William Hartnell
| William Hartnell | |
|---|---|
.jpg) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | William Henry Hartnell |
| Jaiotza | St Pancras (en)  , 1908ko urtarrilaren 8a |
| Herrialdea |  Erresuma Batua |
| Heriotza | Marden (en) , 1975eko apirilaren 23a (67 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: bihotz-gutxiegitasuna esklerosi anizkoitza istripu zerebrobaskularra |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Heather McIntyre (en) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Italia Conti Academy of Theatre Arts (en) Imperial Service College (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | aktorea, telebista-aktorea, zinema aktorea, esploratzailea eta antzerki aktorea |
| Genero artistikoa | Shakespearean comedy (en) |
| Zerbitzu militarra | |
| Adar militarra | Britainia Handiko Armada |
| Parte hartutako gatazkak | Bigarren Mundu Gerra |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | judaismoa |
         | |
William Henry Hartnell (Londres, 1908ko urtarrilaren 8a - 1975eko apirilaren 23a) Ingalaterrako aktore bat da, Doctor Who telesailean lehenengo doktorea izateagatik ezaguna dena. Aurretik hainbat film ere egin zituen, aipagarrienak Brighton Rock (1949), The Mouse That Roared (1959) eta This Sporting Life (1963)
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Londresko St Pancras txabola auzoan jaio zen eta Lucy Hartnell ama ezkongabearen haur bakarra izan zen. Ez zuen inoiz jakin nor zuen aita, aurkitzen saiatu bazen ere. Gaztetan amaren familiak Devon aldean zeukan baserri batean igaro izan zituen oporrak eta han ikasi zuen zaldiz ibiltzen[1].
Eskola oso goiz utzi zuen eta delikuentzian aritu zen[2]. Boxeo talde baten bidez Hugh Blaker arte biltzailea ezagutu zuen eta honek jockey izateko bidean jarri zuen, hura baitzen William Hartnellen pasioa. Ondoren Italia Conti Academy antzerki akademian sartu zuen, Blaker antzerkizale handia baitzen[3].
Filmetako pertsonaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1925ean antzerkian sartu zen eta 1932an egin zuen debuta zineman. Lehenengo paperak komikoak izan zituen baina 1944an The Way Ahead filmean Ned Fletcher sargentoa izan zen eta ordutik aurrera hamaika paper egin zituen detektibe edo soldado rolean. Telebistari dagokionez The Army Game telesailean izan zuen lehenengo paper jarraitua.
Doctor Who[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1963. urtean This Sporting Life filmean egindako lana ikusita Verity Lambert ekoizleak sortzen ari zen telesail berri baterako protagonista izatea eskaini zion. Doctor Who zen BBC sortzen ari zen zientzia fikziozko telesail berria. Hartnellek ez zuen hasiera batean interesik azaldu gazteentzako telesaila zirudien horretan[4][5], baina militar eta detektibe paperetik ere atera nahi zuen eta azkenean konbentzitu egin zuten. Lehenengo doktorea izan zen, protagonista hain zuzen ere. Telesailaren aurreneko lau denboraldiak egin zituen, baina arteriosklerosiak jota zegoen ordurako eta doktoreaten berriztatze prozesua asmatu zuten ekoizleek aktorea aldatzeko[6]. William Hartnell berak proposatu zuen Patrick Troughton bigarren doktorea izateko.
Doctor Who-ren hamargarren urteurrena ospatzeko "The Three Doctors" atalean ordura arteko hiru doktoreak elkartu ziren. Hartnellen azken interpretazioa izan zen.
Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1929ko maiatzaren 9an Heather McIntyre-rekin ezkondu zen eta elkarrekin egon ziren Hartnell hil zen artean. Alaba bakarra eta bi biloba izan zituzten[7].
Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zinema[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urtea | Filma | Pertsonaia | Oharrak |
|---|---|---|---|
| 1932 | Say It with Music | leenengo filmea | |
| 1933 | The Lure | Billy | |
| I'm an Explosive | Edward Whimperley | ||
| Follow the Lady | Mike Martindale | ||
| 1934 | Seeing Is Believing | Ronald Gibson | |
| The Perfect Flaw | Vickers | ||
| Swinging the Lead | Freddy Fordum | ||
| 1935 | Old Faithful | Paper txikia | "Billy Hartnell" izenarekin |
| While Parents Sleep | George | ||
| The Guv'nor | Car salesman | Kredituetan ez da agertzen | |
| 1936 | The Crimson Circle | Paper txikia | "Billy Hartnell" izenarekin |
| The Shadow of Mike Emerald | Paper txikia | Kredituetan ez da agertzen | |
| Midnight at Madame Tussaud's | Stubbs | "Billy Hartnell" izenarekin | |
| La Vie parisienne | Papr txikia | ||
| Nothing Like Publicity | Pat Spencer | "Billy Hartnell" izenarekin | |
| 1937 | Farewell Again | Paper txikia | Kredituetan ez da agertzen |
| 1938 | They Drive by Night | Bus Conductor | "Billy Hartnell" izenarekin |
| 1939 | Too Dangerous to Live | Paper txikia | |
| Murder Will Out]] | Dick | ||
| 1940 | They Came by Night | Paper txikia | Kredituetan ez da agertzen |
