Ordoño I.a Asturietakoa

Ordoño I.a Asturietakoa
	; Irudi gehiago
; Asturiasko Erresumako erregea	; 850 - 866 ; ← Ramiro I.a Asturiaskoa - Alfontso III.a Leongoa →
; Asturiasko Erresumako erregea
Bizitza
Jaiotza	Oviedo, 821
Herrialdea	Asturiasko Erresuma
Heriotza	Oviedo, 866ko maiatzaren 27a (44/45 urte)
Hobiratze lekua	Asturiar errege-erreginen panteoia
Heriotza modua	berezko heriotza
Familia
Aita	Ramiro I.a Asturiaskoa
Ama	Urraca
Ezkontidea(k)	Nuña (en)
Seme-alabak	ikusi Alfontso III.a Leongoa; Leodegundia Ordoñez;
Anai-arrebak	ikusi Rodrigo of Castile (en) ;
Leinua	Astur-leondar leinua
Jarduerak
Jarduerak	agintaria
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Ordoño I.a Asturietakoa (Oviedo, 821 - ib. 866ko maiatzaren 27a), Asturietako errege izan zen 850eko otsailak 2tik 866ko maiatzak 27 arte.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere bizitzako lehen urteak Oviedon pasa zituen, Alfontso II.a Asturietakoaren gortean, eta, ziur aski, gaztetan, tronura elkartua izan zen. Bederatzi urterekin, Galiziara joan zen bere familiarekin, non bere aita gobernari izan zen. Bere heziketa Lugon amaitu zuen, bere bizilekua zena, eta han hasi zuen bere prestaketa militarra.

Galiziako denbora baterako gobernari izendatua izan zen bere aita Ramiro I.a Asturietakoa Barduliara joan zenean Paternarekin ezkontzera, bere bigarren emaztea izango zena. Bidaia horretan, goitik behera aldatu zen Ordoñoren bizitza, bidaia horretan zehar Alfontso II.a hil baitzen. Guztiak, Ramiro, berehala errege izendatua izango zela adierazten zuen, baina Nepozianok, babes handia zuen noble batek, bere burua Asturietako errege izendatu zuen, Ramiroren faltak ahalbidetu zuena.

Ordoñok, orduan, bere aitak Nepozianoren aurka erabili nahi zuen armadaren antolaketa lanetan lagundu zuen, baina ez zuen borrokatu, Galizian geratu baitzen gobernari bezala, oraindik ere denbora baterako. Ramiro tronura iritsi zenean, Ordoño postu horretan berretsia izan zen.

Handik gutxira, 26 urterekin, 847an, Doña Munia edo Nuña izeneko emakume noble batekin ezkondu zen, ziur aski Eneko Arista Iruñeko erregearen arreba. Honekin, sei seme-alaba behintzat izan zituen; horietatik lehena, Alfontso III.a Asturietakoa izan zen. Bere alaba Doña Palla ere ospetsua izan zen, bere gortea, Praviako Peñaullanen ezarri zuena, kastro baten antzinako hondakinen gainean; gaur egun, Doña Pallaren kastroa izenaz da ezaguna.

Bere aita Ramiroren oinordekoa izan zen hau hil zenean, 850eko urtarrilak 1ean. Honela, Asturietako errege, heredentzia bidez bihurtu zen lehena izan zen, ez nobleziaren artean aukeraketa bidez. Handik gutxira, baskoien altxamendu bati aurre egin behar izan zion, ziur aski, Zaragozako Banu Qasien laguntza zutena. Matxinada baretu ondoren, eta Oviedora itzultzen zihoala, musulmanek Bardulia erasotzeko asmoa zutenaren berri izan zuen. Honen aurrean, musulmanengana joan eta Ebro ibaiaren ertzean garaitu zituen.

Bi garaipen horiek, baina, ez zuten lasaiago utzi, honen ondoren, Zaragozako gobernaria zen Musa ibn Musak, Albaida (egungo Albelda de Iregua) gotortzea erabaki baitzuen. Honek, Ordoñoren interesentzako suposatzen zuen arriskuaren ondorioz, hiria setiatu eta suntsitu egin zuen.

Al-Andalusekin zituen harremanei dagokionez, Kordobako emirraren aurka altxatutako mozarabeen alde egin zuen, baina honetan, Guadalaceteko guduan porrota jasan zuen 854an.

Porrot honek, Duero ibaia eta Kantauriar mendilerroaren artean sendotzera behartu zuen, Leon, Astorga, Amaia eta Tuy hiriak harresituta eta erresumako defentsa bihurtuta.

Errekonkistan aurrera egiten saiatu zen Tuterako jaunaren kaltetan, Nafarroa eta baskoien lurraldeetarako sarrerak kontrolatzea lortuz. Kordobako gobernari musulmanak, Miranda de Ebroko haranera eta Arabara espedizio bat bidaliz erreakzionatu zuen, azken hau suntsitua izan zena, non Rodrigo Gaztelakoa gaztelar lehen kondea, Morcuerako guduan erabat garaitua izan zen. Honek, errekonkista urte batzuez eten zuen.