Otsailaren 20

Otsailaren 20a gregoriotar egutegiaren urteko berrogeita hamaikagarren eguna da. 314 egun falta dira urtea amaitzeko, 315 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Enrique Múgica Jaiotza: Donostia, 1932 Heriotza: Madril, 2020ko apirilaren 10a Imanol Harinordoki Jaiotza: Baiona, 1980 Eugenio Vegas Jaiotza: Irun, 1907 Heriotza: Madril, 1985eko irailaren 19a Eduardo Iturralde Jaiotza: Bilbo, 1967 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Voltaire Jaiotza: Paris, 1694 eta 1694 Heriotza: Paris, 1778ko maiatzaren 30a Rihanna Jaiotza: Saint Michael (en) , 1988 Kurt Cobain Jaiotza: Aberdeen, 1967 Heriotza: Seattle, 1994ko apirilaren 5a Gordon Brown Jaiotza: Giffnock, 1951 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Otsailaren 20ko jaiotzak Buffy Sainte-Marie • Gijs Bakker • Jarosław Iwaszkiewicz • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian René Cassin Jaiotza: Baiona, 1887ko urriaren 5a eta 1887ko otsailaren 5a Heriotza: Parisko 13. barrutia, 1976 Nando Josu Jaiotza: Mungia, 1939ko uztailaren 8a, 1941eko uztailaren 8a eta 1940ko uztailaren 8a Heriotza: Santander, 2016 Luis García-Ochoa Jaiotza: Donostia, 1920ko martxoaren 18a Heriotza: Madril, 2019 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Deng Xiaoping Jaiotza: Guanganzhou (en) , 1904ko abuztuaren 22a Heriotza: Pekin, 1997 Frederick Douglass Jaiotza: Talbot konderria (Maryland), 1818ko otsailaren 14a, 1817ko otsaila eta 1818ko otsaila Heriotza: Washington, 1895 Josef II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa Jaiotza: Hietzing (en) , 1741eko martxoaren 13a Heriotza: Viena, 1790 Maria Goeppert-Mayer Jaiotza: Katowice, 1906ko ekainaren 28a eta 1906 Heriotza: San Diego, 1972 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Otsailaren 20ko heriotzak Ernest Ansermet • Leonard Woolley • Robert Bolt • Jean-Baptiste Monnoyer • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Justizia Sozialaren Mundu Eguna 1872 - Metropolitan Museum of Art ireki zen New Yorken. 1986 - Mir espazio-estazioa (irudian) orbitan sartu zen. 2003 - Espainiako Auzitegi Nazionalak Euskaldunon Egunkaria ixteko agindua eman zuen, ETAren zati zela argudiatuz. 2005 - Espainian Europako Konstituzioa onartu edo ukatzeko erreferenduma egin zen (%42k bozkatu eta %76,7ak onartu). 2005 - Portugal: Hauteskundeak Alderdi Sozialistak irabazi zituen gehiengo absolutuz. + Gertaera gehiago... Egutegia << Otsaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: osteguna 2021: larunbata 2022: igandea 2024: asteartea 2025: osteguna 2026: ostirala Izendegia Santutegia: Eleuterio Tournaikoa, Eukerio Orleansekoa Seaska egutegia: Maite/Maitetxu/Maitena/Maitane eta Gamiz/Gamio/Gamiza.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1980 - ETAk Eugenio Saracibar Gonzalez militarra hil zuen Donostian.
• 2003 - Espainiako Auzitegi Nazionalak Euskaldunon Egunkaria ixteko agindua eman zuen, ETAren zati omen zela argudiatuz.
• 2005 - Europako konstituzioa onartzeko bozketa. Baiezkoak irabazi zuen, baina Estatuan baino abstentzio maila altuagoarekin.
• 2021 - Nafarroa Garaiko Bera udalerrian baso-sute bat piztu zen; ondoko herrietara zabaldu eta guztira 1.600 hektareatik gora erre zituen.

