Sofía Ímber

Wikipedia, Entziklopedia askea
Sofía Ímber

museo zuzendari

Bizitza
JaiotzaSoroca, 1924ko maiatzaren 8a
Herrialdea Venezuela
HeriotzaCaracas, 2017ko otsailaren 20a (92 urte)
Familia
Ezkontidea(k)Guillermo Meneses (en) Itzuli  (1944 -  1968)
Carlos Rangel (en) Itzuli  (1968 -  1988)
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaUniversity of the Andes (en) Itzuli
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakkazetaria, kultura-ekintzailea eta politikaria
Jasotako sariak
Twitter: sofiaimber Edit the value on Wikidata

Sofía Ímber Barú (Soroca, Errumania erreinua (gero Moldavia) 1924ko maiatzaren 8a – Caracas, Venezuela, 2017ko otsailaren 20a) Venezuelan bizi izan zen errumaniar kazetaria izan zen, artearen sustatzailea eta Caracasko Arte Garaikideko Museoaren sortzailea.[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Naum Imber eta Ana Barúren alaba Venezuelara 1930ean iritsi zen, jatorri judua zuen familiak egoera ekonomiko larria hobetu nahi baitzuen. Hala ere, gurasoek heziketa ona eman zieten Sofíari zein Venezuelan titulu medikoa lortu zuen lehen emakumea izan zen Lya ahizpari.[2]

Ikasle bikaina izan zen eskolan eta batxilergoan. 1940ko hamarkadan, Sofía Imberrek medikuntza-ikasketak egin zituen Andeetako Unibertsitatean, erretiratu eta Caracasera itzuli aurretik. Caracasen, Espainiako eta nazioarteko hainbat argitalpen egin zituen, eta Venezuela, Mexiko, Kolonbia eta Argentinako hainbat egunkari eta aldizkaritan parte hartu zuen berrogeita hamar urtez baino gehiagoz.

1944an Sofia Guillermo Meneses idazlearekin ezkondu zen. Ezkontza horretatik lau seme-alaba jaio ziren: Sara, Adriana, Daniela eta Pedro Guillermo. Meneseses-ekin Europara joan zen Marcos Pérez Jiménez jeneralaren gobernuko zerbitzu diplomatikoko kide gisa, eta hantxe hasi ziren harremanak ezkerreko intelektualekin eta Los disidentes izenarekin taldekatutako artista venezuelarrekin; besteak beste, Alejandro Otero pintore eta eskultorearekin. Venezuelara itzultzean, dibortziatu egin zen, eta, Carlos Rangel bigarren senarrarekin batera, «Buenos Días» telebista-programa egiten hasi zen. Programa hori Venevisiónek eman zuen, goizeko «Buenos Días, Venezuela» maratoiaren barruan. 1988an, senarrak, Carlos Rangelek, bere buruaz beste egin zuen. Hala ere, bere buruaz beste egin ondoren agertu zen, programa animatzeko, eguneroko naturaltasun berarekin.[3] Ondoren, Sólo con Sofía telebista-saioa eta La Venezuela Posible irratsaioa ekoitzi eta gidatu zituen. Venezuelako egunkari ospetsuetan lan egin zuen: El Nacional, El Universal, Últimas Noticias eta Diario 2001. 1971n, Yo la intransigente izenburupean bildu zituen prentsa-artikuluak (Editorial Tiempo Nuevo, Buenos Aires).

MACCSI[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sofía Imber MACCSI taldearekin, 80 hamarkada
Arte Garaikidearen Museoko sarrera, Sofía Imber izena zuenean.
Sofía Imber

1973an, Sofía Imberrek «Arte Garaikideko Museoa, Caracas Sofía Imber» (MACCSI) sortu eta zuzendu zuen, gero, Caracasko Arte Garaikideko Museoa (MACC) izenekoa eta bertan lau mila lan inguru erakusten dira. Simón Bolívar Zentroko lehendakari Gustavo Rodríguez Amengualen laguntza irmoarekin, museoa 1974ko otsailaren 20an ireki zen, Rafael Caldera lehendakaria eta Alicia Pietri lehen dama buru zirela.

1990ean, Carlos Andrés Pérez garai hartako presidenteak, museoa sortzeko egindako lanaren omenez, museoaren izena aldatzeko agindua eman zuen, handik aurrera «Caracas Sofía Imber Arte Garaikideko Museoa» . 2002. eta 2003. urteen artean, museoaren buru izan zen bitartean, guztira 14 lan desagertu ziren museoaren gangetatik, eta denera 500.000 dolarretan baloratu ziren, besteak beste, Henry Moore eta Lucian Freud-en lanak.[4] Gertaera hori ikertuta, hiru lan berreskuratu ziren 2003. urtearen hasieran, Antonio Moyaren lan bat izan zen, kontabilitatean desoreka bat egon zelako eta FOGADEn Jesús Sotoren bi lan.

