Caracas
| Caracas Caracas | |||
|---|---|---|---|
| hiria | |||
 | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Herrialdea |  Venezuela | ||
| Entitate federala | Hiriburu barrutia | ||
| Alkatea | Helen Fernández (en)  | ||
| Izen ofiziala | Santiago de León de Caracas | ||
| Jatorrizko izena | Caracas | ||
| Posta kodea | 1010-A | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 10°30′00″N 66°56′00″W / 10.5°N 66.9333°W | ||
 | |||
.svg) | |||
| Azalera | 433 km² | ||
| Altuera | 900 | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 2.245.744 (2017) 301.843 (2011) | ||
| Metropolia | 2.903.685 | ||
| Dentsitatea | 2.894 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Sorrera | 1567ko uztailaren 25a | ||
| Telefono aurrizkia | 212 | ||
| Ordu eremua | UTC−04:00 | ||
| Hiri senidetuak | San Frantzisko, Aljer, Aaiun, La Paz, Managua, Montevideo, San Salvador, Vigo, Ecatepec de Morelos, Santiago de Querétaro, Melilla, Aveiro, Adeje, Paita (en) , Mexiko Hiria, Minsk, Madril, Teheran, Rio de Janeiro, Las Palmas Kanaria Handikoa, Santa Cruz Tenerifekoa, Santo Domingo, Santiago de Cali, Rosario, Cluj-Napoca, Honolulu konderria, New Orleans, Honolulu, Dubai eta Navi Mumbai (en) | ||
| http://www.gdc.gob.ve/ | |||
.svg)
.png)
Caracas (ofizialki Santiago de León de Caracas) Venezuelako hiri nagusi eta hiriburua da. Herrialdearen iparraldean dago, Karibe itsasoaren kostaldetik 15 km-ra eta 900 metroko batez besteko garaieran. 2011n hiriak 1.943.901 biztanle zituen eta metropoli-barrutiak, 2.903.685 biztanle[1][2].
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1567ko uztailaren 25ean fundatu zuen Diego de Losada zamorarrak, 1498. urtean Kolonek aurkitu zuen herri batean (caraca deitu indiarren herrian hain zuzen) eta Santiago de León de Caracas izena eman zion. 1578an Venezuelako koloniako hiriburu eta kapitain nagusiaren egoitza bihurtu zen. 1721. urtean sortu zen Caracasko unibertsitatea. Caracasko Gipuzkoar Konpainiari esker, hiriak urte oparoak izan zituen XVIII. mendean, eta Donostiarekin harreman handia izan zuen. Gipuzkoako konpainiari eman zioten monopolioak oso haserre utzi zituen bertako lurjabeak eta burgesak, eta liskar ugari izan zen Caracas bertako eta metropoliko burgesen artean. Berrogeita hamar urte iraun zuen monopolioak (1742-1792).
1811. urtean, Venezuelaren burujabetasuna aldarrikatu zuen hiriak, baina espainiar osteek berriro hartu zuten ondoko urtean. Simon Bolívar hiriaz jabetu zuen 1813an, baina espainiarren esku geratu zen berriro 1814an. Caraboboko guduaren ondoren (1821), Kolonbia Handia deituriko lurraldeak burujabetasuna eskuratu zuen eta Bogota hiriburu nagusiaren mendean geratu zen. 1830. urteko urtarrilean Venezuela Kolonbia Handi hartatik bereizi zen eta Venezuelako hiriburu bihurtu zen Caracas.
XX. mendearen lehen erdialdean, petrolioak aldaketa handia ekarri zuen hiri zaharrera eta egun Caracas Hego Ameriketako hiri modernoenetakoa da horri esker. Espainiako Gerra Zibilaren ondorioz, euskal hiritar ugarik hantxe babes aurkitu zuten: horrela, erbestean zela, Eusko Jaurlaritzak 1965eko uztailaren 10ean bertan ekin zion "Radio Euskadi" irratiaren emisioari, 1977 arte.
