erabaki zuen. Bertako protagonistak Mikel (Iñaki Beraetxe), Txapas (Jose Maria Berasategi) eta Lutxi (Itziar Urretabizkaia) izango ziren. Horregatik Goenkaleko 11. denboraldian ez ziren agertu pertsonaia hauek. Azkeneko momentuan ordea, ETB spin-off hau ez egitea erabaki zuen. Beraz, hiru pertsonaia hauek Goenkaletik eta spin-offetik kanpo geratu ziren.

Programak

Telesailak izan zuen arrakasta aprobetxatuta, Goenkalen oinarritutako programa batzuk ere egin ziren:

Arralde (1995-1996) Goenkaleren bigarren denboraldian Arralde saioa hasi zen ETB 1en. Maite Bastosek (Margari), Arantxa Gurmendik (Hortentsi) eta Iñaki Beraetxek (Mikel) aurkezten zuten. Astean behin ematen zen saioa Goenkaleko atalaren ondoren eta telesailari buruz aritzen ziren bertan. Zer gertatuko zen asmatzen saiatzen ziren, Goenkaleren inguruko eztabaidak egiten zituzten, telesaieko pertsonaiekin umorezko sketchak, gonbidatuak eta telesailaren jarraitzaileak joaten ziren... Kaleko jendearen iritzia biltzeko erreportari bat ere bazegoen: Klaudio Landa. Goenkale esker 1000 (1999) Telesailak 1000. atalera iritsi behar zuenean, Izaro Iraetak eta Xabier Euzkitzek "Goenkale esker 1000" saioa estreinatu zuten, 1999an. Programa honetan "Goenkale"n 5 urtetan eta 1000 ataletan gertatutako istorioak abiapuntu bezala hartuta, gaiak lantzen zituzten eta saioa osatu. Jende ospetsua, anonimoa, aktoreak, haurrak... gonbidatu ezberdinak izaten zituzten platoan. Bakoitzak beraien esperientziei buruz hitz egiten zuen. Gai hauetaz gain, ikuskizunak, showa eta aktuazioa ere izaten zituzten platoan. Saio honen helburua "Goenkale"ri babes handiagoa ematea zen eta horrela telesaila 1000. atalera inoiz baino indartsuago iristea.

Goenkalez blai (2012) Telesailak 18 urte bete zituenean, 2012ko udan, Goenkalez blai saioa ematen hasi ziren ETB 1en. Guztira hemezortzi atal izan ziren. Bat denboraldi bakoitzeko. Banaka-banaka denboraldi bakoitzaren laburpena egiten zuten astero. Horrela, telesailaren historia gogoratuz. Goenzale (2013) Hemeretzigarren denboraldian berriz, Goenzale hasi zen. Asteartetan, Goenkaleren atala eta gero, 23:30etan ETB3n ematen zuten saioa. Astero telesailako bi pertsonaia gonbidatzen zituzten eta aste hartan telesailean gertatu zena errepasatzen zuten, txutxumutxuak kontatu eta ikusleek zuzenean galderak egin zitzaketen twitter bidez. Programak hiru atal bakarrik izan zituen. Lehenengoan Xabi Hoo (Enkoreko abeslaria) izan zen aurkezlea eta beste bietan Ugaitz Alegria (aurretik Goenkaleko aktorea, 'Txus' izandakoa). Gonbidatuak berriz, lehenengo atalean Maitena Salinas (Mireia) eta Joanes Passicot (Manex) izan ziren. Bigarrenean Eneko Sagardoy (Said) eta Ylenia Baglietto (Eider). Eta hirugarrenean Tessa Andonegi (Alizia) eta Miren Gaztañaga (Ines).

Cameo-ak

Goenkalen, cameo modura, hainbat eta hainbat pertsona ezagun agertu dira. Hona horietako batzuk:

ETBko aurkezleak: Andoni Aizpuru, Klaudio Landa, Yolanda Alzola, Ilaski Serrano, Julio Ibarra, Julian Iantzi, Reyes Prados, Kike Amonarriz, Iñaki Lopez eta Josu Loroño. Sukaldariak: Juan Mari Arzak, Martin Berasategi, Pedro Subijana, Karlos Argiñano eta Hilario Arbelaiz. Idazleak: Pako Aristi eta Karmele Jaio. Bertsolariak: Sebastian Lizaso, Onintza Enbeita eta Andoni Egaña. Arartekoa: Iñigo Lamarka. Donostiako alkate ohia: Ramon Labaien. EHUko errektore ohia: Pello Salaburu. Euskaltzainburua: Jean Haritxelhar. Frantziskotarra: Pello Zabala. Miss Espainia 2007: Natalia Zabala.