Mundua

• 1472 - Orkadak eta Shetlandak Eskoziako koroaren menpera pasa ziren, Danimarkako Margarita printzesa Eskoziako Jakue III.arekin ezkondu ondoren.
• 1792 - Amerikako Estatu Batuetako posta zerbitzua abian jarri zen.
• 1935 - Caroline Mikkelsen Antartikara iritsi zen, hori lortu zuen lehen emakumezkoa.
• 2004 - Kontserbadorrek Irango hauteskundeak irabazi zituzten.
• 2005 - Espainian Europar Konstituzioa onartu edo ezeztatzeko erreferenduma egin zen, bozkatutako espainiarren %42tik %76,7ak onartuz.
• 2005 - Jose Socrates Portugalgo lehen ministro aukeratu zuten.
• 2010 - Portugalgo Madeira uhartean egondako eurite indartsuetan 42 pertsona hil ziren.

Arte eta kultura

Mundua

• 1816 - Sevillako bizargina (italieraz: Il barbiere di Siviglia), Gioachino Rossiniren musika eta Cesare Sterbiniren libretoa duen opera bufoa estreinatu zen Erromako Argentina Antzokian.
• 1952 - The African Queen ("Afrikar Erregina") filma estreinatu zen, John Hustonek zuzendu eta Humphrey Bogart eta Katherine Hepburn aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1872 - Metropolitan Museum of Art ireki zen New Yorken.
• 1877 - Piotr Ilitx Txaikovskiren Beltxargen aintzira baleta estreinatu zen Moskuko Bolxoi antzokian.
• 1986 - 9½ Weeks ("9 aste t'erdi") filma estreinatu zen, Adrian Lynek zuzendu eta Kim Basinger eta Mickey Rourke aktoreek anteztu zutelarik.
• 2008 - Bienvenue chez les Ch'tis ("Ongietorriak Iparraldera") filma estreinatu zen, Dany Boonek zuzendu eta berak, Kad Merad eta Zoé Félix aktoreek antzeztu zutelarik.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1855 - Victor Pierre Dubarat, lapurtar apaiz eta historialaria (h. 1939).
• 1869 - Fabien Hastoy, zuberoar idazle eta irakaslea (h. 1950).
• 1890 - Felix Arteta, euskal margolari, marrazkilari eta karikaturista (h. 1986).
• 1895 - Diego Mazkiaran, Fortuna, bizkaitar toreatzailea (h. 1940).
• 1905 - Adela Bazo, nafar margolaria (h. 1984).
• 1907 - Eugenio Vegas, gipuzkoar politikari eta legelaria (h. 1985).
• 1910 - Antonio Aranaga, Auntxa, euskal trikilaria (h. 2001).
• 1923 - Juanita Arenaza, gipuzkoar erraketista (h. 2015).
• 1926 - Alfonso Sastre, Euskal Herrian errotutako espainiar idazle eta editorea, Madrilen (h. 2021).
• 1932 - Enrique Múgica, PSOEko gipuzkoar politikaria (h. 2020).
• 1937 - Manuel Ibarburu, gipuzkoar arraunlari ohia.
• 1954 - Jon Paredes, Txiki, ETAkidea, frankismoko azken exekuzioetan fusilatua (h. 1975).
• 1956 - Joseba Aurkenerena, gipuzkoar irakaslea eta euskal idazlea.
• 1958 - Félix Lacuesta, lapurtar futbolari ohia.
• 1961 - Jose Maria Etaio, jauzian trebatutako nafar atleta-ohia.
• 1962 -
  • Joseba Gotzon Varela, bizkaitar idazle eta musikaria.
  • Jose Maria Zezeaga, gipuzkoar pilotari ohia.
• 1967 - Eduardo Iturralde, bizkaitar futbol arbitro ohia.
• 1968 - Francisco Javier Luke, bizkaitar futbolari ohia.
• 1969 - Xabier Barandiaran, gipuzkoar soziologo, unibertsitateko irakasle eta politikaria.
• 1972 - Kamel Ziani, euskal atleta, maratoian aditua, Marokon.
• 1980 - Imanol Hariñordoki, lapurtar errugbi jokalaria.