| 1941 | Freedom Radio | Aire irrati operadorea | Kredituetan ez da agertzen |
| 1942 | Flying Fortress | Gaylord Parker | Kredituetan ez da agertzen |
| They Flew Alone | Scotty | "Billy Hartnell" izenarekin | |
| Suspected Person | Saunders detektibea | ||
| The Goose Steps Out | Bulegari alemaniarra | Kredituetan ez da agertzen | |
| Sabotage at Sea | Jacob Digby | ||
| The Peterville Diamond | Joseph | "Billy Hartnell" izenarekin | |
| 1943 | The Bells Go Down | Brookes | "Billy Hartnell" izenarekin |
| The Dark Tower | Jim Powers | "Bill Hartnell" izenarekin | |
| Headline | Dell | ||
| 1944 | The Way Ahead | Sgt Ned Fletcher | "Billy Hartnell" izenarekin |
| Strawberry Roan | Chris Lowe | ||
| 1945 | The Agitator | Peter Pettinger | |
| Murder in Reverse? | Tom Masterick | ||
| 1946 | Appointment with Crime | Leo Martin | |
| 1947 | Odd Man Out | Fencie | |
| Temptation Harbour | Jim Brown | ||
| 1948 | Brighton Rock | Dallow | |
| Escape | Inspector Harris | ||
| 1949 | Now Barabbas | Warder Jackson | |
| The Lost People | Barnes | ||
| 1950 | Double Confession | Charlie Durham | |
| 1951 | The Dark Man | Polizia superintendentea | |
| 1952 | The Magic Box | Recruiting Sergeant | |
| The Pickwick Papers | Irate Cabman | ||
| The Ringer | Sam Hackett | ||
| The Holly and the Ivy | Konpainiako sargento-majorra | ||
| 1953 | Will Any Gentleman...? | Martin detektibe inspektorea | |
| 1955 | Footsteps in the Fog | Herbert Moseby | |
| Josephine and Men | Parsons sargento detektibea | ||
| 1956 | Private's Progress | Sutton sargentoa | |
| Doublecross | Herbert Whiteway | ||
| Tons of Trouble | Bert | ||
| 1957 | Yangtse Incident: The Story of H.M.S. Amethyst | Leading Seaman Frank | |
| Hell Drivers | Cartley | ||
| The Hypnotist | Ross detektibe inspektorea | ||
| Date with Disaster | Tracey | ||
| 1958 | On the Run | Tom Casey | |
| Carry On Sergeant | Sergeant Grimshawe | ||
| 1959 | Shake Hands with the Devil | Jenkins sargentoa | |
| The Mouse That Roared | Sergeant-at-Arms Will Buckley | ||
| The Night We Dropped a Clanger | Sergeant Bright | ||
| Strictly Confidential | Grimshaw | ||
| 1960 | And the Same to You | Walter "Wally" Burton | |
| Piccadilly Third Stop | Colonel | ||
| Jackpot | Frawley superintendentea | ||
| 1963 | This Sporting Life | 'Dad' Johnson | |
| Heavens Above! | Major Fowler | ||
| Tomorrow at Ten | Freddie Maddox | ||
| The World Ten Times Over | Aita | ||
| Edgar Wallace Mysteries: To Have and to Hold | Roberts inspektorea |
Telebista[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urtea | Telesaila | Pertsonaia | Oharrak |
|---|---|---|---|
| 1955 | Douglas Fairbanks, Jr., Presents | Christy | 3 atal |
| London Playhouse | Kenyon | atal bakarra | |
| 1956 | The Errol Flynn Theatre | Bere burua | atal bakarra |
| 1957 | A Santa For Christmas | Ezezaguna | Telefilmea |
| 1957, 1961 | The Army Game | Company Sergeant Major Percy Bullimore |
|
| 1958–1959 | Dial 999 | Joss Crawford Jeff Richards |
|
| 1959 | Probation Officer | Ezezaguna | atal bakarra |
| The Flying Doctor | Abe McKeller | atal bakarra | |
| 1960 | ITV Television Playhouse | Reynolds Jim |
|
| 1961 | Kraft Mystery Theater | Smith | atal bakarra |
| Ghost Squad | Fred Rice | atal bakarra | |
| 1963 | The Plane Makers | Wally Griggs | atal bakarra |
| 1963–1966, 1972–1973 |
Doctor Who | Lehenengo doktorea |
|
| 1967 | No Hiding Place | Impey | atal bakarra |
| 1968 | Softly, Softly | Henry Swift | atal bakarra |
| 1969 | Life With Johnny | Aita | 2 atal |
| 1970 | Crime of Passion | Henri Lindon | atal bakarra |
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Jessica Carney. (1996). Who's There? The life and career of William Hartnell. London.
- ↑ (Ingelesez) Retter, Emily. (2013-11-22). «Story of the first Doctor Who: How illegitimate thief and womaniser William Hartnell became the original Time Lord» mirror (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
- ↑ Robert Sharp. (2004). Hartnell, William Henry (1908–1975). Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press.
- ↑ (Ingelesez) «Doctor Who's Waris Hussein on William Hartnell, Bette Davis, and Peter Cook loathing David Frost» Radio Times (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
- ↑ (Ingelesez) «Doctor Who director exposes William Hartnell as reluctant first Time Lord» the Guardian 2013-10-16 (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
- ↑ (Ingelesez) «All the Doctors, from William Hartnell to Jodie Whittaker» BBC News 2017-07-16 (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
- ↑ Howe, David J.. (1994). Doctor Who, the handbook : the first doctor. Doctor Who Bks ISBN 0-426-20430-1. PMC 33294276. (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Aktorearen IMDBko fitxa irakurgai (Ingelesez)
