Txikipedia:Sukaldaritza

Sukaldaritza elikagaiak aukeratu, prestatu eta sukaldatzeko teknika eta praktika da. Sukaldaritza kultura bakoitzaren adierazgarri nabarmena den jarduera da. Horren ondorioz, herrialde bakoitzaren sukaldaritza oso ezberdina izan daiteke beste herrialdeekiko, kultura, kokalekua eta ohiturengatik influentziatuta.

sortu zuten eta lehen bakarrik  animali txikiak jaten zuten, baino  urtez pasa animali handiak jaten zituzten proteina asko lortzeko. Orrengatik eistariak  zortu ziren.

Elikagaien lehen zaporea itsasoko  urak ematen zuten primitibioak or garbitzen zutelako eta ortik gatza zaporea zuen.

Janaria

Urtez pasa eta gero animali desberdinak jaten hasi ziren.

K.a. 90. urtean Apicius izeneko pertsona bat lehen  sukaldaritzako liburu bat  sortu zuen.

Lehenengo sukaldari handiek Antonin Carêmer (1784-1833) Frantziako teknika eta errezeten garatzaile handietako bat izan zenaren doktrinen eragina izan zuten

Rock and Felleren janaria

Hau guztia, Auguste Escoffierren (1846-1935) lanari esker aldatu zen.

Janari enpresak

Jatetxeak asko dira eta beraien artean beste ezberdintasun handi bat dago bereizi ahal izateko. Jatetxeak helburu desberdin batzuk asetzeko sortuak izan ahal dira. Hauen helburua, janari gozo eta azkar bat egitea da,ere bere etxera eraman al da, horrela jendeak ez du zergatik asko itxaron behar jan ahal izateko, eta gehienbat janari ez oso osasuntsua lantzen dute.

Hamburgesak, patata frijituak... horien artean. Horrelako jatetxe ospetsuenak adibidez, KFC, Burguer King, McDonalds... dira.

Baina badaude beste janari mota bat lantzen duten jatetxeak. Hauek,  sukaldaritza duten jatetxeak bezala ezagutzen ditugu eta hauen helburua, bazkaltzerako orduan zapore, testura eta aroma berriak erakustea da,janari ona jartzen dute,edo zuk aukeratu al duzu.Horretarako, produktu ezberdin asko lantzen dituzte eta haien arteko nahasketa berriak saiatzen dituzte zapore eta textura berrien bila.

Gaur egun mundu mailako jatetxerik hoberena bezala ezartzen da. Jatetxe hau, Gironan aurkitzen da eta Kataluniako sukaldaritza tradizionalean oinarritzen da, puntu ultramoderno nabarmen bat izanik. Jatetxe hau, Roca anaiek sortu zuten 1986an eta behin baino gehiagotan munduko jatetxerik hoberena bezala konsideratuta dago Restaurant Magazine aldizkariarengatik. Hiru mitxelin izar ditu eta datu interesgarrien artean, 200 metro karratuko sukaldea du. Hori gutxi balitz, milaka botilako upeltegia du.

Gaur egun jatetxe hoberenak konsideratzen diren horiek, Sant Pau, The Fat Duck eta El Celler de Can Roca dira, azken hau hoberenea bezala ezarriz.

Mitxelin gida

Mitxelin Gida, jatetxe eta hotel hoberenen zerrendan da, munduko edozein lekutako adituek irizpide berdinak erabiliz, egindako iritziak eta balorazioak biltzen diren. Gainera Europako hotel eta jatetxe gidarik zaharrena da eta ostalaritza eta gastronomia munduarekin lotutako ibilbide turistikoei egiten die erreferentzia.

Gaur egungo goi-mailako sukaldaritza baloratzeko erabiltzen da eta urtero munduko 1500 baino jatetxe gehiago ebaluatuak izaten dira. Ondoren adituek baloratzen dute elikagaien kalitatea, presentazioa... eta ondorioztatzen dute zeintzuk diren hoberenak. Jatetxe hauek Mitxelin izarrarekin saritzen dituzte eta modu honetan gastronomiaren munduari ondo jatea gustatzen bazaizu bertaratu beharreko jatetxe gisa erakusten dira, produktu eta zapore onena eskainiko dizutelako.

Ozeaniako Sukaldaritza

Ozeaniako sukaldaritza, Europako eta Asiako sukaldaritzaren fusio bat da. Haragia eta arraina, gastronomia honetako zutabe garrantzitsuak dira, gainera, oso haragi ezberdinak jaten dira bertan Europarekin alderatuz. Adibidez, munduko kanguru guztien portzentai oso handi bat Ozeanian aurkitzen da eta horrek, kanguroa bertan konsumitzen den haragi oso ohiko bat bilakatzera eraman du. Gainera, munduan aurkitzen ez diren sukaldaritza teknika ezberdinak ere aurkitu ditzakegu. Adibidez, Zelanda Berrian antzinako sukaldaritza modu bat erabiltzen dute, hāngi izenarekin ezagutzen dena. Australiako sukaldaritzak, Ingalaterrako eta Irlandako sukaldaritzaren eragina du, pastelak oso tipikoak izanik, horrez gain, ohikoa da labezomorroa eta eskorpioia bezalako haragiak kontsumitzea.

Karlos Arguiñano

Beste adibide bat Karlos Arguiñano da, sukaldari hau, bere telesailen ondorioz egin zen ospetsua. Alde batetik sukaldatzen zituen platerengatik, eta beste aldetik bere umorearengatik. 1978an jatetxe-hotel bat zabaldu zuen Zarautzen. Oraindik ez du Mitxelin izar bat lortu.

Ohiko platerrak Euskal Herrian

Kultura bakoitzak ohiko platerrak dituen bezala, Euskal Herrian ere ohiko plater ugari daude beste herrialdeetatik bereizten gaituenak. Horien artean ospetsuenak: marmitakoa, bakailaoa pil-pil erara, porrusalda…

Pedro Subijana

Euskal jatetxeak beti izan dira oso ondo baloratuak. Turismo gastronomikoko helmuga onenetakotzat hartzen da Euskal Herria, mitxelin izarra duten ia 40 jatetxe baitaude. Horrek sukaldaritza maila oso landua eta aurreratua dagoela adierazten du. Euskal jatetxe hoberenen artean, Donostian dagoen Pedro Subijanaren Akelarre jatetxea aurkitzen da. Iruzkintzeko beste bat Lasarte-Orian dagoen Martin Berasategi jatetxea da, dagoeneko 3 mitxelin izar lortu dituena. Beste hainbat jatetxek osatzen dute lista hau, Euskal Herria turismo gastronomiko oso garrantzitsu bat bilakatuz.