Sagu arrunt

Sagu arrunt
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Klasea	Mammalia
Ordena	Rodentia
Familia	Muridae
Leinua	Murini
Generoa	Mus
Espeziea	Mus musculus; (Linnaeus, 1758)
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Habitat	larre-belardi
Entzumen frekuentzia	1.000 hertz — 91.000 hertz
Eguneko zikloa	gaueko
Genomaren kokapena	ensembl.org…

Sagu arrunta edo etxe-sagua (Mus musculus) muridae familiako karraskaria da, bere generoan arruntena dena^[1].

Basatia denean, uztentzat kaltegarria izan da. Hala ere, egun konpainia-animalia bilakatu dute.

Deskribapena

Gorputza eta burua: 75-87 mm. Isatsa: 80-91 mm. Pisua: 14-20 g

Sagu arrunta edo etxe sagua da ziurrenik gure herrialdeko karraskaririk ezagunenetako bat. Bere itxura guztiontzat ezaguna da. Horregatik, bakarrik adierazten da basasaguarekin alderatuta, belarriak eta atzeko oinak proportzionalki txikiagoak direla.

Kolorea erregularki gris iluna da bizkarrean eta argiagoa sabelean, bereizketa-lerro argirik gabe; batzuetan pixka bat horiz lausotua egon daiteke. Hego isurialdeko ale batzuek bizkarra marroi argia izan dezakete azpialde zurixkarekin. Isatsa grisa dute.

Garezurra basasaguarengandik desberdina da, lehenik eta behin tamaina nabarmen txikiagoa duelako eta, bigarrenik, beheko molarrek ez dutelako kanpoko aldean kokatutako tuberkulu txikien ilararik, Apodemus generoko animaliak izaten dituzten bezala.^[2]

Biologia eta ohiturak

Naturan, ugalketa sasoia urtarokoa da, aldi egokiak ez direnetan etenez; hala ere, eremu humanizatuetan urte osoan zehar garatu daiteke. Leku horietan, bai kume kopurua, bai ugaltze-aldia bera oso lotuta dago eskuragarri duen janariarekin.

Murido hau, gizakia bizi den eremuetan, orojalea da, bere eskura aurkitzen dituen elikagai guztiak kontsumitzen ditu. Naturan, badirudi eremu hezeetako landare batzuen zurtoin freskoak nahiago dituela.

Banaketa, habitata eta estatusa

Karraskari hau guztiz antropofiloa da; bere populazio garrantzitsuenak leku habitatuetan daude, zalantzarik gabe: ukuiluak, errotak, baserriak, etab. Hala ere iparraldeko isurian, baratze edo padura guneetan aurki daiteke sasoi onuragarrienetan.

Hegoaldeko isurialdean , maiz agertzen da, etxe eta kortetan, ibai eta erreken ertzetan ere nolabaiteko erregulartasunarekin agertzen da, lezka eta ihiak hazten diren lekuetan.

Munduan oso hedatuta dagoen espeziea da, nahiz eta populazio ezberdinek batzuetan aldakuntza nabarmenak izan, maila kromosomikoan zein biokimikoan. Iberiar penintsula osoan dago.

Sagu arrunta, Euskal Herri osoan banatuta dago. Leku humanizatuetan ugaria da. Askoz zailagoa da basatia aurkitzea.

Subspecies

Adituek hiru azpiespezie onartu dituzte, gero eta gehiago ezpezie ezberdinatzat hartzen dituztenak^[3]:

Mus musculus castaneus (hego eta hego-ekialdeko Asian bizi dena)
Mus musculus domesticus (mendebaldeko Europan, hego-mendebaldeko Asian, Amerikan, Afrikan eta Ozeanian bizi dena)
Mus musculus musculus (ekialdeko Europan eta iparraldeko Asian bizi dena)

Duela gutxi beste bi azpiespezie onartu dituzte:

Mus musculus bactrianus (erdialdeko Asian bizi dena)
Mus musculus gentilulus (Arabian eta Madagaskarren bizi dena^[4]

Erreferentziak

↑ Musser, G. G. eta M. D. Carleton. (2005). Superfamily Muroidea. 894-1531. orr. "Mammal Species of the World a Taxonomic and Geographic Reference". D. E. Wilson eta D. M. Reeder. Johns Hopkins University Press, Baltimore
↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 369 or. ISBN 84-7542-639-5..
↑ Mitchell-Jones AJ, Amori G, Bogdanowicz W, Krystufek B, Reijnders PJH, Spitzenberger F, Stubbe M, Thissen JBM, Vohralik V, & Zima J. (1999). The Atlas of European Mammals. T. & A. D. Poyser ISBN 0856611301..
↑ Prager EM, Orrego C eta Sage RD. (1998). «Genetic variation and phylogeography of Central Asian and other house mice, including a major new mitochondrial lineage in Yemen» Genetics 150 (2): 835–861. PMID 9755213. PMC 1460354..

Kanpo estekak

Araozko natura eta kontuak

Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Datuak: Q83310
Multimedia: Mus musculus / Q83310
Espezieak: Mus musculus

[1] Musser, G. G. eta M. D. Carleton. (2005). Superfamily Muroidea. 894-1531. orr. "Mammal Species of the World a Taxonomic and Geographic Reference". D. E. Wilson eta D. M. Reeder. Johns Hopkins University Press, Baltimore

[2] (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 369 or. ISBN 84-7542-639-5..

[3] Mitchell-Jones AJ, Amori G, Bogdanowicz W, Krystufek B, Reijnders PJH, Spitzenberger F, Stubbe M, Thissen JBM, Vohralik V, & Zima J. (1999). The Atlas of European Mammals. T. & A. D. Poyser ISBN 0856611301..

[4] Prager EM, Orrego C eta Sage RD. (1998). «Genetic variation and phylogeography of Central Asian and other house mice, including a major new mitochondrial lineage in Yemen» Genetics 150 (2): 835–861. PMID 9755213. PMC 1460354..

[1]

[2]

[3]

[4]