• 1983 - Maitane Melero, nafar atleta, distantzia luzetan aditua.
• 1987 - Zuriñe Gil, arabar futbolaria.
• 2002 -
  • Kerman Sukia, gipuzkoar futbolaria.
  • Unai Vélez, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 1469 - Tomas Kaietano, italiar teologoa, eskola tomistako teologorik handienetakoa (h. 1534).
• 1630 - Josefa Obidos, Portugalgo XVII. Mendearen bigarren erdiko margolaririk aipagarriena (h. 1684).
• 1742 - James Gandon, ingeles arkitektoa (h. 1823).
• 1791 - Émile Deschamps, frantziar poeta (h. 1871).
• 1805 - Angelina Grimké, estatubatuar politikari aktibista, emakumeen eskubideen defendatzailea (h. 1879).
• 1818 - Matilde Díez, espainiar antzerki-aktorea (h. 1883).
• 1844 -
  • Ludwig Boltzmann, austriar fisikaria (h. 1906).
  • Mihály Munkácsy, hungariar margolaria (h. 1900).
  • Joshua Slocum, kanadar itsasgizon eta abenturazalea, munduari itsasoz eta ontzi batean bakarka bira eman zion lehenbiziko gizasemea (h. 1909).
• 1868 - Pompeu Fabra, kataluniar hizkuntzalaria, katalanaren gaur egungo araudia ezarri zuena (h. 1948).
• 1869 - Piotr Nilus, errusiar idazle eta margolari inpresionista (h. 1943).
• 1879 - Pedro Muñoz Seca, Noucentisme edo 14 Belaunaldiaren espainiar idazlea (h. 1936).
• 1882 -
  • Pádraic Ó Conaire, irlandar kazetari eta idazlea (h. 1928).
  • Elie Nadelman, poloniar-estatubatuar eskultorea (h. 1946).
• 1886 - Bela Kun, hungariar politikaria (h. c. 1939).
• 1888 -
  • Georges Bernanos, frantziar idazlea (h. 1948).
  • Marie Rambert, poloniar jatorriko ingeles dantzari eta ballet-zuzendaria (h. 1982).
• 1896 - Henri de Lubac, frantziar apaiz katoliko, teologo, jesulagun eta kardinala (h. 1991).
• 1899 - Fernando Valera Aparicio, espainiar politikari eta idazlea, Errepublikaren Erbesteko azken presidentea (h. 1982).
• 1901 -
  • Louis Kahn, estatubatuar arkitektoa (h. 1974).
  • Muhammad Naguib, Egiptoko lehenengo presidentea (h. 1984).
• 1902 -
  • Ansel Adams, estatubatuar paisaien-argazkilari eta ingurugiroko ekintzailea (h. 1984).
  • Katharine Way, estatubatuar fisikaria, Nuclear Data Project-en egindako lanagatik ezaguna (h. 1995).
• 1910 - Esther Szekeres, hungariar-australiar matematikaria (h. 2005).
• 1912 - Pierre Boulle, frantziar idazlea (h. 1994).
• 1914 - Julia de Burgos, Puerto Ricoko idazle eta feminista, uhartearen independentziaren eta giza eskubideen aldekoa (h. 1953).
• 1919 - Matilde Elena López, salvadortar idazlea, poeta, saiokeragilea eta dramagilea (h. 2010).
• 1922 - Jean Diederich, luxenburgotar txirrindularia (h. 2012).
• 1923 -
  • Forbes Burnham, Guyanako presidentea (h. 1985).
  • Helen Murray Free, estatubatuar emakume kimikari eta hezitzailea (h. 2021).
• 1924 -
  • Evelyn Pielou, britainiar zientzialaria (h. 2016).
  • Gloria Vanderbilt, estatubatuar artista, idazle, aktore, moda-diseinatzaile eta socialitea (h. 2019).
• 1925 - Robert Altman, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 2006).
• 1926 -
  • Richard Matheson, estatubatuar eleberrigile eta zinema gidoilaria (h. 2013).
  • Zinaida Portnova, sobietar partisanoa, ehun nazi baino gehiago pozoitu zituelako ezaguna (h. 1944).
  • Bob Richards, estatubatuar pertika jauzilaria (h. 2023).
• 1927 - Sidney Poitier, bahamar-estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria (h. 2022).
• 1931 -
  • John Milnor, estatubatuar matematikaria.
  • Walter Kieber, Liechtensteingo lehen ministroa (h. 2014).
• 1932 - Robert Ader, estatubatuar psikologoa, psikoneuroimmunologiaren aitatzat joa (h. 2011).
• 1933 - Jukhim Zviahilski, Ukrainako lehen ministroa (h. 2021).
• 1937 -
  • Robert Huber, alemaniar biokimikaria, 1988ko Kimikako Nobel Saria.
  • Nancy Wilson, estatubatuar abeslari melodikoa, garaiko bokalistarik dotore eta beroenetakoa (h. 2018).
• 1940 -
  • Anke Ehrhardt, sexu eta genero garapeneko alemaniar ikerlaria.
  • Jimmy Greaves, ingeles futbolari eta telebista aurkezlea (h. 2021).
• 1942 -
  • Mitch McConnell, estatubatuar politikaria.
  • Claude Miller, frantziar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 2012).
• 1943 -
  • Aleksandr Pavlovitx Aleksandrov, sobietar kosmonauta ohia.
  • Antonio Inoki, japoniar borrokalaria eta sustatzailea (h. 2022).
  • Mike Leigh, ingeles zinema-, antzerki- eta telebista-zuzendaria.
• 1945 -
  • Randa Haines, estatubatuar zinema zuzendari eta gidoigilea.
  • George Smoot, estatubatuar astrofisikari eta kosmologoa, 2006ko Fisikako Nobel Saria.
• 1948 -
  • Jennifer O'Neill, estatubatuar aktorea.
  • Christopher A. Pissarides, zipretar-britainiar ekonomialaria eta irakaslea, 2010eko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1949 - Ivana Trump, txeko-estatubatuar modelo, enpresaburu eta idazlea eta Donald Trumpen lehen emaztea (h. 2022).
• 1951 -
  • Gordon Brown, Erresuma Batuko lehen ministroa.
  • Anthony Davis, estatubatuar pianista eta musikagilea.
• 1952 - Elsa Bornemann, argentinar idazlea.
• 1954 -
  • Tamara Adrián, venezuelar politikari, abokatu eta ekintzaile transexuala.
  • Anthony Stewart Head, ingeles aktore eta abeslaria.
  • Patty Hearst, estatubatuar aktorea.
• 1960 -
  • Rosa Fernández Rubio, asturiar alpinista, Zazpi Gailurrak igotzen Espainiako lehen emakumea.
  • Cándido Muatetema Rivas, Ekuatore Gineako lehen ministroa (h. 2014).
  • Fayez al-Sarraj, Libiako presidentea.
• 1962 -
  • Jelizaveta Glinka, errusiar langile humanitarioa eta karitate aktibista (h. 2016).
  • Hilario Pino, espainiar kazetari eta telebistako albistegi aurkezlea.
• 1963 - Charles Barkley, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalaria, historian hegaleko-pibot onenetakotzat hartua.
• 1966 - Cindy Crawford, estatubatuar top-model ohia.
• 1967 -
  • Kurt Cobain, Nirvana taldeko abeslaria, musikagilea eta gitarra-jotzailea (h. 1994).
  • David Herman, estatubatuar aktorea.
  • Nenad Maslovar, montenegroar futbolari ohia.
  • Lili Taylor, estatubatuar aktorea.
• 1969 - Siniša Mihajlović, serbiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2022).
• 1971 -
  • Calpernia Addams, estatubatuar idazle, aktore, musikari eta pertsona transgeneroen eskubideen aldeko bozeramaile eta ekintzailea.
  • Jari Litmanen, finlandiar futbolari ohia.
  • Joost van der Westhuizen, hegoafrikar errugbilaria (h. 2017).