Kantariak: Gari, Mikel Urdangarin eta Yogurhina Borova. Musika taldeak: Zea Mays, Lain, Encore, Esne Beltza, Hesian eta La Tropa Kung Fu. Pilotariak: Mikel Goñi eta Juan Martinez de Irujo. Futbolariak: Bittor Alkiza eta Iñigo Diaz de Cerio. Arraunlaria: Izortz Zabala. Eskaladako munduko txapelduna: Patxi Usobiaga. Alpinista: Edurne Pasaban. Pailazoak: Mirri eta Txiribiton. Maikrux eta Maikarmen (Anjel Alkain eta Iñake Irastorza). Go!azen telesaileko aktore taldea. Gazteako Dida saioko esatariak.

Oihartzun gehien izan zuen cameoa 2004. urtean izan zen. Hain zuzen ere, Athleticeko eta Real Sociedadeko lehendakari izandako Fernando Lamikiz eta Jose Luis Astiazaran agertu ziren Goenkalen. Agerpen haren berri Espainako prentsan zabaldu zen.

Telesailetik pasatako idazleak

Goenkaleko gidoietan idazle asko pasatu dira. Esate baterako: Juan Garzia, Inazio Mujika Iraola, Josean Muñoz...

Elkarrizketak idazten: Andoni Egaña, Arantxa Iturbe, Harkaitz Cano, Eskarne Mujika...

Bitxikeriak

• Goenkalek sekulako eragina izan du gizartean. Duela urte batzuk, Harakin Elkarteak, adulteratutako haragiaren inguruko trama bat kentzeko eskatu zuen. Auzia Parlamentura ere iritsi zen ia.
• Goenkalen ume bat bahitu zuten batean, ETB-n dei zaparrada jaso zen umea Gernikan ikusi zutela esanez (umea Gernikakoa zen, berez). Gainera, Ertzaintzaren inkonpetentziaz kexatzen ziren, telesailean emandako "pista faltsuak" jarraitzen zituelako.
• Maria Luisaren papera egiten zuen Kontxu Odriozola aktoreari errieta egiten zion jendeak kalean bere gaiztakeriengatik. Behin gizon baten eskutitz bat jaso zuen, hainbat pertsonaiak gezurra esaten ari zitzaizkiola ohartaraziz. Gizon hark kartazalean zera jarri zuen: Maria Luisa Galardi. Boga-Boga taberna. Arralde. Gipuzkoa. Posta zerbitzuko langile bizkor eta telesailaren jarraitzaile batek gutuna ikusi eta EITBko helbidea gehitu zion. Horrela heldu zen eskutitza Maria Luisaren eskuetara.
• Behin Mediterraneora joan ziren grabatzera. Erroman, Maltan, Monakon eta beste hiri batzuetan ibili ziren. Zenbait tokitan ez zeukaten grabatzeko baimenik eta erdi ezkutuan egin behar izan zuten. Maite Bastosi (Margari) Fontana di Trevin eroarena egiteko eta koskara igotzeko esan zioten. Hark horixe egin zuen eta jaitsiarazi egin zuten. Koliseoan ere soldadu baten alboan jolasteko esan zioten eta ia ezpata atera zion soldaduak. Gero, telesailean guztia emititu zuten 1.762. atalean.
• Abelin Linazisorok iritzi-artikulu bat idatzi zuen Berriarako eta Gararako. Bertan salatu zuen terrorismoa salatzen zutenek besteena ez zutela salatzen. Orduan Euskal Telebistako buruek hura irakurri eta Xaturren pertsonaia kentzea erabaki zuten, zazpi denboraldi eta gero. Abelini jarri zioten aitzakia izan zen, gidoilariek ez zekitela zer asmatu haren pertsonaiarentzat. Abelinek zuzendariari erantzun zion: "Hi ez haiz tontoa, ni ere ez, eta badakik eta bazekiat gidoilariengatik balitz, ni egunero egongo nintzatekeela hemen". Eta erantzun zion: "Gerenteak esan dit ezin duzula segitu".
• Benidormera grabatzera joan zirenean, Kontxu Odriozola (Maria Luisa), Maite Bastos (Margari), Arantxa Gurmendi (Hortentsi) hondartzan ari ziren sekuentzia bat grabatzen. Orduan, emakume bat Kontxurengana gerturatu eta 5.000 pezetako biletea jarri zion bular gainean. Gauero eguna pozten ziotela eta bere kontura gastatzeko esan zion.
• Goenkalen beti egon izan da oso giro ona aktoreen artean, familia bat osatzen zuten denek. Hala ere, Iñaki Perurenak (Imanol Mendizabal) dioenez, azken urteetan ez zegoen hasierako urteetako giro hori.
• Pedro Otaegik (Eusebio), Maite Bastosek (Margari) eta Abelin Linazisorok (Xatur) diote asko aldatu zela Goenkale azkeneko denboraldietan. Bukaeran gangster hiria ematen omen zuen, thriller bat. Horrenbeste tiroketa, pistola, polizia... Azken urteetan gertatzen zena New Yorkengertatzen zen. Hasieran, ordea, Euskal Herriko herri txiki bateko istorioak kontatzen ziren. Hemengo errealitatea zen eta jendea errazago identifikatzen zen.