Klima
[aldatu | aldatu iturburu kodea]  Datu klimatikoak (Caracas, 1970-1998) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 31.9 | 34.1 | 35.3 | 33.5 | 34.4 | 32.8 | 33.6 | 31.5 | 32.2 | 31.4 | 31.2 | 30.8 | 35.3 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 23.3 | 23.6 | 24.3 | 25.0 | 25.8 | 26.0 | 25.5 | 25.8 | 25.5 | 25.2 | 24.6 | 23.8 | 24.9 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 19.6 | 19.7 | 20.2 | 21.2 | 22.0 | 22.0 | 21.7 | 21.9 | 21.9 | 21.8 | 21.3 | 20.2 | 21.1 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 15.9 | 15.8 | 16.0 | 17.5 | 18.2 | 18.1 | 17.9 | 18.1 | 18.3 | 18.4 | 18.0 | 16.5 | 17.4 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | 10.0 | 10.9 | 11.4 | 12.5 | 13.1 | 14.9 | 14.1 | 14.3 | 15.5 | 13.1 | 11.9 | 10.0 | 10.0 |
| Euria (mm) | 15.3 | 13.2 | 11.4 | 59.2 | 81.7 | 134.1 | 118.4 | 123.8 | 115.4 | 126.3 | 72.6 | 41.4 | 912.8 |
| Euri egunak (≥ 1.0 mm) | 6 | 4 | 3 | 7 | 13 | 19 | 19 | 18 | 15 | 15 | 13 | 10 | 142 |
| Eguzki orduak | 229.4 | 217.5 | 235.6 | 183.0 | 182.9 | 183.0 | 210.8 | 217.0 | 213.0 | 210.8 | 210.0 | 213.9 | 2506.9 |
| Hezetasuna (%) | 73.7 | 74.2 | 73.0 | 76.3 | 75.4 | 75.1 | 74.1 | 74.0 | 74.9 | 74.7 | 73.7 | 74.7 | 74.5 |
| Iturria (1): Instituto Nacional de Meteorología e Hidrología (INAMEH)[3][4] | |||||||||||||
| Iturria (2): World Meteorological Organization (rainfall data),[5] Hong Kong Observatory (sun only),[6] NOAA(extremes)[7] | |||||||||||||
Ekonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Venezuelako merkataritzagune eta industriagune nagusia da: eraikuntzarako gaiak, ehungintza, zapatagintza, metalurgia, kimika industria eta, batez ere, petrolioa. Nazioarteko aireportua Maiquetían dago. Caracastik abiatzen da Kolonbiaraino iristen den Gran Carretera Transandina izeneko errepidea.
Pertsonaia ezagunak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bertan jaio zen Simon Bolívar (1783-1830) euskal jatorriko Ameriketako askatzailea.
Herri eta hiri senidetuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Caracas ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:
|
|
|
_-_Los_barios.jpg)
Caracas Iberoamerikako Hiriburu Hirien Batasunaren (gaztelaniaz: Unión de Ciudades Capitales Iberoamericanas - UCCI) (portugesez: União de Cidades Capitais Ibero-americanas) partaide da, 1982ko urriaren 12tik, jarraian agertzen diren hiriekin senidetarsun erlazioak hasiz: [9]
|
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/03/11 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ 2011ko erroldaren emaitzak: Hiriburu barrutia. Ine.gov.ve
- ↑ 2011ko erroldaren emaitzak: Miranda estatua. Ine.gov.ve
- ↑ (pdf) Estadísticos Básicos Temperaturas y Humedades Relativas Máximas y Mínimas Medias. (Noiz kontsultatua: 31 July 2012).
- ↑ (pdf) Estadísticos Básicos Temperaturas y Humedades Relativas Medias. (Noiz kontsultatua: 31 July 2012).
- ↑ World Weather Information Service - Caracas. World Meteorological Organization (Noiz kontsultatua: 16 October 2012).
- ↑ Climatological Information for Caracas, Venezuela. Hong Kong Observatory (Noiz kontsultatua: 16 October 2012).
- ↑ Caracas-La-Carlota Climate Normals 1961-1990. National Oceanic and Atmospheric Administration (Noiz kontsultatua: January 15, 2013).
- ↑ (Ingelesez) Sister Cities International. (Noiz kontsultatua: 2018-07-24).
- ↑ (Gaztelaniaz) Unión de Ciudades Capitales Iberoamericanas. (Noiz kontsultatua: 2018-07-15).
- ↑ (Gaztelaniaz) Portal web del Ayuntamiento de Madrid. (Noiz kontsultatua: 2018-07-19).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Gaztelaniaz) Caracasko Udalaren webgunea
- (Gaztelaniaz) Caracasko Eusko Etxea
 |
Artikulu hau Venezuelako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |