Zofia Kielan-Jaworowska

Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Zofia Kielan-Jaworowska
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakZofia Kielan
JaiotzaSokołów Podlaski, 1925eko apirilaren 25a
Herrialdea Polonia
HeriotzaVarsovia, 2015eko martxoaren 13a (89 urte)
Hobiratze lekuaNorthern Communal Cemetery in Warsaw (en) Itzuli
Familia
AitaFranciszek Kielan
AmaMaria Kielan
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaVarsoviako Unibertsitatea
Osloko Unibertsitatea
Hezkuntza-mailazientzietan doktorea
Hizkuntzakpoloniera
Jarduerak
Jarduerakpaleontologoa eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)Institute of Paleobiology (en) Itzuli
Varsoviako Unibertsitatea
Osloko Unibertsitatea  (1987 -  1995)
Jasotako sariak
KidetzaNorvegiako Zientzia eta Letren Akademia
Academia Europaea (en) Itzuli
Poloniako Zientzien Akademia
Grey Ranks (en) Itzuli
Polskie Towarzystwo Geologiczne (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
ErlijioaEliza latinoa
Find a Grave: 250211521 Edit the value on Wikidata

Zofia Kielan-Jaworowska (Sokolow Podlaski, Polonia, 1925eko apirilaren 25a - Varsovia, 2015eko martxoaren 13a) paleobiologiko poloniarra izan zen. 1960ko hamarkadaren erdialdean, Gobiko basamortura egindako espedizio paleontologiko poloniar-mongoliko batzuen buru izan zen.

International Union of Geological Sciences erakundeko batzorde exekutiboan lan egin zuen lehen emakumea izan zen.[1][2][3][4]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bigarren Mundu Gerra baino lehen hasi zituen ikasketak, Varsoviako Unibertsitateko Geologia Departamentuan. 1939an suntsitua izan zen, eta Roman Kozlowskiren etxean klaseetara joan zen.[5] Ondoren, zoologian eta paleontologian maisutza lortu zuen, eta, geroago, doktoretza Varsoviako Unibertsitatean, non irakasle izango zen.

Karrera eta obra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Polska Akademia Nauk erakundeko Institutu Paleobiologikoko ikertzailea izan zen. Poloniako eta Estatu Batuetako erakunde profesionaletan funtzio batzuk bete zituen, eta International Union of Geological Sciences erakundeko batzorde exekutiboan zerbitzatu zuen lehen emakumea izan zen.[2]

Bere lanen artean, Erdialdeko Europako (Polonia eta Txekiar Errepublika) Devoniar eta Ordoviziar trilobiteen ikerketa zegoen, Gobiko basamortura zenbait espedizio paleontologiko poloniar eta mongoliar gidatuz, eta krokodilo, musker, dortoka, dinosauro (bereziki Deinocheirus), hegazti eta multituberkulata espezie berriak aurkituz. Hunting for Dinosaurs liburuaren egilea eta Mammals from the Age of Dinosaurs liburuaren egileetako bat izan zen.[3]

Bere lana aldizkari zientifikoetan argitaratu zen, parekoen ebaluazioaz, eta liburu eta monografietan.[6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21]

Lanak (aukeraketa)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Hunting for Dinosaurs, MIT Press 1969.
  • J. Hurum-ekin. Phylogeny and systematics of multituberculate mammals. Palaeontology 44: 389–429. 2001
  • Richard L. Cifelli, Zhe-Xi Luo-rekin. Mammals from the age of dinosaurs: origins, evolution, and structure, New York: Columbia University Press 2004
  • J. A. Lillegraven, William A. Clemens-ekin (arg.) Mesozoic Mammals. The First Two-thirds of Mammalian History. University of California Press, Berkeley 99–149.
  • In pursuit of early mammals, Indiana University Press, 2013
Zofia Kielan-Jaworowskaren hilobia

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Menbresiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Hainbat Elkarte eta Akademiako kide izan zen, besteak beste, Poloniako Geologia Elkartea, Academia Europaea, Paleontologia Elkartea, Norvegiako Zientzia eta Letren Akademia,[22] Norvegiako Paleontologia Elkartea, Poloniako Zientzien Akademia, Londresko Linnean Society, Poloniako Copernicus Elkartea, eta baita ere Naturalisten eta Ornodunen Paleontologia Elkartea.[23]
  • Harvard Unibertsitatean (1973–74), Paris Diderot Unibertsitatean (1982–84), Osloko Unibertsitatean (1987–95) eta Poloniako Zientzien Akademian lan egin zuen.[23]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1988an, Walter Granger Memorial Award saria eman zioten.[23]
  • 1995: Romer-Simpson domina.[24]
  • 1999an, the Righteous Among the Nations Medal jaso zuen.[25]
  • 2002an, the Commander's Cross with Star of the Order of Polonia Restituta jaso zuen.[26]
  • 2005: Mammals from the Age of Dinosaurs testuak Poloniako Zientziarako Fundazioaren Sari ospetsua irabazi zuen.
  • Desagertutako animalia batzuk bere omenez izendatu dituzte, besteak beste, Kielanodon, Zofiabaatar, Kielantherium, Zofiagale eta Indobaatar zofiae.[27]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2017-01-24). «Zofia Kielan-Jaworowska: dedicación a la ciencia por encima de la guerra fría (3)» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  2. ↑ a b (Ingelesez) Harvey, Joyce; Ogilvie, Marilyn. (2000-07-27). The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives from Ancient Times to the Mid-Twentieth Century. Taylor & Francis ISBN 978-0-203-80145-1. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  3. ↑ a b (Ingelesez) Cifelli, Richard L.. (2015-04). «Zofia Kielan-Jaworowska (1925–2015)» Nature 520 (7546): 158–158.  doi:10.1038/520158a. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  4. ↑ ««Zmarła prof. Zofia Kielan-Jaworowska, wybitna paleontolożka. Niewielu polskich uczonych osiągnęło tyle, co ona»» wyborcza.pl (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  5. ↑ (Ingelesez) Aug 27; Articles, 2014 |; Palaeontology. (2014-08-27). Zofia Kielan-Jaworowska - Trowelblazers. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  6. ↑ (Ingelesez) «Hunting for Dinosaurs» MIT Press (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  7. ↑ (Ingelesez) Kielan-Jaworowska, Zofia. (1979-02). «Pelvic structure and nature of reproduction in Multituberculata» Nature 277 (5695): 402–403.  doi:10.1038/277402a0. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  8. ↑ Lillegraven, Jason A.; Kielan-Jaworowska, Zofia; Clemens, William A.. (1979-12-17). Mesozoic Mammals: The First Two-Thirds of Mammalian History. ISBN 978-0-520-03951-3. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  9. ↑ Kielan-Jaworowska, Z.. "Absence of ptilodontoidean multituberculates from Asia and its palaeogeographic implications".. Lethaia 13 (2): 169..
  10. ↑ Kielan-Jaworowska, Zofia. (2013-07-12). In Pursuit of Early Mammals. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  11. ↑ «The microstructure of tooth enamel in multituberculate mammals | The Palaeontological Association» www.palass.org (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  12. ↑ bibliotekanauki.pl (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  13. ↑ «Early Cretaceous multituberculates from Mongolia and a comparison with Late Jurassic forms - Acta Palaeontologica Polonica» www.app.pan.pl (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  14. ↑ (Ingelesez) Z Kielan-Jaworowska; P C Ensom. (1992). Multituberculate mammals from the Upper Jurassic Purbeck Limestone Formation of southern England. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  15. ↑ Kielan-Jaworowska, Zofia; Crompton, A. W.; Jenkins, Farish A.. (1987-04-01). «The origin of egg-laying mammals» Nature 326: 871–873.  doi:10.1038/326871a0. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  16. ↑ «Tiny plagiaulacoid multituberculate mammals from the Purbeck Limestone Formation of Dorset, England | The Palaeontological Association» www.palass.org (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  17. ↑ (Ingelesez) Miao, Desui. (1993). Szalay, Frederick S. ed. «Cranial Morphology and Multituberculate Relationships» Mammal Phylogeny: Mesozoic Differentiation, Multituberculates, Monotremes, Early Therians, and Marsupials (Springer): 63–74.  doi:10.1007/978-1-4613-9249-1_6. ISBN 978-1-4613-9249-1. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  18. ↑ (Ingelesez) Kielan‐Jaworowska, Zofia; Nessov, Lev A.. (1990-01). «On the metatherian nature of the Deltatheroida, a sister group of the Marsupialia» Lethaia 23 (1): 1–10.  doi:10.1111/j.1502-3931.1990.tb01776.x. ISSN 0024-1164. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  19. ↑ (Ingelesez) Krause, David W.; Kielan-Jaworowska, Zofia; Bonaparte, José F.. (1992-09-03). «Ferugliotherium Bonaparte, the first known multituberculate from South America» Journal of Vertebrate Paleontology 12 (3): 351–376.  doi:10.1080/02724634.1992.10011465. ISSN 0272-4634. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  20. ↑ (Ingelesez) Kielan‐Jaworowska, Zofia. (1996-09). «Characters of multituberculates neglected in phylogenetic analyses of early mammals» Lethaia 29 (3): 249–266.  doi:10.1111/j.1502-3931.1996.tb01658.x. ISSN 0024-1164. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  21. ↑ Kielan-Jaworowska, Zofia. (2004). Mammals from the age of dinosaurs : origins, evolution, and structure. New York : Columbia University Press ISBN 978-0-231-11918-4. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  22. ↑ «Artikkel: Gruppe 3: Geofag» web.archive.org 2011-09-27 (Noiz kontsultatua: 2024-01-28).
  23. ↑ a b c (Polonieraz) «Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences» www.paleo.pan.pl (Noiz kontsultatua: 2024-01-28).
  24. ↑ William A. Clemens. "ZOFIA KIELAN-JAWOROWSKA (25 APRIL 1925 - 13 MARCH 2015) PASSES AWAY AT AGE 89". Society of Vertebrate Paleontology.
  25. ↑ (Polonieraz) «Powstańcze Biogramy - Zofia Kielan» www.1944.pl (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  26. ↑ (Polonieraz) «Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences» www.paleo.pan.pl (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
  27. ↑ López-Torres, Sergi; Fostowicz-Frelik, Łucja. (2018-09-17). «A new Eocene anagalid (Mammalia: Euarchontoglires) from Mongolia and its implications for the group’s phylogeny and dispersal» Scientific Reports 8: 13955.  doi:10.1038/s41598-018-32086-x. ISSN 2045-2322. PMID 30224674. PMC 6141491. (Noiz kontsultatua: 2024-01-28).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Zofia_Kielan-Jaworowska&oldid=9584223"(e)tik eskuratuta