Datu teknikoak

Sorrera

Telesaila sortzeko, garai hartako EITBko zuzendariak ziren Joxe Mari Otermineketa Luis Aranberri 'Amatiño'k Galesabidaiatu zuten, eta oinarritzat hartu zuten galesera hutsez eginiko Pobol y Cwm (Haraneko jendea) telesaila. Telesail hura 1974tik 1982tabitartean BBC Wales kateak emititu zuen, aldiz 1982. urtetik aurrera S4C kateak emititu zuen. Gaur egun ere, emititzen jarraitzen dute. Bestalde, Erresuma Batuko EastEnders telesail luze eta ospetsuan ere oinarritu ziren. Hizkuntza aldetik, telesaioak euskara eredu hurbil eta natural bat eskaintzea zuen helburu. Ahozko euskara estandar bat, euskara estandarretik abiatuta, edozein herrialdetan ulertzeko modukoa.

Lokalizazioak

22 urtean EITB Miramoneko egoitzan grabatzen zen Goenkale. Bertan zeuden barrualdeko dekoratuak: pertsonaien etxeak, hotelak, tabernak, komisaria, 'Goenkale' kalea... Lehen denboraldian 7 dekoratu zituzten. Azken denboraldietan, berriz, 15 inguru. Lehen bi denboraldietan (1994-1996) dekoratuetan grabatzen ziren sekuentzia guztiak. Hirugarren denboraldian, ordea, kanpoaldean grabatzen hasi ziren. Asteko lau egunetan EiTBko Miramongo dekoratuetan egiten zuten lan eta beste batean kalean. Hirugarren denboralditik hamahirugarrenera arte (1996-2007), Orion grabatzen zituzten kaleko eszenak. Bertan aritu ziren hamar urtez, 13. denboraldiaren erdialdera arte. Gero, aldiz, 2007ko urtarrilaren 31tik aurrera Tolosan grabatzen hasi ziren eta han eman zituzten beste zazpi urte, 20. denboraldira arte (2007-2014). Azken bi denboraldietan (2014-2015), berriz, ETBk telesailaren aurrekontua jaitsi eta kanpoko sekuentziak kentzea erabaki zuen ekoiztetxeak. Beraz, 21. eta 22. denboraldiak EiTBko Miramongo egoitzan grabatu ziren oso-osorik, sekuentzia bereziak izan ezik. Horietaz gain, sekuentzia jakin batzuetarako, euskal kostaldeko beste hainbat herritako irudiak ere tartekatzen ziren, hala nola Bermeo, Getaria, Lekeitio, Mutriku, Donostia, Bilbo...

Euskal Herriaz gain, kanpoan ere grabatu izan du Goenkalek. Esaterako, 2001ean Benidorma joan ziren, 2003an Mediterraneoan zehar bidaia egin zuten, 2004an La Manga del Mar Menor inguruan grabatu zuten, eta 2007an, Marbellan.

Grabaketak

Goenkale astelehenetik ostiralera grabatzen zen, goizeko 7:30etatik 14:45etara bitartean. Egunero atal bat ekoizten zuten. Lehen denboraldian 12 sekuentziakoak izaten ziren atalak, 16. denboraldian ordea 17 sekuentziakoak. Hortaz, egunean 25 minutu grabatzetik 35 grabatzera pasa ziren. Astean, beraz, bost atal edo bi ordu eta erdi inguru.