  • Matías Zaldarriaga, argentinar fisikari eta astronomoa.
• 1973 - Vladimir Luján, kubatar palaria.
• 1974 - Amanda Elstak, hungariar abeslaria eta pertsona lesbiana, gay, bisexual eta transexualen eta Hungariako ijitoen eskubideen defendatzailea.
• 1977 - Maria Van Kerkhove, estatubatuar epidemiologoa, gaixotasun infekziosoetan aditua.
• 1978 -
  • Lauren Ambrose, estatubatuar aktorea.
  • Julia Jentsch, alemaniar aktorea.
• 1980 - Artur Boruc, poloniar futbolaria.
• 1982 - Lucía Aldao, galiziar poeta eta artista.
• 1985 - Julia Volkova, errusiar abeslari, musikagile eta pianista, t.A.T.u. bikoteko kidea.
• 1988 - Rihanna, barbadostar abeslaria.
• 1989 - Iga Wyrwał, poloniar modelo eta aktorea.
• 1990 - Ciro Immobile, italiar futbolaria.
• 1991 -
  • Hidilyn Diaz, filipinar pisu-jasotzaile eta hegazkinlaria.
  • Sally Rooney, irlandar idazlea.
• 2000 - Kristóf Milák, hungariar igerilaria.
• 2003 - Olivia Rodrigo, estatubatuar aktorea, abeslaria eta abestigilea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1865 - Leonardo Zuloaga, Mexikon lurjabe handia bilakatutako bizkaitarra, Mexikon (j. 1805).
• 1869 - Jose Antonio Uriarte, euskal idazlea eta itzultzailea (j. 1812).
• 1892 - Manuel Juambeltz, euskal apaiz, foruzale eta karlista (j. 1839).
• 1976 - René Cassin, euskal zuzenbide irakaslea, 1968ko Bakearen Nobel Saria, Parisen (j. 1887).
• 2010 - Juan Perurena, nafar bertsolaria (j. 1930).
• 2016 - Nando Josu, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea, Santanderren (j. 1939).
• 2019 - Luis García-Ochoa, gipuzkoar margolaria, Madrilen (j. 1920).
• 2020 - Lukas Larraza, nafar atleta, krosean espezialista (j. 1929).
• 2021 - Bolao, bizkaitar futbolaria, Mallorcan (j. 1935).

Mundua

• 1054 - Jaroslav I.a Kievekoa, Novgorodeko printzea eta Kieveko lehen-printzea (j. c. 978).
• 1194 - Tankredo Siziliakoa, Siziliako erregea (j. 1138).
• 1431 - Martin V.a, Aita santua (j. 1369).
• 1513 - Joan I.a Danimarkakoa, Danimarka, Norvegia eta Suediako erregea (j. 1455).
• 1600 - Innico d'Avalos d'Aragona, italiar kardinala.
• 1626 - John Dowland, ingeles musikagilea, Laut-jotzailea.
• 1685 - Sofia Amalia Brunswick-Lüneburgekoa, Brunswick-Lüneburgeko dukesa eta Danimarka eta Norvegiako erregina ezkontidea (j. 1628).
• 1773 - Karlos Emanuel III.a Sardiniakoa, Sardiniako erregea eta Savoiako dukea (j. 1701).
• 1778 - Laura Bassi, italiar filosofa, irakaslea eta zientzialaria (j. 1711).
• 1790 - Josef II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1741).
• 1795 - Esteban Antonio Aguado, gaztelar elizgizona, Iruñeko apezpikua (j. 1729).
• 1810 - Andreas Hofer, Tirolgo abertzalea (j. 1767).
• 1853 - José Ramón Rodil, espainiar militarra (j. 1789).
• 1861 - Eugène Scribe, frantziar dramagilea (j. 1791).
• 1871 - Paul Kane, kanadar margolaria (j. 1810).
• 1874 -
  • Joséphine Marchais, frantziar jornalaria, Parisko Komunan parte hartu zuena (j. 1837).
  • Holger Roed, daniar margolaria (j. 1846).
