Amonio sulfato

Wikipedia, Entziklopedia askea
Amonio sulfato
Formula kimikoaH8N2O4S
SMILES kanonikoa[NH4+.[NH4+].[O-]S(=O)(=O)[O-]&zoom=2.0&annotate=none 2D eredua]
MolView[NH4+.[NH4+].[O-]S(=O)(=O)[O-] 3D eredua]
KonposizioaNitrogeno, hidrogeno, oxigeno eta sufre
Motanitrogen fertilizer (en) Itzuli eta gatz
Ezaugarriak
Dentsitatea
1,769 g/cm³ (20 °C)
Deskonposizio-puntua218 °C
Formazio entalpia estandarra−1.180 kJ/mol
Masa molekularra132,020477736 Da
Arriskuak
NFPA 704
1
2
0
Identifikatzaileak
InChlKeyBFNBIHQBYMNNAN-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia7783-20-2
ChemSpider22944
PubChem24538
Reaxys11343144
Gmelin62946
ChEMBLCHEMBL2107724
ZVG1470
EC zenbakia231-984-1
ECHA100.029.076
CosIng31899
MeSHD000645
RxNorm1362695
UNIISU46BAM238
KEGGD08853

Amonio sulfatoa, (NH4)2SO4, gatz ez-organikoa da, eta hainbat merkataritza-erabilera ditu. Lurzoruaren ongarri gisa erabiltzen da gehien. % 21 nitrogenoa du eta% 24 sufrea.

Amonio sulfatoaren munduko merkatuaren tamaina 3,1 mila milioi dolarretakoa izan zen 2019an[1].

Ekoizpena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere ekoizpenerako, prozedura desberdinak daude, guztiak, batez ere, erreakzioan oinarritzen direnak:

2NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

Modu horretan, lurrunarekin nahasiriko amoniako gaseosoa irabiagailuz hornitutako saturatzaile batetik pasatzen da, zeinak amonio sulfatoaren disoluzio asea duen eta bertan % 2 azido sulfuriko librea mantentzen den. Horrekin etengabean. Beste prozedura baten arabera, 100 °C-ko ganbera batean, azido sulfuriko kontzentratua eta NH3 gasa ihinztatzen dira; horrela, ura lurrundu, eta gatz lehorra hondoan finkatzen da. Beste bide posible bat kaltzio sulfatoa amonio bikarbonatoarekin erreakzionatzea da kaltzio karbonatoa hauspeatzeko, karbono dioxidoa askatuz:

CaSO4 + 2(NH4 )HCO3 → CaCO3 + (NH4)2 SO4 + CO2 + H2O

Erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amonio sulfatoa usatuz hauspeatzea proteinak prezipitazio bidez purutzeko metodo ohikoa da. Disoluzio baten indar ionikoa handitu ahala, txikiagotu egiten da proteinek disoluzio horretan duten disolbagarritasuna. Amonio sulfatoa oso disolbagarria da uretan, bere izaera ionikoa medio; beraz, sullfatoa eranstean disoluzioaren indar ionikoa handituko da eta proteinak prezipitatu egingo dira[2]. Amonio sulfatoaren bidezko prezipitazioa proteinaren desnaturalizazioaren ordez disolbagarritasuna txikiagotzearen ondorio da; beraz, hauspeatutako proteina disolbagarri bihur daiteke tanpoi estandarrak erabiliz. Amonio sulfatoarekin hauspeatzeak bide egokia eta erraza ematen du proteina konplexuen nahasteak frakzionatzeko.

Elikagai-gehigarri gisa, amonio sulfatoa eskuarki segurutzat jotzen da eta Europako Batasunean E517 zenbakiarekin izendatzen da. Irin eta ogietan azidotasuna erregulatzeko erabiltzen da[3].

Edateko uraren tratamenduan, amonio sulfatoa kloroarekin konbinatuta erabiltzen da, desinfektatzeko monokloramina sortzeko.

Amonio sulfatoa Estatu Batuetako txerto askoren osagaia da Gaixotasunak Kontrolatzeko Zentroaren arabera.

Erabilera nekazaritzan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amonio sulfatoa nekazaritzako lanetan oso zabalduta dago duela 150 urte ingurutik hona, nahiz eta gaur egun gutxiago erabiltzen den.

Hainbat arrazoik bermatzen dute erabilera[4]:

1. Eskualde batzuetan ez dauden lurzoruko mantenugaiak ordezkatzen ditu.

2. Uzta bildu ondoren lurrera itzultzen den materia organikoen kantitatea handitzen du.

3. Arrazoizko prezioa du batez besteko nekazariarentzat.

4. Emaitzak azkar ematen ditu.

5. Etiketatze-praktikak eta errazio estandarizatuak ditu gehiegi ongarritzeko arriskua murrizten dutenak.

Aipatu beharreko arriskuen artean dago epe luzean gehiegi erabiltzeagatik lurzorua azidotzea.

Propietateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amonio sulfatoa ferroelektriko bihurtzen da -49,5 °C-tik beherako tenperaturetan. Giro-tenperaturan sistema ortorronbikoan kristalizatzen da, a = 7,729 Å, b = 10,560 Å, c = 5,951 Å gelaxka-tamainekin. Egoera ferroelektrikoan hozten denean, kristalaren simetria Pna21 espazio-taldera aldatzen da[5].

Amonio sulfatoa deskonposatu egiten da 250 °C-tik gora berotuz gero, lehenbizi amonio bisulfatoa sortuaz. Tenperatura altuagoetara berotzearen bada, deskonposatu egiten da amoniakoa, nitrogenoa, sufre dioxidoa eta ura sortuaz

Azido sendo baten (H2SO4) eta base ahul baten (NH3) gatz gisa, disoluzio azidoak eratzen ditu; 0,1 M disoluzioaren pH-a 5,5 da. Uretan disolnbaturik izaten dituen erreakzioak NH4 + eta SO4–2 ioienak dira. Adibidez, bario kloruroa gehitzeak bario sulfatoa hauspeatzen du eta amonio kloruroa gelditzen da disolbaturik.

Atmosferara isurtzen diren amonio sulfatozko partikulek, aireko partikula finek eragindako poluzioaren % 30 inguru osatzen dute mundu osoan[6][7][8].

Prestaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amonio sulfatoa amoniakoa azido sulfurikoarekin tratatuz lortzen da:

2 NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

Amoniako gasa eta ur-lurruna sartzen dira amonio sulfatozko disoluzio asea duen erreaktore batean, 60 °C-tan dagoena, eta % 2 eta non % 4 artean azido sulfuriko disolbaturik baitagoen. Proesuan zehar azido sulfuriko kontzentratua gehitzen da etengabe disoluzioari azidotasuna mantetzeko eta disolbatutako azidoaren mailari eusteko. Erreakzio-beroak erreaktorearen tenperatura 60 °C-an mantentzen du.

Bestetik, amonio sulfato lehorra eta hauts moduan sintetiza daiteke amoniako gaseosoz betetako erreakzio-ganbera batean azido sulfurikoa ihinztatuz. Erreakzio-beroak sistemako ur guztia lurruntzen du eta gatzaren hautsa sortzen du.

Amonio sulfatoa igeltsutik ere sortzen da (CaSO4 · 2H2O). Mehe zatitutako igeltsua eransten zaio amonio karbonatozko disoluzio bati. Kaltzio karbonatoa solido gisa hauspeatzen da eta amonio sulfatoa disolbaturik geratzen da.

(NH4)2CO3 + CaSO4 → (NH4)2SO4 + CaCO3

Amonio sulfatoa modu naturalean ere agertzen da da, hala nola fumarola bolkanikoetako mascagnita mineral arraroan[9].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) «Ammonium Sulfate Market Size | Global Industry Report, 2027» www.grandviewresearch.com (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  2. ↑ Laboratory methods in enzymology. Volume 541, Protein, Part C. ISBN 978-0-12-420178-1. PMC 880863858. (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  3. ↑ Kontserbante, kolorante eta gehigarrien zerrenda – TTiKLiK!. (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  4. ↑ (Ingelesez) Brandon Miller. (2020-02-03). «17 Advantages and Disadvantages of Ammonium Sulfate Fertilizer» Green Garage (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  5. ↑ (Ingelesez) Okaya, Y.; Vedam, K.; Pepinsky, R.. (1958-04-10). «Non-isomorphism of ferroelectric phases of ammonium sulfate and ammonium fluoberyllate» Acta Crystallographica 11 (4): 307–307.  doi:10.1107/S0365110X58000803. ISSN 0365-110X. (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  6. ↑ (Ingelesez) «Where Does Air Pollution Come From?» www.purakamasks.com 2019-02-15 (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  7. ↑ Zientzia, Elhuyar. (2009-05-01). «Zerua ilundu egin da, Europan izan ezik» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  8. ↑ Miñambres, Lorena; Basterrechea Elguezabal, Francisco José. (2012). Atmosferako Aerosolen karakterizazioa. ISSN 0214-9001. (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).
  9. ↑ «Mascagnite» www.mindat.org (Noiz kontsultatua: 2020-12-28).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Amonio_sulfato&oldid=9098333"(e)tik eskuratuta