Emisio egunak eta atalen iraupena

Goenkaleko atal bakoitzak 25-35 minutu inguru irauten du (denboraldiaren arabera). Lehen hamar denboralditan (1994-2004) astelehenetik ostiralera emititzen zen saioa, egunero atal bat. Denbora igaro ahala, ordea, 2004ko irailetik aurrera, ostiraleko atala kendu eta astelehenetik ostegunera emititzen hasi ziren. Horrela egin zituzten hamaikagarren eta hamabigarren denboraldiak (2004-2006). Aurrerago berriz, 2006ko urtarrilaren 9tik aurrera, astean bitan ematen hasi ziren, astelehen eta asteartetan. Horrela segitu zuten 13. denboraldiaren erdialdetik 21. denboraldira arte (2006-2015). Astean emititzen zen atal kopurua, ordea, ez zen jaitsi. Astean bi egunetan ematen zuten telesaila, baina egun bakoitzean bi atal. Guztira ordubeteko iraupena izaten zuen emankizunak. 20. eta 21. denboraldietan ETBk Goenkaleren emisio egunak aldatzen zituen. Denbora batean astelehenetan bakarrik ematen zuten eta besteetan, astean bitan, katearen irizpideen arabera. Azkenik, 2015eko urtarrilaren 5etik aurrera telesaila astean behin ematen hasi ziren. Astelehenetan bakarrik emititu ziren 21. denboraldiaren bigarren erdia eta 22. denboraldia (2015).

Aurrekontua

Telesailaren aurrekontua aldatuz joan da denboraldiz denboraldi. Lehen denboraldian, 15.000 euroko kostua zuen 25 minutuko atal bakoitzak. Hamaseigarren denboraldian, berriz, 28.000 eurokoa 35 minutuko atalak (astelehen eta asteartetan atal bikoitzak ematen zituztenez, 56.000€ emisioko. Azken denboraldietan 25.000€ inguru balio zuen atal bakoitzak. Lehen denboraldian, beraz, Goenkaleko minutu baten kostua 600€koa zen, eta hamasaigarrenean, 800€koa.

Telesailaren amaiera

ETBko zuzendaritza eta ETB1eko telesaila ekoizten zuen Pausoka ekoiztetxeak adostu zutenez, telesaila 2015eko abendura arte ikusgai izan zen ETB1en. "Oraindik goiz da 2016ko programazioaren ardatzak zehazteko, baina egia da bultzada eman nahi diegula fikziozko telesailei datorren udazkenean, proiektu berriak estreinatuz eta aztertuz", adierazi zuen Euskal Telebistako zuzendaritzak.

"Lehen mailako ikus-entzunezko fenomenoa da Goenkale. Estatuko telesailik zaharrena da, eta urte guztian zehar ikusgai izango dugu Euskal Telebistako lehen katean", azpimarratu zuten hitzaldian.

Goenkaleren azken grabaketak Donostian, EiTBko Miramongo estudioetan egin ziren otsailaren 2an, baina telesaila 2015eko abenduaren 28ra arte izan zen ikusgai. Oraindik ere ETB1en saio ikusienetakoa da; horregatik, telesailaren ekoizleak lanean aritu ziren Goenkale berreskuratu nahian. Azkenean, EiTBko zuzendari nagusi Maite Iturbek aurreratu zuenez, 2016an Goenkale ordezkatu zuen telesaila egin zuten eta bertako hainbat aktorek hartu zuten parte bertan: Aitaren etxea.

Ikus, gainera

• Pobol y Cwm: galeseraz eginiko telesaila.
• Ros na Rún: irlanderaz eginiko telesaila.
• Mareas Vivas: galizieraz eginiko telesaila.
• Poblenou: katalanez eginiko lehenbiziko telesaila.
• El cor de la ciutat: Katalunian emisioan egon den telesailik iraunkorrena (1906 atal).
• EastEnders: Erresuma Batuko telesaila.
• Coronation Street: Erresuma Batuan emisioan daraman telesailik iraunkorrena (1960tik gaur egun arte).

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Goenkale

• Pausoka Entertainment-en webgunea
• Goenkaleko webgune ofiziala
• Youtuben Goenkaleko kanala
• (Ingelesez) Goenkale Internet Movie Databasean
• 1994: 'Goenkale' telesailaren lehen atala eman genuen ETB-1en. Youtube.com