• 1893 - P. G. T. Beauregard, militar konfederatua (j. 1818).
• 1895 - Frederick Douglass, estatubatuar idazlea (j. c. 1818).
• 1907 - Henri Moissan, frantziar kimikaria, 1906ko Kimikako Nobel Saria (j. 1852).
• 1916 - Klas Pontus Arnoldson, suediar egile, kazetari, politikari eta bakezalea, 1908ko Bakearen Nobel Saria (j. 1844).
• 1920 -
  • Jacinta Marto, portugaldar haur artzaina. Fatiman Ama Birjina ikusi omen zuen (j. 1910).
  • Robert Peary, Ipar Polora iristen lehena izan zela adierazi zuen esploratzailea (gaur egun zalantzan jarria) (j. 1856).
• 1923 - Damdin Sükhbaatar, mongoliar buruzagi iraultzaile eta Mongoliako Herriaren Alderdiaren sortzailea (j. 1893).
• 1929 - Edward L. Atkinson, britainiar itsas zirujaua eta Antartikako esploratzailea (j. 1881).
• 1933 - Takiji Kobayashi, literatura proletarioaren japoniar idazlea (j. 1903).
• 1942 - Annie Vivanti, britainiar italiar idazlea (j. 1866).
• 1953 - Francesco Saverio Nitti, Italiako lehen ministroa (j. 1868).
• 1960 - Adone Zoli, Italiako lehen ministroa (j. 1887).
• 1961 - Percy Grainger, estatubatuar musikagilea (j. 1882).
• 1966 - Chester Nimitz, estatubatuar almirantea (j. 1885).
• 1972 - Maria Goeppert-Mayer, poloniar fisikaria, 1963ko Fisikako Nobel Saria (j. 1906).
• 1974 - Matilde Hidalgo, ekuadortar mediku, poeta, sufragista eta aktibista (j. 1899).
• 1987 - Edgar P. Jacobs, belgikar komikigilea (j. 1904).
• 1989 - Erika Köth, alemaniar sopranoa (j. 1925).
• 1992 -
  • Roberto D'Aubuisson, salvadortar militarra eta politikaria (j. 1943).
  • Pierre Dervaux, frantziar orkestra-zuzendaria (j. 1917).
  • Dick York, estatubatuar aktorea (j. 1928).
• 1993 - Ferruccio Lamborghini, italiar industria gizona, Lamborghini automobil-enpresaren sortzailea (j. 1916).
• 1996 - Toru Takemitsu, japoniar musikagilea (j. 1930).
• 1999 - Sarah Kane, britainiar antzerkigilea (j. 1971).
• 2000 - Jean Dotto, frantziar txirrindularia (j. 1928).
• 2001 - Donella Meadows, estatubatuar ingurumen-zientzialari, hezitzaile eta idazlea (j. 1941).
• 2003 - Maurice Blanchot, frantziar idazle, filosofo eta literatura-teorikoa (j. 1907).
• 2005 -
  • Sandra Dee, estatubatuar aktorea (j. 1944).
  • Hunter S. Thompson, estatubatuar idazle eta kazetaria (j. 1937).
• 2010 - Alexander Haig, Ameriketako Estatu Batuetako Armadako jenerala eta NATOko buruzagi nagusia (j. 1924).
• 2012 - Lv Zijian, arte martzialetan aditua eta aldi batez Txinako Herri Errepublikako gizonik zaharrena (118 urte) (j. 1893).
• 2013 - Irina Vladislavovna Bussen, mineralogista, geologoa, petrologoa eta mendigune alkalinoetako espezialista nabarmena (j. 1915).
• 2017 - Mildred Dresselhaus, "Karbonoaren zientziaren erregina" (j. 1930).
• 2022 - Oleksandr Sydorenko, ukrainar igerilaria (j. 1960).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Maite/Maitetxu/Maitena/Maitane eta Gamiz/Gamio/Gamiza.
• Justizia Sozialaren Mundu Eguna.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2344
• Multimedia: 20 February

Otsailaren 19 | Urteko egutegi | Otsailaren 21