Ia hogeita hamar urtez, Sofia izan zen museoaren buru; 2006an, Hugo Chávez Venezuelako presidenteak kargutik kendu zuen, orduko Chávez presidentearen antisemitismoa kritikatzen zuen gutuna sinatzean izandako parte-hartzeari erantzunez.[5] Orduan, Fernando Botero margolari eta eskultore kolonbiarrak protesta-gutunak bidali zituen. 

MACCSIren artelanen galerarik nabarmenena Henri Matisse La Odalisca con Pantalón Rojo koadroaren lapurketa izan zen, eta jatorrizko marko orijinalean jarritako kopia batekin ordezkatu zen.[6] Genaro Ambrosino galerista venezuelarrak aurkitu zuen ordezkapen hori, eta Miamiko arte-zirkuluan pintura saldu izana salatu zuen.[7] FBIko ezkutuko agenteek berreskuratu zuten taula, 2012ko uztailaren 17an, Miamiko hotel batean. La Odalisca con Pantalón rojo lana desagertu egin zen MACCren gangatik «ziurgabetasun instituzionaleko» garai batean, Marianela Balbi kazetari venezuelarrak 2009an argitaratu zuen El rapto de la odalisca liburuaren arabera.

MACCSIren hazkundearen barruan, Venezuelako arte garaikidearen meka gisa, Koruko Arte Museoa ere sortu zuen, Falcón estatuaren hiriburuan.[8]

Kondekorazioak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nazioko eta nazioarteko sarien artean, Venezuelako Kazetaritza Sari Nazionala jaso duen emakume bakarra da. Venezuelako Arte Plastikoen Sari Nazionala ere jaso zuen, Venezuelan sormen-prozesua suspertzeko egindako lanagatik.

Besteak beste, kondekorazio eta aintzatespen hauek jaso ditu:

Andrés Bello Unibertsitate Katolikoak «Sofía Imber eta Carlos Rangel» Ikerketa Aretoa sortu zuen, eta, ondoren, «Sofía Imber» Kazetaritza Katedra ezarri zuen. Ikerketa-aretoak digitalizatu egin zituen Sofiak eta Carlosek Buenos Días saioan egindako elkarrizketa guztiak. Kazetaritza-artxibo hori baloraezina da Venezuelako gizarte-komunikazioaren munduan.

2012an, Arlette Machado ikertzaileak Mil Sofía (Editorial Libros Marcados argitaletxea) argitaratu zuen. Elkarrizketa itxurako horretan, Sofiak 253 orrialdetan kontatu zuen bere bizitza eta ibilbide profesionala.[9]

Sofía Imberrek bere liburutegi pertsonala eman zion Andrés Bello Unibertsitate Katolikoari, 2014ko ekainean. Bildumak 14 mila ale inguru ditu, eta ikastetxe horretako «Padre Carlos Guillermo Plaza» kultur etxean gorde ziren.[10] Urte berean, The Venezuelan American Endowment for the Arts delakoak ematen dion Arteen Páez Domina jaso zuen.[11]

2016ko apirilean, Miamiko Arte Museoak omenaldia egin zion Imberri, Arte Garaikidea Venezuelan eta Latinoamerikan garatzen egindako ibilbideagatik, eta Arte Plastikoetan mundu osoan erreferentzia izan zen arte izena zeraman museoa bihurtu zuen herrialdea.[12] 2017ko otsailaren 20an hil zen, 92 urte zituela.[1]

Simón Bolívar Unibertsitateak Honoris Causa Doktoretza saria eman zion 2017ko otsailaren 21ean, bere «ibilbide profesional nabarmena eta herrialdearen gizarte- eta kultura-aurrerapenari egindako ekarpen esanguratsuak» aitortzeko. Sari hori ezin izan zuen jaso, Imber ikasketa-etxe horretan egin beharreko zeremonia baino egun bat lehenago hil baitzen.[13]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b Falleció Sofía Imber, ícono cultural de Venezuela. El Nuevo Herald.
  2. ↑ «Lya imber - Bilatu» www.bing.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-26).
  3. ↑ «Sin libertad no hay formas de arte que valgan la pena». ABC
  4. ↑ Sofía Imber, una vida dedicada a promover las artes en Venezuela. Terra.com
  5. ↑ Chávez cambia el nombre del museo Sofía Imber como represalia. ABC
  6. ↑ Los acusados de robar un Matisse se declaran culpables. El Universal.
  7. ↑ «Genaro Anbrosino La odalisca en pantalon rojo - Bilatu» www.bing.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-26).
  8. ↑ Sofía Ímber: Yo me voy en paz. Analítica.com
  9. ↑ Las mil historias de Sofía Ímber. El Universal.
  10. ↑ Sofía Imber dona su biblioteca a la UCAB. El Nacional.
  11. ↑ «Sofía Imber recibió la Medalla Páez en Nueva York» www.eluniversal.com.
  12. ↑ «Sofia Ímbar recibio tributo en Miami - Bilatu» www.bing.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-26).
  13. ↑ «USB conferirá el Doctorado Honoris Causa a Sofía Imber el 21 de febrero» www.usb.ve.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Sofía Ímber Aldatu lotura Wikidatan
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sofía_Ímber&oldid=9532022"(e)tik eskuratuta